Anti-Botox μέικαπ: Το αντάρτικο της ομορφιάς  

Τα σελέμπριτις αποφασίζουν ότι το παράκαναν και αφαιρούν το υαλουρονικό από τα χείλη και τα ζυγωματικά, ενώ μια γενιά νέων μέικαπ άρτιστ ανεβάζει στο TikTok μαθήματα για anti-Botox μακιγιάζ. Λέτε τελικά να αγαπήσουμε τις ρυτίδες μας; Ή μπα; 

Ανάμεσα στο 2013 και το 2023, η χρήση botox στους κάτω των τριάντα ετών αυξήθηκε κατά πενήντα τοις εκατό. Έπαιξαν τον ρόλο τους και οι καραντίνες. Αν περνάς τη μισή σου ημέρα βλέποντας φιλτραρισμένα πρόσωπα στο Instagram και την άλλη μισή βλέποντας το δικό σου πρόσωπο στο Skype, δεν μπορεί, κάτι θα αρχίσει να σου φταίει, κάτι θα θέλεις να αλλάξεις. Μια ρυτίδα εδώ, μια γραμμούλα εκεί, ένα σημαδάκι παραπέρα. Κι έτσι έφτασε το τεντωμένο μέτωπο και τα χείλη που δεν μπορούν να κινηθούν να γίνουν ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. 

Anti-Botox μέικαπ, η νέα τάση στο TikTok

Τώρα όμως έρχεται η αντίσταση, μια γενιά από beauty influencers στο TikTok, οι οποίες επιλέγουν να χρησιμοποιούν όλους τους μυς του προσώπου τους. Και όχι μόνο τους χρησιμοποιούν, συνοφρυώνονται, κάνουν μορφασμούς και γκριμάτσες, αλλά προχωρούν ένα βήμα παραπέρα και υπογραμμίζουν τις ρυτίδες τους με μέικαπ. Μιλάμε για αντάρτικο. Το αποκαλούν μακιγιάζ anti-botox αλά botox-resistant, botox-repellent ή απλά wrinkle makeup. 

Η αρχή έγινε με το Beetle juice make up και την επαναφορά του αγαπημένου ήρωα του Τιμ Μπάρτον στην οθόνη. Τότε η influencer Αντριάνα Κάλιζ (@helloadri) έκανε ένα πείραμα. Πήρε μία χρωματιστή κρέμα σε έντονο πράσινο παπαγαλί και την άπλωσε σε παχιά στρώση στα χείλη της. Μετά σούφρωσε τα χείλη της και άπλωσε επάνω τους μαύρη σκιά ματιών. Μετά χαμογέλασε. Βουαλά! Τα χείλη έγιναν ριγέ, στο χρώμα μιας πρασινόμαυρης φλούο ζέβρας. Κάθε μικρή ρυτιδούλα είχε βαφτεί, τονιστεί, σαν ζωγραφισμένη με πινέλο. 

Το λουκ άρεσε και βρήκε μιμητές. Η Μέι Πανγκ (@meicrosoft) έκανε μια παραλλαγή του, σουφρώνοντας τη μύτη της και υπογραμμίζοντας τις ρυτίδες που δημιουργούνται γύρω της. Η Νέττα Ζέκελι (@nettart) έκανε το ίδιο στα μάτια, υπογραμμίζοντας το «πόδι της χήνας». Το αποτέλεσμα θυμίζει άλλοτε τατουάζ των Μαορί, άλλοτε τις ρίγες μιας τίγρης, πάντοτε όμως είναι απρόβλεπτο και ανατρεπτικό – στον τρόπο τουλάχιστον που προσεγγίζει και χειρίζεται τις ρυτίδες.  

Κι όμως κινείται  

Έχει κάτι το αντιδραστικό αυτή η τάση, κάτι το αντι-ελίτ και αντικαθεστωτικό, σωστά; Σαν να απαξιώνει τη σούπερ γυαλιστερή, σούπερ μποτοξαρισμένη υπερτελειότητα που κυριαρχεί και να αντιπροτείνει μια νέα εικόνα, πιο τολμηρή και πιο ανθρώπινη. Σε μια εποχή που έφηβες κάνουν ενέσιμα και κάποιοι άλλοι αρνούνται να κάνουν οποιοδήποτε μορφασμό μην τυχόν και «σπάσουν», είναι κάπως σαν κάθαρση –έστω ανακουφιστικό, έστω ένα ευχάριστο διάλειμμα– το να βλέπεις στο Instagram πρόσωπα που κάνουν μορφασμούς και έχουν ρυτίδες. Πρόσωπα που κινούν όλους τους μυς τους. 

Το άλλο καλό είναι ότι με αυτά τα μακιγιάζ το τελικό αποτέλεσμα είναι διαφορετικό από πρόσωπο σε πρόσωπο, αφού κανείς δεν μπορεί να κάνει ακριβώς τις ίδιες γραμμές έκφρασης με κανέναν άλλον. Είναι λίγο σαν το δακτυλικό μας αποτύπωμα, μοναδικό. 

Τι κάνουν τελικά αυτά τα κορίτσια; Παίζουν με τις σκιές και τις πούδρες τους;  Ή κάνουν ένα ηχηρό σχόλιο για τα ενέσιμα, τα εμφυτεύματα, τον ορισμό της ομορφιάς και την ισοπεδωτική τάση της βιομηχανίας της; Πιθανότατα και τα δύο. Σίγουρα πάντως επικοινωνούν το μήνυμα ότι το πρόσωπό μας μπορεί και επιτρέπεται να κινείται, να συσπάται, να κάνει ρυτίδες – χωρίς αυτό να είναι άσχημο, ανεπιθύμητο, λάθος.

Η ανθρώπινη ύπαρξη δεν είναι τέλεια, το δέρμα μας δεν είναι τέλειο, οι γραμμές έκφρασης είναι νορμάλ. Και είναι απελευθερωτικό να παίζεις με τις ρυτίδες σου αντί να τις πολεμάς, να καμαρώνεις γι’ αυτές κι από εφιάλτη να τις κάνεις στολίδι. Βέβαια, όλο αυτό είναι πιο εύκολο να το κάνεις στην ηλικία αυτών των κοριτσιών, εκεί λίγο πριν τα εικοσιπέντε. Αν εφάρμοζα εγώ αυτό το μακιγιάζ, δεν θα χρειαζόταν καν να συνοφρυωθώ για να πετύχω το αποτέλεσμα. 

Κι εδώ προκύπτει ένα θεματάκι. Οι περισσότερες beauty influencers δεν μπορούν να ακολουθήσουν αυτή τη νέα τάση. Έχουν τόσο πολλά ενέσιμα και εμφυτεύματα στο πρόσωπο που, απλά, δεν μπορούν να συνοφρυωθούν. Και, ξαφνικά, βρίσκονται έξω από το παιχνίδι.

Μήπως τελικά όλη η τυποποιημένη τελειότητα γίνεται πλέον κάπως πασέ και βγαίνει από το παιχνίδι; Μπορεί. Μας είπαν ότι πρέπει να παραμείνουμε νέες ή έστω να παριστάνουμε ότι είμαστε, κι εμείς συμμορφωθήκαμε. Γιατί είμαστε αγελαία ζωάκια και θέλουμε να είμαστε αποδεκτοί. Θέλουμε να ανήκουμε. Αλλά μάλλον κουραστήκαμε. Η νέα λέξη της εποχής είναι το filler fatigue και είναι αυτό που οδηγεί τις σελέμπριτις, μία προς μία, να πηγαίνουν στον γιατρό για να ξεφουσκώσουν ό,τι είχαν φουσκώσει. 

«Στη ζωή μου έχω χρησιμοποιήσει τόνους μπότοξ και άλλους τόσους τόνους υαλουρονικό», είπε το 2023 στη Vogue η Αριάνα Γκράντε. «Σταμάτησα (...) επειδή ένιωσα ότι ήταν πολύ παραπανίσιο και υπερβολικό. Για μένα, για πολλά χρόνια, ομορφιά σήμαινε να κρύβομαι, και τώρα νιώθω ότι ίσως και να μην είναι έτσι. Θέλω να βλέπω στο πρόσωπό μου τις γραμμές από το κλάμα και το γέλιο. Και ελπίζω οι ρυτίδες του γέλιου να γίνονται ολοένα βαθύτερες, κι εγώ να γελάω ολοένα περισσότερο». 

Στο ίδιο πνεύμα, η Μέλανι Γκρίφιθ είπε «Δεν είχα καταλάβει τι έκαναν, μέχρι που ο κόσμος άρχισε να λέει “Θεέ μου, τι της συνέβη!” Πληγώθηκα τόσο πολύ που πήγα σε καινούργιο γιατρό και άρχισα να αφαιρώ ό,τι είχε προσθέσει ο προηγούμενος». Τη μιμήθηκε η Ταλούλα Γουίλις, κόρη της Ντέμι Μουρ και του Μπρους Γουίλις, λέγοντας: «Είχα χρόνια να δω την πραγματική κατατομή του προσώπου μου», αλλά και ο Σάιμον Κάουελ του «X-Factor», η Κόρτνεϊ Κοξ, η Κάιλι Τζένερ, η Κρίστιν Ντέιβις και η Γιολάντα Χαντίντ που έγραψε: «Πενήντα πέντε χρονών και χαμογελώ ολόκληρη (...) Ζω πλέον σε ένα σώμα απαλλαγμένο από εμφυτεύματα στο στήθος, υαλουρονικό, μπότοξ και όλες αυτές τις αηδίες που νόμιζα ότι χρειαζόμουν για να μοιάσω σε αυτό που η κοινωνία με είχε πείσει πως ήταν σέξι για μια γυναίκα». 

Εκείνες κι εκείνοι που δεν είναι τόσο τολμηροί ώστε να περιφρονήσουν τελείως το μπότοξ και τα συναφή, τα ζητούν πλέον σε μικρότερες δόσεις – τόσο όσο, ίσα που να φαίνεται, και οπωσδήποτε να μην ξεπερνά το σημείο που δεν έχει επιστροφή. Ζητούν ένα πρόσωπο λίγο πιο φρέσκο, λίγο λιγότερο παραδομένο στη βαρύτητα, λίγο πιο γεμάτο. Αλλά που να μπορεί να κινείται. Να χαίρεται, να θυμώνει, να λυπάται και να το επικοινωνεί.  

Είναι πάλη ταξική

Είμαστε μάρτυρες μιας πρωτόγνωρης αντίδρασης στην ολοένα αυξανόμενη παρεμβατικότητα της βιομηχανίας της ομορφιάς; Ενδέχεται. Όπως ανοιχτά είναι και τα ενδεχόμενα για το πού θα οδηγήσει όλο αυτό. Κάποιοι λένε ότι όσο εξελίσσονται οι αισθητικές επεμβάσεις, τόσο λιγότερο παραμορφωτικές και περισσότερο διακριτικές –και δυσδιάκριτες– θα γίνονται. Δεν θα μπορείς καν να τις εντοπίσεις. Κάποιοι άλλοι προβλέπουν ότι με την εξάπλωση της κοσμετολογίας θα συμβεί το ακριβώς αντίθετο – οι ατέλειές μας θα γίνουν το νέο status symbol. Θα έχουμε κουραστεί τόσο πολύ από τα άψογα, ακίνητα πρόσωπα, που θα βλέπουμε μια γυναίκα χωρίς μπότοξ και θα λέμε «Πω πω! Κοίτα ένα φοβερό πόδι χήνας που έχει στα μάτια! Γαμάτο, ε; Θέλω κι εγώ!»

Δεν αποκλείεται. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, μπορούμε να φέρουμε την εικόνα μας όσο πιο κοντά γίνεται στα κυρίαρχα πρότυπα ομορφιάς. Πλαστικές, εμφυτεύματα, ενέσεις με τοξίνες, νήματα κάτω από το δέρμα, αφαίρεση λίπους, πρόσθεση σιλικόνης – όλα αυτά όχι μόνο προσφέρονται, αλλά γίνονται και πιο προσιτά. Και για ποιον όλα αυτά; Για το ανδρικό βλέμμα; Εν μέρει. Για να ζήσουν οι εταιρείες; Πάλι εν μέρει. Κυρίως όμως, για να έχουμε στάτους. 

Η τέλεια εικόνα, η ποθητή εικόνα, το ιδανικό της ομορφιάς, σε κάθε εποχή, είναι ελκυστικά επειδή είναι για τους λίγους – για τους πλούσιους. Χωρίς να θέλω να γίνω βαρετή, πάντοτε η άρχουσα τάξη ήταν αυτή που όριζε τα πρότυπα της ομορφιάς. Και πάντοτε έθετε τον πήχυ τόσο ψηλά, ώστε να μην μπορούν οι μη προνομιούχοι να τον φτάσουν – αρκετά χαμηλά, ωστόσο, ώστε να μπαίνουν στη διαδικασία να προσπαθήσουν. 

Στις αγροτικές κοινωνίες, θεωρούνταν ελκυστικό το λευκό δέρμα, επειδή έδειχνε ότι είσαι αρκετά ανώτερος ταξικά ώστε να μη χρειάζεται να δουλεύεις στα χωράφια. Μετά τη βιομηχανική επανάσταση, όπου οι εργάτες δούλευαν κλεισμένοι σε εργοστάσια και δεν τους έβλεπε το φως του ήλιου, έγινε της μόδας το μαύρισμα – έδειχνε ότι έχεις χρόνο και χρήματα για διακοπές και τεμπελιά. Τα μακριά νύχια στις γυναίκες έλεγαν: «εγώ δεν χρειάζεται να δουλεύω, με ταΐζει ο άνδρας μου και έχω την πολυτέλεια να είμαι απλώς διακοσμητική». Πάλι ανέβαινε το στάτους, του άνδρα τουλάχιστον. Το ίδιο νόημα είχε και το δέσιμο των ποδιών στην Κίνα. Η εικόνα μας πάντα αντανακλούσε την τάξη μας. Αυτό είναι ένας κύκλος που καμμία κούρα ομορφιάς δεν έχει μπορέσει να σταματήσει. 

Σήμερα όμως, ένα φτηνό μπότοξ κοστίζει κάτι παραπάνω από ένα μανικιούρ. Το λίφτινγκ δεν είναι πια για τους λίγους. Κι αν φτάσουν οι αισθητικές επεμβάσεις να γίνουν προσιτές σε όλους, τότε δεν αποκλείεται η ελίτ να επινοήσει κάτι άλλο, κάτι νέο. Η πλούσια κυρία δεν θέλει να μοιάζει με κάθε παρακατιανή που κυκλοφορεί με κινέζικο μπότοξ και αμφιβόλου ποιότητας αλλά πάντως, οικονομικό υαλουρονικό. Όταν κάτι παραγίνεται μέινστριμ, χάνει την αίγλη του και την πολυτιμότητά του. Όταν όλοι θα μπορούν να έχουν παιδικό δέρμα, ψηλά ζυγωματικά, φουσκωτά χείλη και μέτωπο σιδερωμένο, τότε τι θα θεωρείται εκλυστικό; Τα στραβά δόντια, ίσως, οι ρυτίδες και όλες οι άλλες «ατέλειες».

Εξάλλου οδεύουμε προς μία εποχή που το να είσαι ανθρώπινος δεν θα είναι απαραίτητα ο κανόνας. Σύμφωνα με την Europol, ως το 2026, «το ενενήντα τοις εκατό του ονλάιν περιεχομένου θα είναι δημιουργημένο από την τεχνητή νοημοσύνη». Κι εκεί, σ’ αυτό το πλαίσιο, τα «ανθρώπινα» χαρακτηριστικά μας, οι ατέλειές μας, μπορεί να γίνουν κάτι πολύτιμο. Με τόσα AI generated πρόσωπα που θα βλέπουμε, θα φτάσουμε ίσως να κουβαλάμε τις ρυτίδες μας σαν εύσημο, αφού θα δείχνουν ότι δεν είμαστε bot.

Ναι, ξέρω, μπορούμε να ονειρευόμαστε...

Ως τότε, μας αφιερώνω όλους, άνδρες και γυναίκες, το Σύνδρομο Σταντάλ. Ο συγγραφέας στον οποίο οφείλει το όνομά του, το ένιωσε όταν βρέθηκε στην Πινακοθήκη Ουφίτσι στην Φλορεντία. «Ένα είδος έκστασης. Απορροφημένος από την ενατένιση της ανυπέρβλητης ομορφιάς (...) Με είχε κυριεύσει ένα δυνατό ρίγος στην καρδιά, το αίμα είχε παγώσει μέσα μου κι ενώ περπατούσα, φοβόμουν διαρκώς ότι θα σωριαστώ στο έδαφος». Έκτοτε τα μουσεία καταγράφουν δεκάδες τέτοια περιστατικά, τα περισσότερα μπροστά σε έργα του Μποτιτσέλι και του Μικελάντζελο. Ναυτία, ταχυπαλμία, παραισθήσεις, διαταραχή προσωπικότητας – κάποιος έπαθε καρδιακή προσβολή, κάποιοι κλαιν με λυγμούς. Όλα μπροστά στην ομορφιά. Όλοι κατειλημμένοι από δέος μπροστά σε κάτι που τους ξεπερνά. 

Μακάρι πάντοτε η ομορφιά να μας συνταράσσει. Κι εμείς να έχουμε την ευαισθησία να το αντέχουμε. Και μακάρι πάντοτε τα κορίτσια να παίζουν με το μακιγιάζ τους – και να μας εκπλήσσουν.