Όλο το DNA σε ένα κόσμημα

Στα γενέθλια μου, ένα ήταν το δώρο που κέντρισε την προσοχή μου. Ένα κολιέ νουκλεοσωμάτων (σας το λέω, όπως μου το είπαν). Για την ακρίβεια, ήταν μια δημιουργία που απεικόνιζε τον συνδυασμό του DNA και των πρωτεϊνών που συνθέτουν το περιεχόμενο του πυρήνα του κυττάρου. Αμέσως, θέλησα να μάθω τον ιθύνοντα νου. Επρόκειτο για τη γενετίστρια- βιολόγο κι ερευνήτρια Γενετικής στον Δημόκριτο Βάσια Χατζή.

Όπως ήταν φυσικό, μου κίνησε την περιέργεια να μάθω πώς παράλληλα με τη βιολογία, ξεκίνησε να φτιάχνει κοσμήματα. Η ίδια λέει ότι «η ιδέα γεννήθηκε κατά τον χρόνο της αναμονής ενός πειράματος στο εργαστήριο, εμπνεόμενη από τη δομή και τη λειτουργία των βιολογικών δομών».

Και όντως, κάνοντας κανείς ένα κλικ στο La-B.gr, όπου μπορεί να δει όλα τα κοσμήματα, διαπιστώνει ότι «κάθε δημιουργία απεικονίζει μια διαφορετική βιολογική δομή και φέρει ένα συμβολισμό ο οποίος προέρχεται από τον βιολογικό ρόλο της δομής αυτής μέσα στο κύτταρο, όπως τη δομή της χρωματίνης του DNA και τα διαφορετικά επίπεδα συσπείρωσης αυτής (σύμβολο Ευελιξίας), οργανίδια και δομικά στοιχεία του κυττάρου όπως το ενδοπλασματικό δίκτυο (σύμβολο Δημιουργικότητας), τις γλυκοπρωτεΐνες (σύμβολο Επικοινωνίας), τον κυτταροσκελετό (σύμβολο Διαχρονικότητας), τη μιτωτική άτρακτο (σύμβολο Δικαιοσύνης)».

Είστε Γενετίστρια-Βιολόγος, PhD και όπως φαίνεται και από τα κοσμήματά σας, η επιστήμη σας είναι και η έμπνευσή σας. Πώς και πότε σας ήρθε η ιδέα να ασχοληθείτε με έναν τόσο διαφορετικό κλάδο;

Ως ερευνήτρια Γενετικής στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» διαπίστωσα ότι τα εργαστήρια Βιολογίας, εκτός από χώροι έρευνας και διάγνωσης αποτελούν και πεδία έμπνευσης και δημιουργικής έκφρασης. Η ιδέα του LaB. bio-conceptual creations (www.La-B.gr) γεννήθηκε κατά το χρόνο της αναμονής ενός πειράματος στο εργαστήριο, εμπνεόμενη από τη δομή και τη λειτουργία των βιολογικών δομών.

Τι απεικονίζουν τα κοσμήματά σας;

Στον υβριδικό κόσμο του LaB., οι βιολογικές δομές βγαίνουν από το ερευνητικό εργαστήριο και εντάσσονται σε ένα εννοιολογικό και αισθητικό πλαίσιο που ανυψώνει τη λειτουργικότητά τους σε ένα ευρύτερο σύμβολο. Κάθε δημιουργία απεικονίζει μια διαφορετική βιολογική δομή και φέρει ένα συμβολισμό ο οποίος προέρχεται από το βιολογικό ρόλο της δομής αυτής μέσα στο κύτταρο: τη δομή της χρωματίνης του DNA και τα διαφορετικά επίπεδα συσπείρωσης αυτής (σύμβολο Ευελιξίας), οργανίδια και δομικά στοιχεία του κυττάρου όπως το ενδοπλασματικό δίκτυο (σύμβολο Δημιουργικότητας), οι γλυκοπρωτεϊνες (σύμβολο Επικοινωνίας), ο κυτταροσκελετός (σύμβολο Διαχρονικότητας), η μιτωτική άτρακτος (σύμβολο Δικαιοσύνης), κ.ά..

Από ποια υλικά είναι φτιαγμένα τα κοσμήματά σας;

Από εύκαμπτα υλικά, όπως το καουτσούκ και το σύρμα, αλλά και από ημιπολύτιμες πέτρες, ασήμι και χρυσό. Ανεξάρτητα από το είδος και την αξία τους, αντιμετωπίζω τα υλικά κατασκευής ως απλά μέσα απεικόνισης. Το LaB. bio-conceptual creations αποτελεί ένα πεδίο συσχετισμού Επιστήμης και Τέχνης μέσα από το οποίο εκφράζω την προσωπική μου ανάγκη για την επικοινωνία της επιστήμης μου μέσω μίας μεταφορικής, καλλιτεχνικής και συχνά χιουμοριστικής προσέγγισης.

Πού μπορεί κανείς να δει τα κοσμήματα σας;

Με τα κοσμήματα συμμετέχω σε εκθέσεις Τέχνης και Επιστήμης στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Βέλγιο, Δανία, Ελβετία, ΗΠΑ) με σημαντικότερη τη διεθνή έκθεση ανατομίας και τέχνης Fabrica Vitae που είναι αφιερωμένη στο έργο του Φλαμανδού ανατόμου και καλλιτέχνη Andreas Vesalius. Η ιδέα και οι δημιουργίες του LaB. bio-conceptual creations βρίσκονται στην ιστοσελίδα www.La-B.gr, που αποτελεί την προσωπική μου on line έκθεση.

Από μικρή σας ενδιέφερε η τέχνη;

Μεγάλωσα σε ένα «υβριδικό» οικογενειακό περιβάλλον με έντονες επιρροές τόσο από την Επιστήμη όσο και την Τέχνη. Το σπίτι μας ήταν γεμάτο επιστημονικά και καλλιτεχνικά βιβλία, καθώς και έργα τέχνης και πίνακες του παππού μου, Γιώργου Σικελιώτη. Σημαντική ήταν και η συμβολή της Σχολής Μωραΐτη, όπου φοίτησα όλα τα μαθητικά μου χρόνια, και είχα τη χαρά και την τύχη να έχω δασκάλους, μεταξύ άλλων, τον Αλέξη Δημαρά, τον Κώστα Γεωργουσόπουλο και το Ματθαίο Μουντέ, οι οποίοι μου έδωσαν πολλά ερεθίσματα για δημιουργική σκέψη. Αναπόφευκτα, οι κόσμοι της επιστήμης και της τέχνης με επηρέασαν και με γοήτευσαν από νωρίς.

Θεωρείτε ότι μέσω της τέχνης η επιστήμη γίνεται πιο προσιτή στο ευρύ κοινό;

Οι συνεργασίες Επιστήμης-Τέχνης ωφελούν ποικιλοτρόπως την κοινωνία. Το ευρύ κοινό λαμβάνει νέα ερεθίσματα, εξοικειώνεται με τις επιστήμες, διευρύνει τις γνώσεις του και αποκτά πρόσβαση σε μη-ορατούς κόσμους, πέρα από τα φαινόμενα. Η τοποθέτηση της επιστημονικής γνώσης σε έναν δημόσιο χώρο εκτός εργαστηρίου, όπως στην αίθουσα ενός μουσείου, αποτελεί εξύψωση του έργου των επιστημόνων, οι οποίοι συνήθως δεν είναι γνωστοί ούτε οι ίδιοι, αλλά ούτε και το έργο τους στο ευρύ κοινό, όπως είναι για παράδειγμα οι καλλιτέχνες. Ζούμε σε μια εποχή που η αξία ενός πράγματος μετριέται σε μεγάλο βαθμό από την δημοτικότητά του στο ευρύ κοινό. Επομένως η δημόσια έκθεση της επιστημονικής γνώσης αποτελεί από μόνη της ένα είδος επιβράβευσης της επιστημονικής κοινότητας και του έργου της.

Παράλληλα με τη δημιουργία του LaB., είστε δημιουργός του διεθνούς καλλιτεχνικού δικτύου MΕDinART. Ποιός είναι ο στόχος του MEDinART και ποια η δυναμική του στην Ελλάδα;

Η επιθυμία μου να συσχετίσω τις βιο-ιατρικές επιστήμες και την τέχνη με οδήγησαν στη δημιουργία του MEDinART, που αποτελεί ένα διεθνές εξελισσόμενο δίκτυο 140 καλλιτεχνών από 32 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, οι οποίοι εμπνέονται από τις βιο-ιατρικές επιστήμες. Στόχοι του είναι η δημιουργία μιας νέας καλλιτεχνικής κοινότητας, η ανάδειξη του έργου των καλλιτεχνών, η επικοινωνία των βιο-ιατρικών επιστημών μέσω των τεχνών και η ανάδειξη αυτής της νέας μορφής τέχνης σε παγκόσμιο επίπεδο. Μέχρι σήμερα το MEDinART έχει συνεργαστεί με κυβερνητικούς και μη-κυβερνητικούς οργανισμούς της Ελλάδας και του εξωτερικού. Στο πλαίσιο των συνεργασιών αυτών, αναλαμβάνω την επιμέλεια, επικοινωνία και παρουσίαση εκδηλώσεων Τέχνης και Επιστήμης, ομιλίες σε επιστημονικά συνέδρια, καθώς και την επιμέλεια εκθέσεων, με πιο πρόσφατη την έκθεση Ελλήνων καλλιτεχνών του MEDinART στο πλαίσιο του Athens Science Festival 2017. Με χαρά διαπιστώνω ότι οι καλλιτέχνες, οι επιστήμονες, οι καλλιτεχνικοί οργανισμοί αλλά και το ευρύ κοινό, βρίσκουν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αυτή τη σύνδεση βιο-ιατρικών επιστημών και τεχνών. Η ανταπόκρισή τους είναι ιδιαίτερα θερμή και συνεχώς ανοίγουν νέες συνεργασίες με καλλιτεχνικούς φορείς και οργανισμούς από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Σε ποια περιοχή της Αθήνας ζείτε και ποια είναι η αγαπημένη σας γειτονιά;

Μένω στο Χαλάνδρι το οποίο και αγαπώ. Μου αρέσει επίσης η πολυμορφία του κέντρου της Αθήνας και η διαχρονικότητα των αρχαιολογικών χώρων.

Έχετε κάποιο στέκι στην Αθήνα; Γιατί το επιλέξατε;

Επιλέγω συνήθως μέρη ανάλογα με τη διάθεση και την παρέα. Μου αρέσουν τα μέρη που συνδυάζουν το πολιτιστικό στοιχείο με την ψυχαγωγία όπως τα καφέ των Μουσείων. Κατά κάποιο τρόπο σε αυτά νιώθω σα στο σπίτι μου.