40 χρόνια από τον πιο τηλεοπτικό πριγκιπικό γάμο του 20ού αιώνα

Ο γάμος του πρίγκιπα Καρόλου και της λαίδης Νταϊάνα Σπένσερ στις 29 Ιουλίου 1981 ήταν ένα πρωτοφανές τηλεοπτικό γεγονός για εκείνη την εποχή: λίγο πριν από τον γάμο, στη Βρετανία πουλήθηκαν πάνω 90.000 συσκευές έγχρωμης τηλεόρασης ―οι τηλεθεατές ήθελαν να δουν τον γάμο έγχρωμο. Αν και η έγχρωμη τηλεόραση είχε εισαχθεί από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, μέχρι το 1975 μόνο 280.000 σπίτια είχαν έγχρωμο δέκτη. Ο «γάμος του αιώνα» επιτάχυνε την κατανάλωση, αν και όχι μόνο τηλεοπτικών δεκτών: έγινε όχημα μιας τεράστιας βιομηχανίας αναμνηστικών αντικειμένων, μόδας, λαϊκού Τύπου και τηλεοπτικών εκπομπών κουτσομπολιού που ειδικεύονταν στο ζεύγος Καρόλου-Νταϊάνα. Ο απόηχος συνεχίζεται σαράντα χρόνια αργότερα: τον Οκτώβριο θα βγει στις αίθουσες το πιο πρόσφατο κινηματογραφικό biopic, αυτή τη φορά σε μορφή μιούζικαλ, με την Jeanna de Waal στον ρόλο της Νταϊάνα.

Η λαίδη Νταϊάνα, που αργότερα ονομάστηκε «πριγκίπισσα του λαού», δεν ήταν μέλος της ευρείας βασιλικής οικογένειας που προμήθευαν ο ένας τον άλλον με γαμπρούς και νύφες. Όμως οι Σπένσερ βρίσκονταν στην Αγγλία περισσότερους αιώνες από τους Γουίνσδορ: η Νταϊάνα Σπένσερ, αν και φαινόταν απλοϊκή ―και ήταν: τα μόνα βιβλία που διάβασε στη ζωή της ήταν τα ρομαντικά μυθιστορήματα της Μπάρμπαρα Κάρτλαντ― προερχόταν από αρχαίο αριστοκρατικό σόι, από το οποίο είχε προκύψει και η βαρονία των Τσόρτσιλ. Οι γονείς της γνώριζαν τους Γουίνσδορ γιατί νοίκιαζαν επί σειρά ετών το κτήμα της Ελισάβετ, το Park House, στο Κόβεντρυ.

Ίσως δεν υπάρχουν λεπτομέρειες της βασιλικής σαπουνόπερας που παραμένουν άγνωστες στο κοινό. Εκτός από τα ρεπορτάζ και τις τηλεοπτικές εκπομπές, γυρίστηκαν τουλάχιστον 25 ντοκιμαντέρ, 5 κινηματογραφικές και τηλεοπτικές βιογραφίες και καμιά δεκαριά άλλες ταινίες και σειρές στις οποίες με τον έναν ή τον άλλον τρόπο εμφανίζεται η Νταϊάνα («Τhe Queen», «Τhe Crown»). Αυτό που δεν έχει αναλυθεί αρκετά είναι το πώς ο γάμος και η ίδια η Νταϊάνα αναδείχτηκε σε τέτοιο τηλεοπτικό φαινόμενο, σε πρότυπο μόδας και στιλ ― ακόμα κι το μάλλον κακόγουστο χτένισμα της δεκαετίας του 1980 είχε τεράστια επιτυχία. Έτσι κι αλλιώς, η σχέση της Νταϊάνα με το κοινό και με τους δημοσιογράφους, ιδιαίτερα με τους παπαράτσι, εγκαινίασε μια καινούργια εποχή για τις φυλλάδες: καταργήθηκε οποιοδήποτε όριο ιδιωτικής ζωής για τις διασημότητες· οι νόμοι που την προστατεύουν έπεσαν de facto σε αχρησία.

Ο γάμος του Καρόλου και της Νταϊάνα ήταν ο πρώτος που έγινε στον καθεδρικό του Αγίου Παύλου από εκείνον του βασιλιά Αρθούρου (γιου του Ερρίκου του VII) και της πριγκίπισσας Αικατερίνης της Αραγονίας το 1501. Το πελώριο εσωτερικό του Αγίου Παύλου ήταν πιο κατάλληλο για τους 3.500 προσκεκλημένους από ό,τι το αββαείο του Γουεστμίνστερ, όπου γίνονταν οι γάμοι κι όπου είχαν παντρευτεί η Ελισάβετ και ο Φίλιππος το 1947. Αλλά όταν πρόκειται για 3.500 άτομα, δεν μπορεί να λείπει το δράμα: ο πρόεδρος της βόρειας Ιρλανδίας δεν δέχτηκε την πρόσκληση εξαιτίας της πολιτικής διαμάχης με τη Βρετανία· ο Έλληνας πρόεδρος Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν παρέστη διότι στην τελετή είχε προσκληθεί ο έκπτωτος βασιλιάς Κωνσταντίνος με τον τίτλο του «βασιλέα των Ελλήνων»· ο Χουάν Κάρλος και η Σοφία της Ισπανίας δεν πήγαν επειδή ο Κάρολος και η Νταϊάνα σκόπευαν να πάνε για μήνα του μέλιτος στο Γιβραλτάρ το οποίο ήταν βρετανικό έδαφος από το 1704 αλλά το διεκδικούσε η Ισπανία.

Το hype, η φρενίτιδα των ΜΜΕ, κορυφώθηκε τους μήνες πριν από τον γάμο και συνεχίστηκε σε αμείωτη ένταση μετά. Το παράδοξο εκείνης της εποχής είναι ότι η Βρετανία αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα: η ανεργία είχε φτάσει στο 9% και θα αυξανόταν ακόμα περισσότερο· οι ταραχές σε όλες τις βρετανικές πόλεις ήταν σχεδόν καθημερινές. Σ’ αυτό το περιβάλλον, το πριγκιπικό ρομάντσο και ο γάμος ήταν ένας περισπασμός και μια απόδραση στο όνειρο.

Ο γάμος μεταδόθηκε τηλεοπτικά σε 74 χώρες. Ακόμα και οι Αμερικανοί έβαλαν τα ρολόγια τους στη βρετανική ώρα για να παρακολουθήσουν λάιβ την τελετή. Στη Βρετανία η μέρα ανακηρύχθηκε αργία ώστε να διευκολυνθεί η θέαση: αναρωτιέται κανείς γιατί η τελετή προγραμματίστηκε για την Τετάρτη κι όχι την Κυριακή. Πάνω από 600.000 άνθρωποι συνέρρευσαν στους δρόμους του Λονδίνου ζητωκραυγάζοντας: η λαίδη Νταϊάνα φαινόταν ευχαριστημένη· ήταν έτοιμη να γίνει πλάσμα των media.

Στην πραγματικότητα ήταν έτοιμη να χειριστεί τα media και να γίνει θύμα τους. Το κοινό ήθελε να την καταβροχθίσει: τα αισθήματα ήταν κανιβαλικά· όλοι ήθελαν ένα κομμάτι από το νυφικό ―με την ουρά που είχε μήκος 7,5 μέτρα― από την τιάρα, που βρισκόταν στην κατοχή των Σπένσερ επί έναν αιώνα, κι από την τούρτα ή μάλλον από τις 27 τούρτες της γαμήλιας δεξίωσης. Αλλά παρότι η «κεντρική» τούρτα ζύγιζε 100 κιλά δεν έφτανε για όλους.

Αυτό που έκανε τη Νταϊάνα πλάσμα των media ήταν, εκτός από την επιθυμία της για δημοσιότητα, μια σειρά μικροπροκλήσεων που δίχαζαν τους Βρετανούς και ίσως δυσαρεστούσαν τους πιο συντηρητικούς βασιλόφρονες: γιατί στον γάμο παρελείφθη η φράση περί υπακοής της συζύγου στον σύζυγο; Είναι σωστό να φιλάει ο γαμπρός τη νύφη στο μπαλκόνι μπροστά στα όμματα του πλήθους; Η συνέχεια είναι γνωστή: ο γάμος πήγε κατά διαβόλου, η Νταϊάνα έπαιξε δικαίως ή αδίκως τον ρόλο του θύματος και στο τέλος έχασε τη ζωή της ενώ προσπαθούσε να διαφύγει από την παγίδα που είχε στήσει στον εαυτό της. Ενδιαμέσως, ο ρομαντισμός της διαχύθηκε σε ολόκληρη τη χώρα και όποια Βρετανίδα δεν είχε τα οικονομικά μέσα να φοράει δημιουργίες μεγάλων σχεδιαστών μπορούσε να αρκεστεί σε πετσέτες, αφίσες, φλιτζάνια, ακόμα και σε ένα αναμνηστικό νόμισμα που έκοψε το Νομισματοκοπείο με τη χαραγμένη εικόνα των νεονύμφων.