Diana: ανέκδοτες ιστορίες πίσω από τις φωτογραφίες της

Όταν εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη βρετανική και παγκόσμια, ταυτόχρονα, «σκηνή», η λαίδη Νταϊάνα Σπένσερ ήταν ένα δεκαεννιάχρονο κορίτσι που μεγάλωνε με «προμελετημένο» μέλλον, να παντρευτεί έναν αριστοκράτη και να εκπληρώσει το πεπρωμένο της ως καθωσπρέπει σύζυγος και μητέρα. Ο γάμος της με τον μελλοντικό βασιλιά της Αγγλίας της έδωσε έναν τίτλο και μια δημόσια ταυτότητα που δύσκολα θα συμφιλιώνονταν με την μπερδεμένη αίσθηση του εαυτού της. Από τη στιγμή που βρέθηκε μπροστά στο αδηφάγο δημόσιο βλέμμα τον Σεπτέμβριο του 1980 μέχρι και τον τραγικό θάνατό της δεκαεπτά χρόνια αργότερα, η Νταϊάνα παρασυρόταν στη δίνη των προσδοκιών μιας ολόκληρης χώρας, ενώ πάσχιζε μανιωδώς να βρει τη δική της ταυτότητα.

O πρίγκιπας Κάρολος παντρεύτηκε τη Lady Diana Spencer στις 29/7/81 στο Λονδίνο. Εδώ σε μια φωτό του Anwar Hussein τη στιγμή που εξέρχονται από τον καθεδρικό του Αγίου Παύλου. Η Νταϊάνα φοράει νυφικό σχεδιασμένο από το ζεύγος David & Elizabeth Emanuel και τη διαμαντένια τιάρα της οικογένειάς της.

Η Νταϊάνα έζησε μόνο τριάντα έξι χρόνια, όλα μέσα σε προνόμια και πλούτο. Αρχικά στο τρυφερό κουκούλι της βρετανικής ανώτερης τάξης και ύστερα μέσα στην προστατευτική γυάλα του παλατιού και των πρωτοκόλλων. Στη διάρκεια της ζωής της, ανέλαβε, μάλλον ανέτοιμη, να παίξει ταυτόχρονα πολλούς «ρόλους». Υπήρξε πριγκίπισσα μετά από έναν παραμυθένιο γάμο, υπήρξε μητέρα, υπήρξε fashion icon, υπήρξε θύμα βουλιμίας… Και εν τέλει μια διαζευγμένη γυναίκα που έχασε τη ζωή της κάτω από τραγικές συνθήκες. Και όλα αυτά τα χρόνια, τα πρωτοσέλιδα των ταμπλόιντ επένδυαν στα μεγάλα και τα μικρά της ύπαρξής της με περισσή δραματικότητα.

Κι άλλοι όμως έμπαιναν στη βασιλική οικογένεια χωρίς να αποκτούν ποτέ τέτοια διασημότητα. Ο θρυλικός πλέον αντίκτυπος της Νταϊάνα στον «λαό» ήταν σε μεγάλο βαθμό απόρροια της ίδιας της φυσικής της παρουσίας. Η ομορφιά της ήταν μοναδική, η σιλουέτα της υπέροχη, αλλά τα μεγάλα, εκφραστικά μπλε της μάτια ήταν μια μονίμως ανοικτή πόρτα στην ψυχή της.

Λονδίνο, 2/12/1996. Η Νταϊάνα σε περισυλλογή στο ετήσιο συνέδριο του φιλανθρωπικού οργανισμού Centerpoint.

Η πριγκίπισσα Diana και ο φωτογράφος Anwar Hussein

Υπήρχε ένας άνθρωπος που ακολουθούσε την Νταϊάνα παντού. Υπήρχαν αμέτρητοι, αλλά αυτός ο ένας είχε αποδειχθεί καλός φίλος που τον εμπιστευόταν και τον συμβουλευόταν συχνά. Και ήταν, με όλη την ειρωνεία που εμπεριέχει αυτό, ένας φωτογράφος… Ο Anwar Hussein φωτογραφίζει την Νταϊάνα από την εποχή της «ντοπαλής Di» του ’80. Θυμάται την πρώτη φορά που η Νταϊάνα τον πλησίασε κατά τη διάρκεια ενός αεροπορικού ταξιδιού στα μέσα του ’90. «Τα φώτα μέσα στο αεροπλάνο είχαν χαμηλώσει και εκείνη έσκυψε δίπλα μου και ψιθύρισε: "θα μπορούσα να σας μιλήσω;"». «Ήξερε πως ήμουν παντρεμένος με μια Εγγλέζα, την Καρολάιν. Ήθελε να μάθει για το Ισλάμ. Πώς λειτουργεί ένας γάμος όταν ο ένας είναι μουσουλμάνος και ο άλλος προτεστάντης». «Προφανώς και ρωτούσε λόγω της τότε σχέσης της με τον γνωστό καρδιοχειρουργό Hasnat Khan. Δεν τον ανέφερε βέβαια κατ’ όνομα, μάλλον υπέθετε πως το γνώριζα ήδη. Νομίζω πως την απασχολούσε πώς θα αντιμετώπιζε μια τέτοια σχέση η οικογένειά της, ο κόσμος», θυμάται.

Παρά το γεγονός πως έχει φύγει από τη ζωή από το 1997, η πριγκίπισσα της Ουαλίας εξακολουθεί να μας μαγεύει και να μας συγκλονίζει. Ακόμα και μέσα από την εκκωφαντική σιωπή της φωτογραφίας.

Από την Τανζανία στο Μπάκιγχαμ

Ο Anwar Hussein είναι ένας από τους σημαντικότερους και μακροβιότερους φωτογράφους της βρετανικής βασιλικής οικογένειας. Έφτασε στη Μεγάλη Βρετανία από την Τανζανία το 1962 - μια εποχή που η κοινωνία ήταν ακόμη διστακτική απέναντι στους «ξένους». Με όπλο το ταλέντο και την εμπειρία του άρχισε να καλύπτει με τον φακό του θέματα επικαιρότητας, με τη μεγάλη αναγνώριση να έρχεται με τις διαδηλώσεις για τον πόλεμο του Βιετνάμ το 1968. Λίγα χρόνια αργότερα θα «εισχωρήσει» στο παλάτι, ακολουθώντας τον τότε εργένη πρίγκιπα Κάρολο στα ταξίδια του ανά τον κόσμο. (Πολύ αργότερα, η Νταϊάνα θα πει, χαριτολογώντας, πως έμαθε περισσότερα για τον Κάρολο από το βιβλίο του Hussein για εκείνον, παρά από τον ίδιο τον Κάρολο).

Η έκθεση: «Princess Diana: Accredited Access»

Ο 83χρονος σήμερα Anwar Hussein δίνει «διαπιστευμένη πρόσβαση» στις σημαντικότερες στιγμές της ζωής της πριγκίπισσας Νταϊάνα - προσωπικές και δημόσιες - μέσα από τη συναρπαστικότερη ίσως έκθεση φωτογραφιών που οργανώθηκε ποτέ για εκείνη. Ο φακός του Hussein κατέγραφε ασταμάτητα τη ζωή της για να μας θυμίσει σήμερα τη σημαντική της κληρονομιά που επισκίασαν οι αναμνήσεις του ξαφνικού και τραγικού θανάτου της. Μια έκθεση που αφήνει το κοινό άφωνο καθώς συντονίζει το βήμα του δίπλα της, διασχίζοντας μαζί της τη δική της ζωή μέσα από εμβληματικές φωτογραφίες που δικαιώνουν το ρητό «μια εικόνα-χίλιες λέξεις». Ένα ντοκιμαντέρ, μάλλον, που ο επισκέπτης δεν το βλέπει, το περπατάει… Ξεκινάει από την 19χρονη δασκάλα νηπιαγωγείου, ακολουθεί το κορίτσι στον λαμπερό γάμο της, την παρακολουθεί ως σύζυγο και ως στοργική μητέρα, τη λατρεύει ως fashion icon και τέλος την αποθεώνει ως έναν ατρόμητο υποστηρικτή των αδύνατων και στιγματισμένων.  «Η ζωή της Νταϊάνα ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας», λέει ο Hussein, θέλοντας να περιγράψει το εντυπωσιακό, πολύτιμο και άγνωστο για τους περισσότερους έργο του που παρουσιάζεται αυτή την περίοδο στο Λος Άντζελες. 

Ιστορίες πίσω από τις φωτογραφίες της Νταϊάνα

Στις Πυραμίδες

Από τις αναμνήσεις του φωτογράφου ξεχωρίζει κανείς την ιστορία κάποιων ενσταντανέ που αναδεικνύουν και τον χαρακτήρα της πριγκίπισσας όπως αυτή που τράβηξε το 1992 στις Πυραμίδες της Αιγύπτου και που θυμόμαστε όλοι.

Kάιρο, Αίγυπτος 12/5/1992. Η Νταϊάνα με μπεζ σαφάρι σακάκι και φούστα σχεδιασμένα από την Catherine Walker, κατά την επίσημη επίσκεψή της στις Πυραμίδες της Γκίζας

Θυμάται ο φωτογράφος: «Εκείνη την ημέρα που επισκέφτηκε τις Πυραμίδες μας προσκάλεσε για ποτό. Κάποια στιγμή με πλησίασε και μου είπε ότι νιώθει κάπως άβολα, ειδικά όταν είναι μόνη της, και της ζητούν να ποζάρει μπροστά σε μέρη όπως οι Πυραμίδες. Τη διαβεβαίωσα ότι θα μπορούσε εύκολα να ποζάρει σαν ένα από τα πιο έμπειρα μοντέλα στον κόσμο αλλά διαφώνησε, ωστόσο συμφώνησε να σταθεί για ένα δευτερόλεπτο μπροστά μου για να κάνω το κλικ. Δεν μου καθόρισε το πότε ακριβώς γι' αυτό και ήμουνα τρομερά συγκεντρωμένος πίσω από το φακό. Έβγαλε τα γυαλιά της, σταύρωσε ελαφριά τα υπέροχα μακριά πόδια της, και στήθηκε αέρινη σαν μπαλαρίνα. Η στιγμή δεν κράτησε πάνω από ένα κλάσμα του δευτερολέπτου, αλλά πρόλαβα να την απαθανατίσω. Πολύ αργότερα, σε μια άσχετη στιγμή του ταξιδιού την άκουσα να μου λέει: «Την πήρες, έτσι; Είχα ένστικτο».

Στο Taj Mahal

Μια άλλη ιστορική φωτογραφία που ακόμα κάνει τον γύρο του κόσμου είναι εκείνη που της τράβηξε το 1992 κοντά στην πόλη Άγκρα της Ινδίας έξω από τον μαυσωλείο του Taj Mahal. (Ένα μεγαλειώδες μαυσωλείο που κατασκεύασε ο Μογγόλος αυτοκράτορας Σαχ Τζαχάν εις μνήμην της πολυαγαπημένης του συζύγου Μουμτάζ Μαχάλ που πέθανε το 1631 κατά τη διάρκεια του τοκετού).

Άγκρα, Ινδία, 11/2/1992. Η Νταϊάνα ποζάρει μόνη της, χωρίς τον Κάρολο, στο Taj Mahal, κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψης. 12 χρόνια νωρίτερα στο ίδιο μέρος και στο ίδιο παγκάκι είχε φωτογραφηθεί ο μετέπειτα σύζυγός της.

Θυμάται ο φωτογράφος: «Το Ταζ Μαχάλ υπάρχει σαν αιώνιος όρκος της αγάπης ενός συζύγου προς τη γυναίκα του. Είχα φωτογραφήσει εκεί τον Κάρολο το 1980 όταν ακόμα ήταν ελεύθερος και θυμάμαι την υπόσχεση που μας είχε δώσει, δηλαδή να επιστρέψει κάποτε εδώ μαζί με την αγαπημένη του ή τη σύζυγό του. Πράγματι τον Φεβρουάριο του 1992, στη διάρκεια μιας επίσημης επίσκεψης στην Ινδία, ο Κάρολος και η Νταϊάνα επισκέφτηκαν το μαυσωλείο, μόνο που άργησαν, γιατί εκείνη την εποχή η σχέση τους έγραφε το οριστικό φινάλε. Υπήρχε εκνευρισμός στην ατμόσφαιρα που σχεδόν ήμουν σίγουρος ότι δεν θα γινόταν ποτέ αυτή η φωτογράφηση. Θυμάμαι την Νταϊάνα να φθάνει μόνη της στο μαυσωλείο, ο Κάρολος ήταν σε μια συνάντηση και υπήρξε μια μεγάλη καθυστέρηση. Είχε τρομερή ζέστη, δεν ήξερε κανείς αν θα ερχόταν και πότε, όλοι περιμέναμε ώρες. Έβλεπα την Νταϊάνα τρομερά στεναχωρημένη και ανήσυχη, ήξερε ίσως τι θα συμβεί, είχε τρομερό ένστικτο και ήταν πανέξυπνη. Πήρε την απόφαση τελικά να καθίσει μόνη της σε ένα κεντρικό παγκάκι. Όπως με είχε συνηθίσει, στάθηκε για μια στιγμή ακίνητη με το φως του ήλιου να πέφτει στα μαλλιά της, κοίταξε προς μια κατεύθυνση αντίθετη προς τον φακό και λίγα δευτερόλεπτα μετά έφυγε».

Χρόνια μετά, όταν ο φωτογράφος Anwar Hussein αποσύρθηκε από το επάγγελμα, τη θέση του πήραν οι δυο γιοι του Samir και Zak. Οι δύο νεαροί φωτογράφοι, 24 χρόνια μετά την ιστορική φωτογραφία του πατέρας τους, είχαν την τύχη να φωτογραφήσουν τον πρίγκιπα Γουίλιαμ και την Κέιτ στο ίδιο μέρος κατά την επίσημη επίσκεψή τους το 2016 στην Ινδία. Και πάλι υπήρχε εξαντλητική αναμονή και ζέστη, μέχρι το νεαρό ζεύγος να αποφασίσει να φωτογραφηθεί· κανείς δεν γνώριζε μέχρι την τελευταία στιγμή σε ποιο σημείο του μαυσωλείου θα διάλεγαν να φωτογραφηθούν. Τελικά επέλεξαν το ίδιο εκείνο παγκάκι που είχε φωτογραφηθεί και η Νταϊάνα.

Δείτε το βίντεο με τα παιδιά του Anwar Hussein, Samir & Zak, να μιλούν για την Νταϊάνα

Μούσκεμα στου Παβαρότι

Μια ακόμα ιστορική φωτογραφία του Anwar Hussein είναι εκείνη που δείχνει την Νταϊάνα να ποζάρει μούσκεμα δίπλα στον Παβαρότι. Τον Ιούλιο του 1991 ο διάσημος τενόρος δίνει μια φιλανθρωπική συναυλία στο Hyde Park του Λονδίνου. Μεταξύ των επισήμων ήταν και ο Κάρολος με την Νταϊάνα, επιστήθια φίλη του Παβαρότι.

Hyde Park, 30/7/ 1991. Η Νταϊάνα με wet look μιλάει και φωτογραφίζεται με τον ιταλό τενόρο Luciano Pavarotti μετά το τέλος του κονσέρτου.

Θυμάται ο φωτογράφος: «Έβρεχε εκείνη την ημέρα αν και Ιούλιος, και όλοι άνοιξαν τις ομπρέλες τους. Οι ομπρέλες όμως εμπόδιζαν τον κόσμο να δει τον Ιταλό σταρ της όπερας και τον Παβαρότι να συνδεθεί με το κοινό του. Οι διοργανωτές παρακάλεσαν το κοινό να κλείσει τις ομπρέλες και μεταξύ των πρώτων που ανταποκρίθηκαν ήταν η Νταϊάνα πράγμα που έκανε και όλους τους υπόλοιπους να τους μιμηθούν. Ο Παβαρότι μάλιστα της αφιέρωσε κι ένα τραγούδι. Μέχρι να τελειώσει η συναυλία όλος ο κόσμος ήταν μούσκεμα. Στο τέλος της συναυλίας έτρεξα με την κάμερα στα παρασκήνια. Θυμάμαι πως σε μια στιγμή η Νταϊάνα με ρώτησε πώς μου φάνηκε το νέο της λουκ. Ήταν γεμάτη αυτοπεποίθηση εκείνη την περίοδο, είχε καλές σχέσεις με τους παπαράτσι, ήξερε και πώς θα κινηθεί και τι θα φορέσει».

Περιδιαβαίνοντας την έκθεση

Βλέπουμε την ευτυχία της σε πολλές φωτογραφίες και νιώθουμε τον πόνο της σε άλλες καθώς διαλύεται ο γάμος της. Μέσα από έναν ανεμοστρόβιλο δημόσιων καθηκόντων, γκαλά, περιοδείες, παιχνίδια πόλο… την παρακολουθούμε να αντιμετωπίζει πρωτόκολλα και ενδυματολογικούς κώδικες και να δημιουργεί δικούς της κανόνες. Εισάγει τη «μητρότητα» στη βασιλική οικογένεια γυρνώντας την πλάτη στις γκουβερνάντες και παίρνοντας μαζί της τα παιδιά της όπου κι αν πήγαινε. Χορεύοντας με τον πρίγκιπα Κάρολο σε επίσημη εκδήλωση, η Νταϊάνα «εκμοντερνίζει» ένα αιώνιο βασιλικό περιδέραιο φορώντας το ως αστραφτερή μπαντάνα γύρω από το μέτωπό της. Η Νταϊάνα κατάλαβε τη δύναμη που της έδινε η θέση της και η δημοσιότητα και τα χρησιμοποίησε για να αλλάξει στάσεις και να αντιμετωπίσει κοινωνικά ζητήματα. Έμαθε να χρησιμοποιεί τη φήμη της για να ενθαρρύνει όλο τον κόσμο να είναι πιο ανθρώπινος. Το βλέπεις στην «ιστορική» φωτογραφία του 1987 στην οποία σφίγγει το χέρι ενός ασθενή με AIDS, αψηφώντας το κοινωνικό στίγμα που επικρατούσε.

Χουάμπο, Ανγκόλα: Η Νταϊάνα φορώντας θωρακισμένη φόρμα και προστατευτικό κάλυμμα στο κεφάλι κατά την επίσκεψή της σε ναρκοπέδιο στις 15/1/1997

Το βλέπεις στη διάσημη φωτογραφία του 1997 που περπατά μέσα από ένα ενεργό ναρκοπέδιο στην Αγκόλα, ντυμένη απλά, με ένα λευκό τζιν και λευκό πουκάμισο, ενώ η φωτογραφία που αγκαλιάζει τρυφερά ένα ετοιμοθάνατο, τυφλό παιδί στο Πακιστάν χαράσσει ανεξίτηλα την εικόνα μιας πλήρως συνειδητοποιημένης γυναίκας της οποίας η ικανότητα για αγάπη και συμπόνια ήταν απύθμενη.

«Είδα κάθε πλευρά της ζωής της, ήταν ένας αυθεντικός, ένας πραγματικά καλός άνθρωπος», λέει ο φωτογράφος. «Το ντροπαλό κορίτσι με το χαμηλωμένο βλέμμα, μεγάλωνε, γινόταν ολοένα και πιο δυνατή, αποκτούσε αυτοπεποίθηση - δεν είχε και άλλη επιλογή άλλωστε, έπρεπε να αποδείξει πως είχε το θάρρος να κάνει αυτό που ήθελε να κάνει, ήταν η δική της ζωή» λέει ο Hussein για τα 17 χρόνια δημόσιας «έκθεσης» της Νταϊάνα. Εκείνη έλεγε πως ένιωθε «άβολα» να ποζάρει στον φωτογραφικό φακό, όμως αυτό δεν αναιρούσε το γεγονός πως αντιμετώπιζε τον ρόλο του «μοντέλου» με εξυπνάδα και επιδεξιότητα. «Είχε τον τρόπο να σου δείξει πώς ένιωθε - αν ήταν χαρούμενη ή θλιμμένη», λέει ο φωτογράφος.

Το 1995 ο Ηussein την απαθανατίζει σε μια ακόμα ιστορική φωτογραφία που τη δείχνει ντυμένη πιο σπορ από ποτέ. Έχει μόλις εγκαταλείψει το γυμναστήριο του Chelsea Harbour Club, φοράει ένα παντελονάκι γυμναστικής, ένα φούτερ Virgin Atlantic και κατευθύνεται προς το αυτοκίνητό της χαμογελώντας. Θυμάται ο φωτογράφος: «Είχε αρχίσει να έχει χοντρό πρόβλημα με τους παπαράτσι και δεν της άρεσε καθόλου που βρέθηκα μπροστά της, και για να την καθησυχάσω της είπα ότι «είναι μέρος της καταγραφής της ιστορίας». Εντάξει, μου είχε πει χαμογελώντας, «καταλαβαίνω ότι κάνεις τη δουλειά σου». Αυτό το χαμόγελο αποτυπώθηκε και στο εντσταντανέ.

Λονδίνο, 1/11/1995. Η Diana με αθλητική περιβολή μόλις φεύγει από το Chelsea Harbour Club, το γυμναστήριο που έκανε τις ασκήσεις της.

Και ο επισκέπτης περιπλανιέται μέσα σε αυτό το τεράστιο φωτογραφικό σύμπαν και ακούει ταυτόχρονα από τα ακουστικά που του προσφέρονται, αποκαλυπτικές αφηγήσεις που δίνουν το χρονικό και συναισθηματικό στίγμα κάθε φωτογραφίας, με τη φωνή του ίδιου του δημιουργού. Ιστορίες που αφηγείται ο Anwar Hussein, όπως τις αφηγείται ένας φίλος…

Δείτε το βίντεο της παρουσίασης της έκθεσης στο Λος Άντζελες

Η έκθεση "Princess Diana Exhibition: Accredited Access" διαρκεί έως τις 27 Φεβρουαρίου 2022. Στην έκθεση παρουσιάζονται επίσης φωτογραφίες των γιων του Anwar, Σαμίρ και Ζακ,  οι οποίοι ακολούθησαν τα επαγγελματικά μονοπάτια του πατέρα τους καταγράφοντας τις ζωές του πρίγκιπα Ουίλιαμ και του πρίγκιπα Χάρι.

Επόμενος σταθμός η Νέα Υόρκη.