Οι γυναίκες σήμερα πιστεύουν ότι είναι όμορφες;

Πόσες φορές έχεις δει μία γυναίκα στο Instagram και έχεις αναρωτηθεί εσύ γιατί δε μοιάζεις σαν και αυτή; Πόσες φορές έχεις βάλει φίλτρα σε stories για να κρύψεις εκείνο το ενοχλητικό σπυράκι ή εκείνη τη ρυτίδα (που πιθανόν βλέπεις μόνο εσύ); Πόσες φορές κοίταξες τον εαυτό σου στον καθρέφτη το πρωί και δεν ένιωσες καλά με την εικόνα σου; Δε χρειάζεται να απαντήσεις. Δυστυχώς, πολλές. Και αν όχι εσύ, τότε η μαμά σου, η αδελφή σου, η κολλητή σου, η συνάδελφός σου ή εκείνη η άγνωστη που μοιραστήκατε τη θέση στο μετρό. Το φαινόμενο της έλλειψης γυναικείας αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης δεν είναι κάτι νέο. Είναι κάτι διαχρονικό που αφορά την πλειοψηφία των γυναικών, απλώς πλέον προσπαθούμε να το κοιτάξουμε κατάματα και να το αντιμετωπίσουμε.

Ας μπούμε στη χρονομηχανή και ας γυρίσουμε στο μακρινό 2004, τότε που συνεχώς επιμένουμε ότι όλα «ήταν καλύτερα». Ήταν; Ας θυμηθούμε… Πριν 20 χρόνια, κυκλοφορούσε μια τρομακτική διαπίστωση: μόνο το 2% των γυναικών θεωρούσαν τον εαυτό τους όμορφο. Με αφορμή αυτό, το Dove, γνωστό brand που μάχεται για την γυναικεία ενδυνάμωση, θέλησε να δείξει στον κόσμο πώς είναι η ομορφιά στην πραγματικότητα. Έτσι, η καμπάνια «Αληθινή Ομορφιά» έθεσε μια πρόκληση, τόσο για την κοινωνία, όσο και για τα μέσα ενημέρωσης αλλά και την ίδια τη βιομηχανία της ομορφιάς. Μια πρόκληση σε όλους τους εμπλεκόμενους για να αλλάξουν την εκπροσώπηση των γυναικών, να είναι διαφανείς σχετικά με την ψηφιακή παραποίηση και να αντιμετωπίζουν την επιρροή των μη ρεαλιστικών προτύπων ομορφιάς στις γυναίκες και τα κορίτσια.

Τι δείχνει η διεθνή έρευνα γύρω από την έννοια της ομορφιάς

Με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων της καμπάνιας «Αληθινή Ομορφιά», το Dove διεξήγαγε μια διεθνή έρευνα* γύρω από την έννοια της ομορφιάς, σε διάφορες χώρες του κόσμου, για να κατανοήσει πώς επηρεάζει η ομορφιά τις γυναίκες και τα κορίτσια σήμερα. Και παρόλο που έχουν υπάρξει κάποια θετικά βήματα προς την αλλαγή, δυστυχώς το 2024 η κατάσταση γύρω από την έννοια της ομορφιάς δεν είναι καλή. Κάτι που ίσως προκαλεί εντύπωση τη στιγμή που τo self love και το body positivity συζητιούνται τόσο πολύ.

Η τεράστια αξία που δίνει η κοινωνία στην εμφάνιση έχει αυξήσει την πίεση για έναν πολύ συγκεκριμένο τύπο ομορφιάς. Στην παγκόσμια έρευνα* του 2024 «Η Πραγματική Κατάσταση της Ομορφιάς», το Dove διαπιστώνει ότι 2 στα 5 άτομα θα έδιναν έναν χρόνο από τη ζωή τους για να πετύχουν μια εξιδανικευμένη εμφάνιση ή ένα εξιδανικευμένο σώμα. Δηλαδή 365 ημέρες λιγότερες στη Γη ή αλλιώς 365 λιγότερες καλημέρες, 365 λιγότερα χαμόγελα στα δικά μας άτομα, 365 λιγότερα ηλιοβασιλέματα και φεγγάρια.

Η μελέτη δείχνει ότι, ενώ τα ιδανικά ομορφιάς έχουν αλλάξει με την πάροδο των ετών, οι απαιτήσεις γύρω από αυτά τα ιδανικά αυξάνονται και είναι σχεδόν αδύνατο να επιτευχθούν - από το να φαίνεσαι υγιής (76%), μέχρι να είσαι αδύνατη (68%), να έχεις λεπτή μέση (64%) –το πολυπόθητο 90,60,90, ενώ, παράλληλα, να έχεις και καμπύλες (57%)- να έχεις και κάτι από JLo. Τουλάχιστον το να φαίνεσαι υγιής ως ποσοστό ξεπερνά τα υπόλοιπα.

Ταυτόχρονα, 2 στις 3 γυναίκες πιστεύουν ότι αυτό που αναμένεται από τις γυναίκες του σήμερα είναι να δείχνουν πιο ελκυστικές σωματικά από ό,τι ήταν οι μητέρες τους. Και για πες μου, πώς αυτό είναι εφικτό με εξαντλητικές δουλειές, χαμηλούς μισθούς, παιδιά να ζητούν φροντίδα στο σπίτι και τις τύψεις σου να σε βαραίνουν επειδή θεωρείς ότι δεν είσαι καλή μάνα, καλή σύντροφος, καλή φίλη, καλή κόρη κλπ;

Πώς επηρεάζει η Τεχνητή Νοημοσύνη την εικόνα του εαυτού σου;

Και μέσα σ’ όλα αυτά, μια από τις μεγαλύτερες απειλές για την αντιπροσώπευση της αληθινής ομορφιάς είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη. Ο αόρατος εχθρός –στην περίπτωση αυτή- που με μαγικό ραβδάκι κάνει όλες τις άλλες γυναίκες να φαίνονται αλαβάστρινες, εκτός από εσένα.

Σήμερα, σχεδόν 9 στις 10 γυναίκες* και κορίτσια δηλώνουν ότι έχουν εκτεθεί σε επιβλαβές περιεχόμενο γύρω από την ομορφιά στο διαδίκτυο. Για θυμήσου.. εκείνα τα λαμπερά μάτια, εκείνα τα τέλεια ροδαλά ζυγωματικά, τα ζουμερά Russian lips –αλλά όχι τα ζουμερά μπράτσα και τα λαμπερά, πλούσια μαλλιά που ακτινοβολούν blink blink. Ναι αλλά ξέρεις ότι όλα αυτά είναι αποτέλεσμα είτε πλαστικής επέμβασης- γιατί ό,τι δε σου έδωσε ο Θεός, στο έδωσε ο πλαστικός, είτε εργαλείων AI- γιατί ό,τι δε σου έδωσε ο πλαστικός, στο έδωσε το AI. Το θυμάσαι όμως;

Με το 90% του online περιεχομένου να προβλέπεται ότι θα παράγεται με χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης έως το 2025, σύμφωνα με την πρόβλεψη της εμπειρογνώμονα AI, Nina Schick, η άνοδος αυτής της νέας τεχνολογίας απειλεί την ευημερία των γυναικών: 1 στις 3* αισθάνεται πίεση να αλλάξει την εμφάνισή της εξαιτίας αυτού που βλέπει στο διαδίκτυο, ακόμη και όταν γνωρίζει ότι είναι ψεύτικο ή έχει δημιουργηθεί με τη βοήθεια Τεχνητής Νοημοσύνης.

«Δεν είναι μυστικό ότι σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της μουσικής βιομηχανίας, οι γυναίκες, τα κορίτσια και τα άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως μη δυαδικά, αντιμετωπίζουν τεράστια πίεση σχετικά με την εμφάνισή τους. Οι τάσεις αλλάζουν διαρκώς και γίνονται όλο και πιο έντονες, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο στον οποίο παγιδευόμαστε για να ακολουθήσουμε αυτό που ορίζεται ως «ομορφιά». Είναι ανθυγιεινό, μη ρεαλιστικό και ασταμάτητο. Τα social media και οι αναδυόμενες τεχνολογίες όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη επιταχύνουν αυτή την πίεση με ανησυχητικούς ρυθμούς», σχολιάζει η τραγουδίστρια και τραγουδοποιός Jessie J, η οποία συνεργάζεται με το Dove.

Ως φαίνεται λοιπόν, η Τεχνητή Νοημοσύνη διαιωνίζει τα μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς και την έλλειψη εκπροσώπησης μέσω του περιεχομένου που δημιουργεί. Η εν λόγω έρευνα δείχνει επίσης ότι 1 στις 4 γυναίκες (28%)* και σχεδόν 1 στα 2 κορίτσια (41%)* συμφωνούν ότι η δυνατότητα δημιουργίας διαφορετικών εκδοχών του εαυτού τους με τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης τις ενδυναμώνει.

«Παρά τα 20 χρόνια που έχουν περάσει για τη διεύρυνση των ορισμών της ομορφιάς, οι γυναίκες αισθάνονται λιγότερη αυτοπεποίθηση για την ομορφιά τους απ' ό,τι πριν από μια δεκαετία», εξηγεί η Dr. Phillippa Diedrichs, Ερευνητική Ψυχολόγος στο «Center of Appearance» στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αγγλίας και ειδικός στην εικόνα του σώματος. Βάζοντας μας σε σκέψεις για το πώς η έξαρση των SoMe έχει επηρεάσει το πώς βλέπουμε τους εαυτούς μας.  «Η εκπροσώπηση είναι σημαντικότερη από ποτέ. Καθώς η Τεχνητή Νοημοσύνη συνεχίζει να εξελίσσεται, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να διακρίνουμε τι είναι αληθινή ομορφιά και τι έχει δημιουργηθεί με τη χρήση τεχνολογίας», προσθέτει.  

Keep beauty real και όχι σε reel

Σήμερα, οι γυναίκες και τα κορίτσια συμφωνούν ότι αληθινή ομορφιά σημαίνει να είσαι αυθεντική, να είσαι ο εαυτός σου και να αγκαλιάζεις κάθε ατέλεια. Τείνουμε όμως να το ξεχνάμε και να το αφήνουμε στην άκρη. Και αυτό είναι που πρέπει να μας υπενθυμίζεται με κάθε τρόπο: να μάθουμε να αγκαλιάζουμε τη διαφορετικότητα μας και να καταρρίπτουμε τα στερεότυπα ομορφιάς στον διαδικτυακό, αλλά και πραγματικό κόσμο. Υπερασπίζοντας τη διαφάνεια, το Dove ανανεώνει τον όρκο του για την υπεράσπιση της αληθινής ομορφιάς και δεσμεύεται να μην χρησιμοποιήσει ποτέ ΑΙ για την αναπαράσταση πραγματικών γυναικών στις διαφημίσεις του. Τέλος τα κεχριμπαρένια λαμπερά μάτια, τέλος τα μαλλιά χωρίς ψαλίδα, τέλος τα δέρματα χωρίς πανάδες. Στις διαφημίζεις που θα βλέπουμε στο γυαλί (οθόνη κινητού, τηλεόρασης, στάσεις λεωφορείων) θα πρωταγωνιστούν αληθινές γυναίκες σαν εσένα και εμένα. Σαν τη φίλη σου και τη συνάδελφο σου. Σαν την άγνωστη που μοιραστήκατε τη θέση στο μετρό και τη γυναίκα που πήρε τη θέση μετά από εσάς.

Όμως επειδή ας είμαστε ειλικρινείς, μας αρέσει να παίζουμε με το AI, π.χ. «Δείξε μου ποιο χρώμα μαλλιού θα μου πήγαινε;», καλό είναι να μάθουμε να το χρησιμοποιούμε και όχι να μας χρησιμοποιεί.  Έχεις ακούσει για το Εγχειρίδιο Real Beauty Prompt; To Dove πάει το θέμα της ομορφιάς ένα βήμα παραπέρα με στόχο να συμβάλει στον καθορισμό νέων ψηφιακών (digital) προτύπων εκπροσώπησης της αληθινής ομορφιάς. Αυτό το εγχειρίδιο περιέχει εύχρηστες συμβουλές για τη δημιουργία εικόνων που είναι αντιπροσωπευτικές της αληθινής ομορφιάς στα πιο δημοφιλή προγράμματα παραγωγής ΑΙ, μαζί με ένα γλωσσάρι όρων, για να θέτουμε πιο συμπεριληπτικά prompts σε αυτά τα ΑΙ εργαλεία. Μπορείς να κατεβάσεις το εδώ.

Τσέκαρε και τη νέα καμπάνια του Dove, «Κώδικας», θα σε ενδιαφέρει. Τι θετική επίδραση μπορεί να έχει η έννοια της αληθινής ομορφιάς στην ευρύτερη έννοια της ομορφιάς. Δες τη και θα καταλάβεις.

Η γυναικεία ομορφιά δεν είναι project. Είναι δύναμη, είναι μοχλός, είναι έκφραση. Για αυτό δε πρέπει ποτέ να υπερασπιζόμαστε την αληθινή της εκδοχή. Σε αυτό το έργο, έχουμε συμμάχους όπως το Dove, που δεσμεύεται να μη σταματήσει να αναλαμβάνει δράση για να σπάσει τα στερεότυπα και να στηρίζει τη δύναμη της αληθινής ομορφιάς. Όπως έκανε τα προηγούμενα 20 χρόνια, σε αυτά, στα επόμενα και στα μεθεπόμενα.

Ας αλλάξουμε τα πρότυπα της ομορφιάς, μαζί!

#KeepBeautyReal #NotonReel

*Σχετικά με τη νέα παγκόσμια έρευνα: 2024 The Real State of Beauty: a global report

Διαδικτυακή έρευνα που διεξήχθη από την Edelman DXI (Data x Intelligence), μια παγκόσμια, διεπιστημονική συμβουλευτική εταιρεία έρευνας, ανάλυσης και δεδομένων, τον Νοέμβριο/Δεκέμβριο του 2023. Αυτή η 25λεπτη έρευνα διεξήχθη σε 20 χώρες: Αργεντινή, Αυστραλία, Βέλγιο, Βραζιλία, Καναδάς, Κίνα, Γαλλία, Γερμανία, Ινδία, Ινδονησία, Ιταλία, Σαουδική Αραβία, Μεξικό, Ολλανδία, Φιλιππίνες, Νότια Αφρική, Σουηδία, Τουρκία, ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο.

Οι ερευνητές μίλησαν με περισσότερους από 33.000 ερωτηθέντες: 19.306 ερωτηθέντες ηλικίας 18 έως 64 ετών (14.673 γυναίκες, 3.776 άνδρες) και 14.292 ερωτηθέντες ηλικίας 10 έως 17 ετών (9.475 κορίτσια, 4.753 αγόρια). 

Για τα ερευνητικά ερωτήματα και τα αποτελέσματα της έρευνας ζητήθηκε η γνώμη 15 εμπειρογνωμόνων, από ακαδημαϊκούς μέχρι συμβούλους για την εικόνα του σώματος και ακτιβιστές του χώρου, και εξασφαλίσαμε ότι η έρευνα ήταν αντιπροσωπευτική για διάφορες υποομάδες, π.χ. άτομα με μεγαλύτερο σώμα, αναπηρίες, ψυχικές παθήσεις, άτομα ΛΟΑΤΚΙ+ και έγχρωμους.

Όλες οι συνεντεύξεις διεξήχθησαν στις τοπικές γλώσσες και διαλέκτους, με κατάλληλες μόνο ερωτήσεις σε κάθε αγορά και η μεθοδολογία ήταν σύμφωνη με το επίπεδο της εθνικής διαδικτυακής διείσδυσης που απαιτείται για την αποφυγή δειγματοληπτικής μεροληψίας.