Αρωματοποιία ώρα μηδέν: Το συστατικό που θα απαγορευτεί, τα αρώματα που κινδυνεύουν

Μέχρι σήμερα έχουμε ζήσει την κατάργηση του αγαπημένου μας αρώματος – πολύ συχνά χωρίς καμία εξήγηση είτε από τα brands είτε από τους διεθνείς εποπτικούς οργανισμούς.

Έχουμε ζήσει επίσης το φαινόμενο του να αγοράζουμε την αγαπημένη μας μυρωδιά, να τη φοράμε και ξαφνικά να νομίζουμε ότι αγοράσαμε το λάθος άρωμα. Συνήθως αυτό συμβαίνει, όταν από τη σύσταση του αρώματος αφαιρείται κάποιο πολύτιμο για το τελικό αποτέλεσμα συστατικό ύστερα από κάποια νέα κοινοτική οδηγία για την ασφάλεια των καταναλωτών.

Τώρα, όμως, όλοι μας –λάτρεις των αρωμάτων ή απλώς του δικού μας αγαπημένου αρώματος φαίνεται ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μία επικείμενη απαγόρευση που θα αλλάξει για πάντα τον κόσμο της αρωματοποιίας και ίσως καταργήσει ολόκληρες οικογένειες αρωμάτων,

Η απαγόρευση αφορά το paracymene, αλλιώς p-cymene και ήδη στο εξωτερικό αρωματοποιοί, συλλέκτες και επικεφαλής μεγάλων brands προβληματίζονται για τις επιπτώσεις στη βιομηχανία του αρώματος, χαρακτηρίζοντας μάλιστα το ζήτημα «πολιτικό» και επ’ ουδενί ζήτημα δημόσιας υγείας...

Γιατί το p-cymene απειλείται με απαγόρευση

Το p-cymene είναι ένα φυσικό αρωματικό συστατικό που απαντάται σε αιθέρια έλαια όπως του θυμαριού, του κύμινου, του γαρύφαλλου και του πορτοκαλιού. Χρησιμοποιείται ευρέως στην αρωματοποιία για να προσδώσει θερμότητα, βάθος και πικάντικες νότες, ενώ αποτελεί συχνά μέρος της σύνθεσης αρωμάτων με βοτανικό χαρακτήρα.

Η Σουηδία υπέβαλε πρόταση το 2022 στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Χημικών (ECHA) για να χαρακτηριστεί το p-cymene ως Reprotoxic Κατηγορίας 1B, δηλαδή ουσία που μπορεί να βλάψει την αναπαραγωγική υγεία. Η πρόταση αυτή εξετάστηκε από την Επιτροπή Αξιολόγησης Κινδύνων (RAC) και, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2025/877, η απαγόρευση της ουσίας στα καλλυντικά προϊόντα έχει πλέον δρομολογηθεί.

Τι προβλέπει η νέα ευρωπαϊκή ρύθμιση

Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2025/877 τροποποιεί τον Κανονισμό Καλλυντικών 1223/2009, εντάσσοντας το p-cymene στον Κατάλογο Απαγορευμένων Ουσιών (Παράρτημα ΙΙ). Αυτό σημαίνει ότι:

-Από 1η Ιανουαρίου 2027, δεν θα επιτρέπεται η κυκλοφορία νέων προϊόντων που περιέχουν p-cymene στην αγορά της ΕΕ.
-Από 1η Ιουλίου 2028, δεν θα επιτρέπεται η διάθεση υπαρχόντων προϊόντων που περιέχουν την ουσία.
Η απαγόρευση εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική της ΕΕ για την προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος, με αυστηρότερες ρυθμίσεις για αλλεργιογόνα, συντηρητικά και χρωστικές ουσίες.

Ποιες οικογένειες αρωμάτων κινδυνεύουν

Η απόσυρση του p-cymene θα επηρεάσει κυρίως τις εξής οικογένειες αρωμάτων:

Εσπεριδοειδή (Citrus)
-Το p-cymene απαντάται φυσικά σε αιθέρια έλαια πορτοκαλιού, λεμονιού και περγαμόντου.
-Απειλούνται αρώματα που βασίζονται σε φρέσκες, ζωηρές νότες και χρησιμοποιούν φυσικά εκχυλίσματα.
-Πιθανές επιπτώσεις: απώλεια αυθεντικότητας, ανάγκη για συνθετικά υποκατάστατα.

Αρωματικά/Βοτανικά (Aromatic/Herbal)
-Θυμάρι, ρίγανη, κύμινο και γαρύφαλλο περιέχουν p-cymene.
-Αρώματα που αποπνέουν μεσογειακή φρεσκάδα ή πικάντικη ένταση κινδυνεύουν με αναδιαμόρφωση ή απόσυρση.
-Επηρεάζονται ιδιαίτερα niche brands που βασίζονται σε φυσικά αιθέρια έλαια.

Ξυλώδη/Πικάντικα (Woody/Spicy)
-Το p-cymene προσδίδει θερμότητα και βάθος σε ξυλώδεις και πικάντικες συνθέσεις.
-Αρώματα με βέτιβερ, πατσουλί, γαρύφαλλο ή κύμινο ενδέχεται να χάσουν την ισορροπία τους.
-Πιθανή ανάγκη για ριζική ανασύνθεση ή απόσυρση.

Φουζέρ (Fougère)
-Οι φουζέρ συνθέσεις βασίζονται σε λεβάντα, βότανα και ξυλώδεις νότες, όπου το p-cymene συχνά ενισχύει τη δομή.
-Επηρεάζονται κυρίως ανδρικά αρώματα με κλασικό χαρακτήρα.

Φυσικά/Natural Perfumes
-Όσα αρώματα δηλώνουν 100% φυσική σύνθεση και χρησιμοποιούν αιθέρια έλαια με p-cymene, θα πρέπει είτε να αποσυρθούν είτε να αλλάξουν χαρακτηρισμό.
-Η απαγόρευση πλήττει την αυθεντικότητα και την εμπορική ταυτότητα αυτών των προϊόντων.

Επιπτώσεις για τη βιομηχανία του αρώματος

Η απαγόρευση του p-cymene δεν είναι απλώς τεχνικό ζήτημα. Έχει πολλαπλές επιπτώσεις με κάποιους δημιουργούς δημοφιλέστατων αρωμάτων όπως ο Ilias Kakis να χαρακτηρίζουν το ζήτημα κυρίως πολιτικό και σίγουρα όχι για μία απόφαση που πρόθεση έχει να υπηρετήσει τη δημόσια υγεία. Και να κάποιες από τις επιπτώσεις και τις ανακατατάξεις που αναμένεται να φέρει αυτή η απαγόρευση

-Αναδιαμόρφωση συνθέσεων: Οι αρωματοποιοί καλούνται να βρουν ασφαλή υποκατάστατα χωρίς να αλλοιώσουν τον χαρακτήρα των αρωμάτων. Συνήθως εξαιρετικά δύσκολο υπό την έννοια ότι ένα υποκατάστατο είναι είτε συνθετικό είτε στοιχείο που προσομοιάζει σε αυτό που απαγορεύτηκε. Σε κάθε περίπτωση η σύνθεση του αρώματος και το οσφρητικό αποτέλεσμα δεν είναι το ίδιο.

-Αύξηση κόστους: Οι εναλλακτικές λύσεις είναι συχνά πιο ακριβές ή λιγότερο αποτελεσματικές. Η διάρκεια και το ίχνος του αρώματος για να μιλήσουμε στη γλώσσα των αρωμάτων δεν έχει καμία σχέση με αυτά της αρχικής σύνθεσης.

-Απώλεια εμβληματικών αρωμάτων: Ορισμένα αρώματα ενδέχεται να αποσυρθούν οριστικά, αν η ανασύνθεση δεν είναι εφικτή.

-Πλήγμα σε niche brands: Μικρές εταιρείες με ιδιαίτερο αρωματικό προσανατολισμό θα δυσκολευτούν να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις – το niche θα αναγκαστεί να γίνει mainstream και αυτό είναι από μόνο του μία σοβαρή επίπτωση στα niche brands.

-Αναστάτωση στην αγορά: Όπως συνέβη με την απαγόρευση του Lilial, αναμένονται προειδοποιήσεις μέσω RAPEX, ανακλήσεις προϊόντων και σύγχυση στους καταναλωτές.

Υπάρχει εναλλακτική για να αντισταθμιστεί η ζημιά;

Ναι, αλλά... Τι σημαίνει αυτό; Ότι οι εναλλακτικές που προτείνονται δεν εξασφαλίζουν την παρουσία κραταιών αρωμάτων στα ράφια των μεγάλων καταστημάτων ομορφιάς.

Ποιες είναι αυτές οι εναλλακτικές; Η μία έχει να κάνει με την άμεση ανασκόπηση συνθέσεων. Κοινώς, οι αρωματοποιοί καλούνται να εντοπίσουν τα «παιδιά» τους που περιέχουν p-cymene και να αξιολογήσουν τη δυνατότητα ανασύνθεσης. Αν είναι μια διαδικασία που δεν θα «φεσώσει» -για να το πούμε λαϊκά- τον οίκο (designer ή niche) που παράγει το άρωμα, ναι ίσως υπάρχει ελπίδα. Αυτό, βέβαια σημαίνει και μια σειρά από άλλα βήματα, όπως:

-Επικοινωνία με προμηθευτές: Αναζήτηση ασφαλών και αποτελεσματικών υποκατάστατων.
-Ενημέρωση καταναλωτών: Διαφάνεια σχετικά με τις αλλαγές στη σύνθεση και τις αιτίες.
-Στρατηγική marketing: Επανατοποθέτηση προϊόντων με έμφαση στην ασφάλεια και τη συμμόρφωση με την κοινοτική οδηγία, κάτι που έχει ξαναγίνει. Κάποτε με επιτυχία και κάποτε όχι.

Σε κάθε περίπτωση η επικείμενη απαγόρευση του p-cymene αποτελεί σημαντικό ορόσημο στη ρύθμιση των καλλυντικών στην ΕΕ. Αν και στοχεύει στην προστασία της υγείας, δημιουργεί προκλήσεις για τη δημιουργικότητα και την αυθεντικότητα στον χώρο της αρωματοποιίας.

Οι οικογένειες αρωμάτων που βασίζονται σε φυσικά, εσπεριδοειδή και πικάντικα προφίλ βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της τεράστιας αλλαγής και η βιομηχανία καλείται να προσαρμοστεί με ευρηματικότητα, τεχνική ακρίβεια και διαφάνεια. Το αν αυτό το τελευταίο θα γίνει εφικτό είναι ένα άλλο κεφάλαιο, που θα το εξετάσουμε στο άμεσο μέλλον.