Σαν σήμερα: Γκρέις Κέλι, από τον θρόνο του Χόλιγουντ στο παλάτι του Μονακό

42 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα, 14 Σεπτεμβρίου, από την ημέρα που η Γκρέις Κέλι αφήνει την τελευταία της πνοή, μετά το σοκαριστικό και ... περίεργο τροχαίο δυστύχημα. 

Η Γκρέις Κέλι επέστρεφε οδικώς μαζί με τη 17χρονη της κόρη της, Στεφανία, από το εξοχικό τους στην επαρχία, σε έναν δρόμο με στροφές. Η πριγκίπισσα Γκρέις υπέστη ένα ξαφνικό εγκεφαλικό επεισόδιο που την έκανε να χάσει τις αισθήσεις της και να ρίξει το αυτοκίνητο, ένα Rover P6 3500 V8 του 1971, από βουνοπλαγιά ύψους 37 μέτρων. Η κόρη της καθόταν στη θέση του συνοδηγού και προσπάθησε να ανακτήσει τον έλεγχο του αυτοκινήτου, όμως δεν τα κατάφερε. Η Γκρέις ανασύρθηκε από το αυτοκίνητο από διερχόμενους, ενώ αντιθέτως η κόρη της κατάφερε να συρθεί έξω από μόνη της.

Μαζί με την κόρη της, η σοβαρά τραυματισμένη πριγκίπισσα Γκρέις μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο του Μονακό Centre Hospitalier Princesse Grace, με κατάγματα. Οι ιατρικές εξετάσεις αποκάλυψαν αρχικά σπασμένη κλείδα, κάταγμα ποδιού και μώλωπες στον θώρακα. Η Στεφανία είχε υποστεί διάσειση και σοβαρό κάταγμα σπονδύλων στην αυχενική μοίρα. Μετά από μια επέμβαση που διήρκεσε αρκετές ώρες, η Γκρέις Κέλι έπεσε σε κώμα. Το βράδυ της επόμενης ημέρας, η Γκρέις Κέλι υπέκυψε στα τραύματά της σε ηλικία 52 ετών, αφού ο πρίγκηπας Ρενιέ και οι στενότεροι συγγενείς της, έδωσαν τη συγκατάθεσή τους στους γιατρούς να απενεργοποιήσουν τα μηχανήματα υποστήριξης της ζωής.

Η κηδεία της έγινε στις 18 Σεπτεμβρίου 1982 στον Καθεδρικό Ναό της Αμώμου Συλλήψεως (Notre-Dame-Immaculée) στο Μονακό (στον ίδιο που είχε γίνει και ο γάμος το 1956), παρουσία 800 προσκεκλημένων επισκεπτών.

Γκρέις Κέλι: Τα σενάρια για το τροχαίο δυστύχημα 

Τα σενάρια για το τροχαίο στο οποίο τραυματίστηκε και ένα 24ωρο αργότερα υπέκυψε η Γκρέις Κέλι είναι πολλά. Σύμφωνα με ένα απόσπασμα από το βιβλίο «Rainier and Grace: An Intimate Portrait» του Jeffrey Robinson, που δημοσιεύτηκε στο Chicago Tribune, το ζευγάρι είχε εισιτήρια τρένου για το Παρίσι, όπου η 17χρονη Stephanie επρόκειτο να ξεκινήσει το σχολείο. Ο σοφέρ της Γκρέις προσφέρθηκε να οδηγήσει, αλλά η Γκρέις επέμεινε ότι μπορούσε να το κάνει, καθώς δεν μπορούσαν να χωρέσουν τρία άτομα στο αυτοκίνητο με τις αποσκευές. Η αδερφή της Στέφανι, Καρολάιν, μετέφερε στον Ρόμπινσον αυτό που της είπε ότι είχε συμβεί στο αυτοκίνητο. «Η Στέφανι μου είπε: "Η μαμά έλεγε συνέχεια, δεν μπορώ να σταματήσω. Τα φρένα δεν λειτουργούν. Δεν μπορώ να σταματήσω". Είπε ότι η μαμά ήταν σε πλήρη πανικό. Η Στέφανι έπιασε το χειρόφρενο. Μου είπε αμέσως μετά το δυστύχημα: "Τράβηξα το χειρόφρενο αλλά δεν σταματούσε. Προσπάθησα αλλά δεν μπορούσα να σταματήσω το αυτοκίνητο». 

Η Στέφανι αποκάλυψε σε μια συνέντευξη ότι η Γκρέις είχε πονοκέφαλο τη μοιραία ημέρα. Μέρες αργότερα, οι γιατροί θα επιβεβαίωναν ότι είχαν βρει στοιχεία ότι η Γκρέις είχε ένα «εγκεφαλικό αγγειακό επεισόδιο». Η Δρ Jean Chatelain, επικεφαλής χειρουργός στο νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν, περιέγραψε την κατάσταση στους Times: «Ήταν ένα περιστατικό το οποίο, αν συνέβαινε στο σπίτι, μπορεί να είχε καθίσει και ίσως να ένιωθε καλύτερα σύντομα». Ακόμη, πιστεύεται ότι η Γκρέις είτε μπέρδεψε το φρένο με το γκάζι, είτε δεν μπορούσε να κουνήσει τα πόδια της. 

Ένα από τα πρόσωπα που έσπευσε να βοηθήσει την Γκρέις Κέλι και την κόρη της στον τόπο της τραγωδίας είχε πει ότι τράβηξε τη Στέφανι από την πλευρά του οδηγού. Όπως διευκρίνισε η Stephanie, αυτό δεν έγινε επειδή καθόταν εκεί. «Η πόρτα του συνοδηγού έσπασε εντελώς. Βγήκα από τη μόνη προσβάσιμη πλευρά, αυτή του οδηγού», διαψεύδοντας ότι ήταν εκείνη η οδηγός τη στιγμή του τροχαίου. 

Παρά τη σοβαρή κατάσταση της Γκρέις, οι εκπρόσωποι του παλατιού συνέχισαν να επικοινωνούν ότι η Γκρέις ήταν σταθερή, παραπληροφορώντας το κοινό για την κατάσταση της υγείας της. «Με έκαναν να πιστέψω ότι ήταν εκτός κινδύνου», είπε ο αδερφός της Γκρέις, Τζον Κέλι, στους δημοσιογράφους στη Φιλαδέλφεια, σύμφωνα με τους Times. «Τα ανακοινωθέντα ήταν διοικητικά, όχι ιατρικά δελτία», είπε ένας γιατρός στο νοσοκομείο στους Times. Αυτός και ο Δρ Chatelain επέμειναν ότι τα λανθασμένα μηνύματα του παλατιού οδήγησαν σε υποψίες ότι η Στέφανι ήταν στο τιμόνι και ότι η Γκρέις δεν έλαβε την κατάλληλη ιατρική φροντίδα.

Γκρέις Κέλι: Τα πρώτα βήματα στο Χόλιγουντ και η καθιέρωση

Η Γκρέις Πατρίσια Κέλι γεννήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 1929 στη Φιλαδέλφεια της Πενσυλβάνια. Πατέρας της ήταν ο Τζον Μπρένταν Κέλι και μητέρα της η Μάργκαρετ Κάθριν Μάγερ. Ονομάστηκε Γκρέις προς τιμή της αδικοχαμένης σε νεαρή ηλικία αδερφής της μητέρας της. Ο πατέρας της είχε προέλθει από Ιρλανδούς γονείς που είχαν μεταναστεύσει στις ΗΠΑ λίγα χρόνια νωρίτερα, ενώ η μητέρα της είχε Γερμανούς γονείς.

Η οικογένειά της ήταν εύπορη, καθώς ο τρεις φορές Ολυμπιονίκης στο άθλημα της κωπηλασίας πατέρας της, που είχε τη μεγαλύτερη επιχείρηση οικοδομικών υλικών στην Ανατολική Ακτή, ήταν αυτοδημιούργητος εκατομμυριούχος. Η μητέρα της είχε σπουδάσει φυσική αγωγή και αργότερα ανέλαβε την έδρα της φυσικής αγωγής στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. Η Κέλι είχε δυο μεγαλύτερα αδέρφια την Μάργκαρετ "Πέγκυ" και τον Τζον Μπρένταν τον Νεότερο ("Κελλ"). και μια μικρότερη αδερφή την Ελίζαμπεθ "Λιζάν". Ο Τζον χρόνια αργότερα έγινε χάλκινος ολυμπιονίκης στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1956 στη Μελβούρνη. Ο δρόμος της Φιλαδέλφειας Kelly Drive ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του αδελφού της Κέλι. Οι αδελφοί του πατέρα της Γκρέις Κέλι ήταν διακεκριμένοι καλλιτέχνες. Ο Ουόλτερ Κέλι, ο μεγαλύτερος αδερφός του πατέρα της, ήταν σταρ της επιθεώρησης και ο άλλος, ο Τζορτζ Κέλι, ήταν ένας βραβευμένος με Πούλιτζερ δραματουργός.

Η Γκρέις Κέλι γεννήθηκε μόλις λίγες μέρες μετά τη Μαύρη Πέμπτη της 24ης Οκτωβρίου 1929 που σημειώθηκε το Μεγάλο Κραχ του 1929 και πυροδότησε την παγκόσμια οικονομική ύφεση, η οικογένεια Κέλι επηρεάστηκε ελάχιστα από την οικονομική κρίση. Ο Τζακ Κέλιι είχε επενδύσει την περιουσία του συντηρητικά, διατηρώντας τόσο την έπαυλη στο East Falls όσο και την εξοχική κατοικία στο Ocean City χωρίς υποθήκες. Εκτός από ένα γήπεδο τένις, υπήρχαν και άλλες εγκαταστάσεις στην ιδιοκτησία για ενεργό αναψυχή. Οι υπηρέτες φρόντιζαν το νοικοκυριό και τον κήπο και τα παιδιά ήταν καλά ντυμένα.

Η Γκρέις Κέλι έλαβε αυστηρή ανατροφή, όπου η πειθαρχία, η φιλοδοξία και η αποφασιστικότητα θεωρούνταν αρετές στην οικογένεια. Σε μια συνέντευξη που έδωσε τον Δεκέμβριο του 1974 στο γυναικείο περιοδικό McCall's, δήλωσε ότι οι γονείς τους ήταν πολύ ευγενικοί, και ποτέ δεν τους χτύπησαν, ούτε τους μάλωσαν. Τα παιδιά αναφέρονταν στη μητέρα τους ως «Πρώσο στρατηγό» λόγω της γερμανικής καταγωγής της. Στην πρώιμη παιδική ηλικία, η Γκρέις ήταν συχνά άρρωστη, αλλά καθώς μεγάλωνε, είχε καλές επιδόσεις σε αθλήματα όπως τένις, κολύμβηση και χόκεϊ, και επίσης πήρε μαθήματα μπαλέτου. Μόλις τα επόμενα χρόνια η Γκρέις ανέπτυξε φιλοδοξία στην προσωπική και επαγγελματική της ζωή, βασισμένη στη συνεχή ανάγκη της να κερδίσει την έγκριση του πατέρα της.

Από παιδί η Γκρέις Κέλι ήθελε να κάνει καριέρα στο θέατρο. Μάλιστα, στα 12 της μόλις χρόνια είχε εμφανιστεί στον πρωταγωνιστικό ρόλο του θεατρικού έργου Don't Feed the Animals που ανέβασε η τοπική θεατρική ομάδα. Στα 18 της δεν κατάφερε να μπει στο Κολλέγιο Μπέννινγκτον, λόγω των χαμηλών της βαθμών στα μαθηματικά, κάτι που την ώθησε στο να ακολουθήσει το όνειρό της να γίνει ηθοποιός. Κατά συνέπεια, απαγγέλοντας ένα μονόλογο από το θεατρική παράσταση The Torch-Bearers, που είχε συγγράψει ο θείος της Τζορτζ, κατάφερε να μπει στην Αμερικανική ακαδημία των δραματικών τεχνών. Μάλιστα, δούλεψε ως μοντέλο για να μπορέσει να σπουδάσει. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Μπρόντγουεϋ στο πλευρό του Ρέυμοντ Μάσσεϋ στο θεατρικό του Στρίντμπεργκ, Ο Πατέρας. Μετά την αποφοίτησή της το 1948, ο σκηνοθέτης Ντέλμπερτ Μαν την προσέλαβε για τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην τηλεοπτική μεταφορά του μυθιστορήματος του Σίνκλαιρ Λιούις Μπέθελ Μέρριντεϋ. Η επιτυχία αυτής της παραγωγής για την τηλεόραση, που μόλις είχε αρχίσει να μπαίνει πλέον στη ζωή των Αμερικανών, την οδήγησε στον πρώτο κινηματογραφικό της ρόλο στην ταινία Δεκατέσσερεις ώρες αγωνίας (Fourteen Hours, 1951).  Ένα χρόνο αργότερα, επικοινώνησε μαζί της ο παραγωγός και αργότερα σκηνοθέτης Στάνλεϋ Κρέιμερ, ο οποίος της προσέφερε ένα ρόλο στο πλάι του Γκάρυ Κούπερ στην ταινία «Το τρένο θα σφυρίξει τρεις φορές» (High Noon, 1952), που επρόκειτο να σκηνοθετήσει ο Φρεντ Τσίννεμαν. Η ταινία είχε μεγάλη επιτυχία και της χάρισε μεγάλη δημοτικότητα.

Επόμενός της στόχος ήταν η οντισιόν για την ταινία του Τζον Φορντ, Μογκάμπο, όπου θα πρωταγωνιστούσε πλάι στον Κλαρκ Γκέιμπλ και την Έιβα Γκάρντνερ. Η οντισιόν της Κέλλυ ήταν επιτυχημένη και ο ρόλος ήταν δικός της. Δυο μήνες αργότερα το συνεργείο και οι συντελεστές της ταινίας βρέθηκαν στη Ναϊρόμπι της Κένυα για να ξεκινήσουν τα γυρίσματα. Το γεγονός ότι η ταινία γυριζόταν στην Αφρική αποτέλεσε τότε μεγάλο δέλεαρ για την Γκρέις. Η ταινία προβλήθηκε το 1953 και η Κέλι που είχε πλέον γίνει σταρ προτάθηκε για Όσκαρ Β΄ γυναικείου ρόλου. Η επιτυχία ακολούθησε όταν το 1954 πρωταγωνίστησε στη μεταφορά του θεατρικού του Φρέντρικ Νοτ «Τηλεφωνήσατε Ασφάλεια Αμέσου Δράσεως» (Dial M for Murder, 1954) με σκηνοθέτη τον Άλφρεντ Χίτσκοκ. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων ο Χίτσκοκ επέμενε να της μιλάει συνέχεια για την επόμενή του ταινία με τίτλο «Σιωπηλός Μάρτυς» (Rear Window), εντυπωσιάζοντάς την σε τέτοιο βαθμό, ώστε να αρνηθεί την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει στο πλευρό του Μάρλον Μπράντο στην ταινία του Ελία Καζάν «Το λιμάνι της αγωνίας» (On The Waterfront, 1954). Ο Χίτσκοκ προσέλαβε την Κέλι για το «Σιωπηλός Μάρτυς» και η Εύα Μαρί Σαιντ ερμήνευσε το ρόλο της Ήντι στο πλευρό του Μπράντο. Ο Τζέημς Στιούαρτ, συμπρωταγωνιστής της στην ταινία «Σιωπηλός Μάρτυς», ενθουσιάστηκε με την ερμηνεία της. Το φιλμ έκανε πρεμιέρα τον Οκτώβριο του 1954 και η Κέλι έλαβε διθυραμβικές κριτικές.

Ο Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου το 1954

Η ερμηνεία της στη Χωριατοπούλα έλαβε τις καλύτερες κριτικές και η Κέλι θεωρούταν το φαβορί για το Όσκαρ Α΄ γυναικείου ρόλου το 1954. Η πιο κοντινή της αντίπαλος για το βραβείο ήταν η Τζούντυ Γκάρλαντ, που είχε κάνει επιτυχημένη επανεμφάνιση την ίδια χρονιά με το «Ένα αστέρι γεννιέται» (A star is born), και πολλοί άλλοι τότε υποστήριζαν ότι θα έπρεπε αυτή να κερδίσει το χρυσό αγαλματίδιο. Τα σκανδαλοθηρικά περιοδικά ανέφεραν κόντρα μεταξύ των δυο σταρ. Τη βραδιά της απονομής η Γκάρλαντ βρισκόταν στο νοσοκομείο έχοντας μόλις γεννήσει το γιο της Τζόσεφ και δίπλα της υπήρχαν κάμερες, ώστε σε περίπτωση που κέρδιζε το βραβείο να μπορούσε να βγάλει ευχαριστήριο λόγο από το νοσοκομείο. Νικήτρια αναδείχτηκε η Κέλι.

Τα επόμενα δυο χρόνια γύρισε άλλες τρεις ταινίες: η πρώτη ήταν η τρίτη και τελευταία της συνεργασία με τον Άλφρεντ Χίτσκοκ στην ταινία «Το Κυνήγι του Κλέφτη» (To Catch A Thief, 1955). Στο Φεστιβάλ των Καννών γνώρισε τον Ρενιέ Γ΄ του Μονακό, με τον οποίον κράτησε για μήνες επικοινωνία. Επιστρέφοντας στη Αμερική γύρισε την ταινία «Ο κύκνος» (The Swan, 1956) όπου πλάι στον Άλεκ Γκίννες υποδύθηκε μια πριγκίπισσα. Η ταινία ήταν προφητική και η ζωή της μιμήθηκε την τέχνη, καθώς ο Ρενιέ μετά το τέλος των γυρισμάτων τη ζήτησε σε γάμο. Η εταιρεία παραγωγής της ταινίας καθυστέρησε την κυκλοφορία της μέχρι την ημέρα του γάμου της Κέλλυ με τον Ρενιέ. Στο μεταξύ είχε προβληθεί και η πρoτελευταία της ταινία το Υψηλή κοινωνία (High Society, 1956) που αποτέλεσε ριμέικ της ταινίας του 1940, Κοινωνικά σκάνδαλα (The Philadelphia Story). Στην ταινία αυτή, συμπρωταγωνιστούσε με τον Φρανκ Σινάτρα, τον Μπινγκ Κρόσμπυ και τον Λούις Άρμστρονγκ.

Η Γκρέις Κέλι στο παλάτι του Μονακό

Ο πολιτικός γάμος της Γκρέις Κέλι και του Ρενιέ Γ' του Μονακό έγινε το πρωί της 18ης Απριλίου 1956 στην αίθουσα του θρόνου του παλατιού, παρουσία 100 καλεσμένων, συμπεριλαμβανομένων αξιωματούχων και εκπροσώπων από 25 χώρες. Η τελετή, η οποία διήρκεσε λίγο περισσότερο από μισή ώρα, μεταδόθηκε και σε άλλα κράτη της Ευρώπης, από τηλεοπτικό συνεργείο. Μετά από μια δεξίωση για τους 3.000 πολίτες του Μονακό στην αυλή του παλατιού, οι εορτασμοί ολοκληρώθηκαν το βράδυ με ένα γκαλά και μια παράσταση μπαλέτου στην όπερα.

Το πρωί της επόμενης ημέρας, 19 Απριλίου 1956, η Γκρέις και ο Ρενιέ παντρεύτηκαν στον Καθεδρικό Ναό της Αμώμου Συλλήψεως (Notre-Dame-Immaculée) στο Μονακό από τον επίσκοπο Gilles Barthe. Μεταξύ των 600 καλεσμένων ήταν ο πρώην βασιλιάς της Αιγύπτου Φαρούκ, ο πνευματικός ηγέτης των Ισμαηλιτών Νιζαριτών Αγά Χαν ΙΙΙ, ο Αριστοτέλης Ωνάσης με την κόρη του Χριστίνα Ωνάση, οι Αμερικανίδες ηθοποιοί Άβα Γκάρντνερ και Γκλόρια Σουάνσον, και ο Βρετανός ηθοποιός Ντέιβιντ Νίβεν.  Περισσότεροι από 30 εκατομμύρια τηλεθεατές σε 9 χώρες παρακολούθησαν την Αμερικανίδα ηθοποιό Γκρέις Κέλι να γίνεται η πριγκίπισσα Γκρέις Πατρίσια του Μονακό. Την ίδια μέρα, οι νεόνυμφοι ξεκίνησαν για ένα ταξίδι του μέλιτος επτά εβδομάδων στη Μεσόγειο με το πριγκιπικό γιοτ.

Εννιά μήνες και τέσσερις μέρες μετά το γάμο της με το Ρενιέ, στις 23 Ιανουαρίου 1957, η Κέλι έφερε στον κόσμο το πρώτο της παιδί, την πριγκίπισσα Καρολίνα, της οποίας των ερχομό ανακοίνωσαν 21 πυροβολισμοί και η ημέρα της γέννας της, κηρύχθηκε ημέρα αργίας. Ο πρίγκιπας Ρενιέ και η πριγκίπισσα Γκρέις απέκτησαν τρία παιδιά: την Καρολίνα, τον Αλβέρτο και την Στεφανία. Μετά το γάμο, ο Ρενιέ απαγόρευσε την προβολή των φιλμ της Κέλι. Ο θάνατος του πατέρα της, ωστόσο, το 1960, και δύο αποβολές είχαν ως αποτέλεσμα η Κέλι να πέσει σε κατάθλιψη, γεγονός που ώθησε τον Ρενιέ να της επιτρέψει προσωρινά να επιστρέψει στην κινηματογραφική επιχείρηση.

Το 1962 ο Άλφρεντ Χίτσκοκ της προσέφερε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο φιλμ «Μάρνι» (Marnie) και η Κέλι ήθελε να ξανασυνεργαστεί μαζί του. Όταν όμως η κοινή γνώμη στράφηκε εναντίον της, λόγω του γεγονότος ότι η υπόθεση του φιλμ θα αμαύρωνε την εικόνα της, αναγκάστηκε να μη δεχτεί το ρόλο. Το 1977 ο σκηνοθέτης Χέρμπερτ Ρος προσπάθησε να τη δελεάσει να επιστρέψει στη μεγάλη οθόνη, προσφέροντάς της τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία «Η Κρίσιμη Καμπή» (The Turning Point), αλλά αναγκάστηκε να αρνηθεί, όχι μόνο από φόβο της κοινής γνώμης, αλλά και λόγω της προσωπικής της συνειδητοποίησης ότι έπρεπε να δώσει πλήρη προσοχή στις ανησυχίες της οικογένειας, ιδίως για την ιδιωτική ζωή της μεγαλύτερης κόρης της, Καρολίνας.

Η Γκρέις Κέλι δεν επέστρεψε ποτέ στη μεγάλη οθόνη, προσπάθησε παρ' όλα αυτά να υποστηρίξει την καλλιτεχνική άνθιση στο Μονακό, ιδρύοντας το Ίδρυμα Πριγκίπισσα Γκρέις, που βοηθούσε όλους τους καλλιτέχνες και τεχνίτες της περιοχής. Επίσης, οργάνωνε κάθε χρόνο γιορτή για τα ορφανά. Τα χρόνια πέρασαν και το 1981 η Γκρέις και ο Ρενιέ γιόρτασαν 25 χρόνια γάμου. Τα επόμενα χρόνια ήταν δύσκολα για την Γκρέις Κέλι. Λόγω των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, πήρε υψηλές δόσεις ορμονών, με αποτέλεσμα μια σημαντική αύξηση βάρους. Ορισμένοι βιογράφοι έχουν αποδώσει τις εξωτερικές αλλαγές της σε υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, αν και δεν υπάρχει σχεδόν καμία σχετική δήλωση από ανθρώπους μέσα στον κύκλο της Κέλι. Τον Αύγουστο του 1982, προστέθηκαν κρίσεις βρογχίτιδας και ημικρανίας μετά από κρουαζιέρα στη Νορβηγία.

Σε μια συνέντευξη με τον Πιερ Σάλιντζερ για το πρόγραμμα του τηλεοπτικού σταθμού ABC με τον τίτλο 20/20, στις 22 Ιουνίου 1982, η ίδια ανέφερε: «Θα ήθελα να με θυμούνται ότι προσπαθώ να κάνω καλά τη δουλειά μου, ότι δείχνω κατανόηση και ότι είμαι ευγενική. [...] Θα ήθελα να με θυμούνται ως αξιοπρεπή άνθρωπο και στοργικό. Επιτρέψτε μου να με θυμούνται ως μια γυναίκα που προσπάθησε να κάνει τη δουλειά της πιστά, που ήταν κατανοητή και ευγενική. [...] Θέλω να με θυμούνται ως ένα αξιοπρεπές και στοργικό άτομο».