«EDITH HEAD: The Fifty-Year Career of Hollywood’s Greatest Costume Designer», Jay Jorgensen (Running Press)

Lifestyle

Edith Head: Τα ωραιότερα ρούχα του Χόλιγουντ

Η σχεδιάστρια που έγινε γνωστή ως «η νεράιδα νονά της Σταχτοπούτας» και κέρδισε τα περισσότερα Όσκαρ στην ιστορία του κινηματογράφου. H πιο μυστηριώδης γυναίκα του στιλ.

Πορτρέτο της θρυλικής Edith Head που έκανε τα κοστούμια για 1.000 ταινίες του Χόλιγουντ και προτάθηκε 35 φορές για Όσκαρ ενδυματολογίας.

Επί 58 χρόνια, μέχρι το θάνατό της το 1981, δούλευε 6 μέρες την εβδομάδα, 15 ώρες την ημέρα. Έκανε τα κοστούμια για περισσότερες από 1.000 ταινίες του Χόλιγουντ, προτάθηκε 35 φορές για Όσκαρ ενδυματολογίας και το απέσπασε τις 8. Ρεκόρ που δεν καταρρίφθηκε ακόμα. Κι όλα αυτά, χωρίς να διαθέτει τα, λεγόμενα, τυπικά προσόντα. Το θαυμαστό στο βίο της Edith Head είναι ότι, σε κάθε πτυχή και διάστασή του, η πραγματικότητα υπερέβαινε σε φαντασμαγορία και μεγέθη κάθε πιθανότητα.

Η σφίγγα και το αίνιγμα

«Είχε άραγε ταλέντο; Ναι μεν, αλλά… Ήταν πράγματι η καλύτερη σχεδιάστρια κοστουμιών στο Χόλιγουντ; Όχι!». Ούτε η βιογράφος της, η Paddy Calistro, ούτε κανείς άλλος απ’ όσους μελέτησαν τις αμέτρητες ηχογραφήσεις και βίντεο, που η Edith άφησε για να συνταχθεί η πληρέστερη βιογραφία της, δεν κατάφερε να εντοπίσει τα όρια ανάμεσα στην πραγματική προσωπικότητα και την «περσόνα». Η Edith Head «επινόησε» την Edith Head και μετά –μάλλον– εξαφανίστηκε.

Σήμα κατατεθέν

Ξεκίνησε επιλέγοντας μιαν εμφάνιση που θα έμενε απαράλλαχτη ανά τις δεκαετίες: τα μεγάλα, σκούρα κοκάλινα γυαλιά και η κουπ των μαλλιών της: εκείνες οι αφέλειες α λα καθολικό παπαδάκι, με τα υπόλοιπα μαλλιά πιασμένα σε κότσο λίγο πάνω από το σβέρκο. Οι κουτσομπόληδες έλεγαν ότι ο συνδυασμός αυτός ήταν καμουφλάζ για να μη φαίνεται η ηλικία της. Στην πορεία –και επειδή έκανε πολλές πλαστικές και φόρεσε ακόμα περισσότερες περούκες– όλοι πείστηκαν ότι ο μόνος στόχος των δύο αυτών στιλιστικών επιλογών της ήταν να γίνεται διαμιάς αναγνωρίσιμη. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, τα πούλμαν με τους τουρίστες που επισκέπτονταν τα στούντιο της Universal σταματούσαν μπροστά στο μπανγκαλόου της Edith κι εκείνη –γριούλα πια– τους χαιρετούσε από το παραθυράκι της. Οι άδολοι περιηγητές εκστασιάζονταν ανακαλύπτοντας ότι παραμένει ακριβώς ίδια, όπως τη γνώριζαν από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, που η Edith έγινε ευρύτερα γνωστή χάρη στις εμφανίσεις της σε τηλεοπτική εκπομπή, όπου μιλούσε για θέματα στιλ και μόδας.

Η Edith Head σχεδίασε τα υπέροχα κοστούμια που φόρεσε η Grace Kelly σε ταινίες όπως οι «High Society», «Σιωπηλός Μάρτυς» κ.ά., και την καθιέρωσαν σαν style icon. Η ολόλευκη τουαλέτα στην ταινία «Το κυνήγι του κλέφτη» (1955) ράφτηκε ακριβώς όπως την είχε σχεδιάσει (με ακουαρέλες) η Edith. Θεωρείται ένα από τα πιο εμβληματικά κοστούμια που φορέθηκαν ποτέ στον κινηματογράφο.

Οι φούστες της Πυθίας

Ίσως να μην είχε καταφέρει ποτέ να εξαργυρώσει σε διασημότητα τη φήμη που απέκτησε από το σινεμά, αν δεν εμφανιζόταν στην τηλεόραση. Χάρη σ’ αυτή κατέληξε να έχει τόση επιρροή στην αμερικανική μόδα, όση και η Coco Chanel στην ευρωπαϊκή. Οι ομοιότητές τους ως «γκουρού του στιλ» ήταν εντυπωσιακές. Υπήρχε ωστόσο και μια ουσιαστική διαφορά: αν τα λόγια της Coco ηχούσαν σαν ξεκάθαρες προσταγές από το στόμα μιας «χαρισματικής», τα λόγια της Edith έμοιαζαν με «χρησμούς», που έπρεπε κάθε φορά να ερμηνευτούν. Παραδείγματα: «Το μεγαλύτερο λάθος δεν είναι να είσαι κακοντυμένη, αλλά να φοράς το σωστό ρούχο στο λάθος μέρος». «Τα φορέματα πρέπει να είναι αρκετά στενά για να φαίνεται ότι είσαι γυναίκα και ταυτοχρόνως αρκετά φαρδιά για να φαίνεται ότι είσαι κυρία». «Καλύτερα να θυσιάζεις καθημερινά τις επιταγές της μόδας, από το να εμφανίζεσαι με κάτι που δεν σου πηγαίνει». «Μπορείς να αποκτήσεις οτιδήποτε επιθυμήσεις στη ζωή σου, αρκεί να είσαι κατάλληλα ντυμένη γι’ αυτό». Κι όλη αυτή η «τεχνογνωσία» που, παρά την αοριστία της, συνάρπαζε τα πλήθη, έβγαινε από τα χείλη μιας γυναίκας που αντιλαμβανόταν τα δικά της ρούχα σαν «φορεσιά». Η Edith είχε «σταθεροποιήσει» την προσωπική της γκαρνταρόμπα, όσο και τη φάτσα της. Φορούσε πάντα ίσιες φούστες και μπλούζες ή αυστηρά ταγιέρ. Αυτό την έκανε ακόμα πιο καρτούν και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που αντιλήφθηκαν πόσο καρτούν είχε κάνει το εαυτό της, όταν πια είδαν ένα πραγματικό καρτούν εμπνευσμένο από την περσόνα της: την Edna Mode, «σχεδιάστρια ρούχων για υπερήρωες», στην ταινία κινουμένων σχεδίων «Οι απίθανοι» (The Incredibles, 2004).

Ο νόμος της φύσης με ταφτά

Η ηθοποιός Tippi Hedren (την οποία η Edith έντυσε στα περίφημα «Πουλιά» του Hitchcock) είχε πει –σε τόνο που εξέφραζε ίσες δόσεις σεβασμού και αηδίας– ότι στους έξι μήνες που κράτησαν τα γυρίσματα «η Edith φορούσε συνεχώς το ίδιο πράσινο φόρεμα». Γενικότερα, η σχέση της Edith με τις σταρ που έντυνε θα μπορούσε να παρομοιαστεί με αυτό που η βιολογία περιγράφει ως «συμβίωση», δηλαδή την υποχρεωτική συνύπαρξη δύο οργανισμών, λόγω αμοιβαίου οφέλους. Όμως, κάτι ανθρώπινο σιγόβραζε συνεχώς και απειλητικά κάτω από το συμβιωτικό πέπλο. Αναδυόταν πολύ σπάνια στην επιφάνεια, αλλά ήταν βέβαιο ότι έκρυβε πολλά νεύρα και προκατάληψη – ή τουλάχιστον τόσα, που η Edith να πει κάποτε δημόσια: «Δεν έχω συναντήσει καμιά σταρ που να μην είναι κακομαθημένη, με εξαίρεση ίσως τη Λάσι» (για τους νεότερους: επρόκειτο για την αξιαγάπητη σκυλίτσα ράτσας κόλεϊ, που διετέλεσε σταρ στο σινεμά και την τηλεόραση). Ωστόσο, σε όλη τη διάρκεια της καριέρας της, η Edith συζητούσε με τις ντίβες για το τι θα φορέσουν, άκουγε τις επιθυμίες τους και τις ικανοποιούσε στο μέτρο του δυνατού. Αυτό ήταν μια κοπιαστική και χρονοβόρα διαδικασία που οι άνδρες συνάδελφοί της ενδυματολόγοι απέφευγαν συστηματικά και επιδεικτικά. Σ’ εκείνη όμως έδινε ένα προβάδισμα και στήριξε τη μακροβιότητά της στο ανδροκρατούμενο Χόλιγουντ, καθώς οι σταρ απαιτούσαν στα συμβόλαιά τους με τα στούντιο να ορίζεται ως ενδυματολόγος της εκάστοτε ταινίας η Edith. Εκείνη, πάλι, γευόταν και μια άλλου είδους απόλαυση. Ένιωθε να εξυψώνεται σε άλλο επίπεδο, κάτι που διαφαίνεται στην περίφημη ατάκα της «Αν η Σταχτοπούτα μπορούσε πράγματι να τα πετύχει όλα μόνη της, δεν θα χρειαζόταν νονά-νεράιδα για να τη βοηθήσει με λίγη μαγεία».

Αφανείς ήρωες

Στους υφιστάμενούς της φάνταζε κακιά σαν αυστριακή παιδονόμος με βίτσα. Οι περισσότεροι πίστευαν ότι βίωνε πιεστικά τη ματαιωμένη αυταπάτη της, πως τάχα θα μπορούσε να ήταν μια πρίμα μπαλαρίνα, ή κάτι άλλο τόσο δοξασμένο, αν δεν την είχε καταραστεί η μοίρα να είναι τόσο άσχημη. Αυτό όμως που θεωρούσαν χειρότερο όλων ήταν ότι φρόντιζε να δρέπει μόνο εκείνη τις δάφνες από το έργο που αυτοί δημιουργούσαν για λογαριασμό της.

Υστεροφημία

Μία βιογραφία της κυκλοφόρησε από το συγγραφέα Jay Jorgensen, με τίτλο: «Edith Head: The Fifty-Year Career of Hollywood’s Greatest Costume Designer». Σ’ αυτή, εκτός από υπέροχες φωτογραφίες και σκίτσα κοστουμιών της Edith, υπάρχουν και δικές της που τη δείχνουν να δουλεύει ή να χαίρεται το αγαπημένο της σπίτι στο Beverly Hills. Επειδή η Edith φρόντιζε να μη χαμογελά ποτέ στις επίσημες εμφανίσεις και φωτογραφίσεις της, το βιβλίο αυτό δίνει μια μοναδική ευκαιρία στους θαυμαστές της να δουν πώς εκείνη έμοιαζε κάθε φορά που τύχαινε να συλληφθεί «εκτός ρόλου».