Mary Quant: Με σημαία της μια φούστα

Από τις αρχές Απριλίου ως τις αρχές Φεβρουαρίου του 2020, τρέχει στο μουσείο Victoria & Albert του Λονδίνου στο South Kensington η έκθεση με τις δημιουργίες της Mary Quant που-δεν-πρέπει-να-χάσεις αν επισκεφθείς την πόλη. Δυο βήματα από την περιοχή του Chelsea και την King’s Road όπου έδρασε η θρυλική σχεδιάστρια, θα πάρεις μια γερή δόση από swinging sixties: την εποχή που οι δρόμοι του Λονδίνου ήταν το απόλυτο κέντρο της youth culture, των mods, της pop art, των έξαλλων σχεδιαστών μόδας, των Beatles, των Rolling Stones και των απαρχών της πιο συγκλονιστικής μουσικής σκηνής του αιώνα μας.

Η Mary Quant, απόλυτο σύμβολο της δεκαετίας του εξήντα και του Swinging London, έφερε την επανάσταση στη μόδα με σημαία της μια φούστα: την mini skirt.

Ως το τέλος της δεκαετίας του ’50 οι διεθνείς τάσεις της μόδας καθορίζονταν από το Παρίσι· το New Look του Dior δεν είχε ακόμα ξεπεραστεί, καθώς οι νέες γυναίκες εξακολουθούσαν να ντύνονται σχεδόν όπως οι μητέρες τους: ταγιέρ, ντεπιές, κοκτέιλ φορέματα, πλισέ φούστες, γόβες, καπέλα, γάντια.

Και τότε έσκασε ο σίφουνας Quant.

Σπουδάστρια σχεδίου του Goldsmith College σε μια εποχή που ξεμύτιζε η πρώιμη σκηνή της βρετανικής Pop Art, γνωρίστηκε με τον νεαρό, εκκεντρικό αριστοκράτη Alexander Plunket Greene με τον οποίο συνήθιζαν να τριγυρίζουν στους δρόμους ντυμένοι αλλόκοτα: κυρίως με ρούχα που συναρμολογούσαν μόνοι τους από την πλούσια γκαρνταρόμπα της μητέρας του Alexander, όπως χρυσαφί πυτζάμες συνδυασμένες με βικτωριανό βελούδινο πανωφόρι και Chelsea boots. To 1955 αποφάσισαν να μοιραστούν τις ιδέες τους περί στιλ και άνοιξαν στην King’s Road την μπουτίκ Bazaar, όπου αρχικά η Mary Quant πουλούσε καπέλα που έφτιαχνε η ίδια (όπως περίπου η Coco Chanel) και αξεσουάρ που κατασκεύαζαν οι φίλοι τους από τις σχολές καλών τεχνών. Το πρώτο της ρούχο ήταν ένα ζευγάρι "mad pyjamas".

Έκτοτε και για όλη τη δεκαετία που έγινε γνωστή ως swinging sixties, η Quant άλλαξε το σκηνικό της μόδας, προκαλώντας την παντοκρατορία της παρισινής υψηλής ραπτικής και ορίζοντας το Λονδίνο ως το νέο, παγκόσμιο κέντρο του στιλ.

Η δημιουργική αισθητική της ήταν επηρεασμένη από τους mods αλλά και από το beatnik street chic του "Chelsea Set", μιας ομάδας νέων καλλιτεχνών, σκηνοθετών, αρχιτεκτόνων και μοντέρνων dandies, που σύχναζαν στην περιοχή του Chelsea και είχαν αφιερωθεί στην εξερεύνηση μιας νέας αντίληψης για τη ζωή, την τέχνη και το ντύσιμο. Το Bazaar πρότεινε μια εναλλακτική, σούπερ μοντέρνα και προσιτή οικονομικά πρόταση που δεν είχε καμιά σχέση με το συντηρητικό, υπερτιμημένο και βαρετό στιλ που εξακολουθούσαν να παρουσιάζουν οι υπόλοιποι σχεδιαστές. Εκτός αυτού, τα ψώνια εκεί ήταν από μόνα τους μια εμπειρία: Δυνατή μουσική, τζάμπα ποτά κι ελεύθερο ωράριο, δημιουργούσαν ένα κυλιόμενο shopping party που συχνά συνεχιζόταν ως αργά το βράδυ· πολλές κοπέλες έρχονταν από την άλλη άκρη της πόλης για να γίνουν μέρος αυτού του μοντέρνου σκηνικού. Αλλά και οι περαστικοί πάντα σταματούσαν να χαζέψουν τις βιτρίνες: Οι κούκλες είχαν περίεργες πόζες και αδέξιο ύφος καθώς, πότε έσερναν ως pet έναν ψόφιο αστακό, πότε κρατούσαν στο ένα χέρι μια σαμπάνια και στο άλλο ένα βιβλίο των Μαρξ- Ένγκελς, ενώ άλλες φορές ήταν ζωντανά κορίτσια που έτρωγαν ροζ παγωτά ή χόρευαν έξαλλο σέικ.

Από το 1965 και μετά, το στρίφωμα ολοένα και ανέβαινε. Η Κουάντ βάφτισε τα κοντά φορέματα «μίνι», όρος που δανείστηκε από το αγαπημένο της αυτοκίνητο Mini Cooper. Τα κορίτσια του Chelsea σχεδόν υποχρέωναν την Quant να τα κονταίνει όλο και περισσότερο. Η ίδια υποστηρίζει ότι η γέννηση του σούπερ μίνι οφείλεται στις ίδιες τις καταναλώτριες: «Έρχονταν στο μαγαζί να προβάρουν ένα φόρεμα και μου έλεγαν να το κάνω όλο και πιο κοντό. Αν δεν το κόνταινα εγώ θα το κόνταιναν οι ίδιες». Το μίνι έγινε σημαία της σεξουαλικής απελευθέρωσης· το χάπι αντισύλληψης είχε μόλις εφευρεθεί, ο ελεύθερος έρωτας ήταν δικαίωμα και οι γυναίκες ήθελαν να νιώθουν κυρίαρχες στο σώμα τους επιδεικνύοντάς το. Κυκλοφορούσαν αφήνοντας τους άνδρες άφωνους: έδειχναν επιθετικές, αλαζονικές και σέξι. Το mod style βασιζόταν στις σοκαριστικές αντιθέσεις του color blocking, στις έντονες μονοχρωμίες, στην καθαρότητα του άσπρου-μαύρου: Χρώματα δανεισμένα από την Pop Art και την Op Art, σε γραμμικά σχεδιασμένα ρούχα που έμοιαζαν με ταμπλό μοντέρνας τέχνης. Σε αυτή την εικόνα -που ήταν ένας συνδυασμός sex appeal και εφηβικότητας- η Quant πρόσθεσε τα περίφημα hot pants (τα «καυτά σορτς» που μοίραζαν εγκεφαλικά στους δρόμους), τις χρωματιστές κάλτσες ως το γόνατο και τα χούλα- χουπ καλσόν, τα παπούτσια με χαμηλό τετράγωνο τακούνι, τις φαρδιές πλαστικές ζώνες με αγκράφες, τα στρογγυλά παιδικά γιακαδάκια (Peter Ran collars), τα υπερμεγέθη γυαλιά ηλίου και τις καπαρντίνες από βινύλιο και PVC που λανσάρισε πρώτη το 1963 στη συλλογή της "Wet Collection".

Την ίδια χρονιά η Quant κάθισε για πρώτη φορά στην καρέκλα του Vidal Sassoon, ενός ψαγμένου εβραίου κομμωτή, ο οποίος, ενώ πειραματιζόταν με τα ψαλίδια του, μελετούσε παράλληλα αρχιτεκτονική, κυρίως το στιλ Bauhaus με τις αυστηρές, ευθείες, γραμμές. Η Quant ζήτησε από τον Sassoon μια καινούργια κόμμωση για τα μανεκέν της νέας της κολεξιόν κι εκείνος της πρότεινε να τους κόψει τα μαλλιά με τον ίδιο τρόπο που η ίδια έκοβε τα πατρόν: σε καθαρή, γεωμετρική γραμμή. Η Quant ενθουσιάστηκε και θέλησε να δοκιμάσει πρώτη το κούρεμα στον εαυτό της. Επρόκειτο για ένα μίνιμαλ, γωνιώδες καρέ, κοντό πίσω και πιο μακρύ στα πλάγια που ο Sassoon αποκαλούσε "bob" αλλά έγινε ευρέως γνωστό ως "quant". Στην επίδειξη όλα τα μοντέλα είχαν το ίδιο κούρεμα, το οποίο έκανε μεγαλύτερη εντύπωση ακόμα κι από τα ρούχα, εγκωμιάστηκε από τη Vogue και έγινε σήμα κατατεθέν του mod style και του "Chelsea Look", του πρωτοπόρου στιλ της King’s Road το οποίο εφηύρε η Mary Quant.

Φορώντας η ίδια τις δημιουργίες της, έγινε η καλύτερη πρέσβειρα των ρούχων της, με αναγνωριστικό σήμα το logo της μαύρης μαργαρίτας. Μια πραγματική influencer της εποχής της, η Quant, εκτός από τα ρούχα και τα αξεσουάρ, εφηύρε την αδιάβροχη μάσκαρα, το σετ με τις σκιές (που έμοιαζε με κουτί νερομπογιές) και άλλα προϊόντα που σήμερα θεωρούμε δεδομένα. Ήταν η βασική υπεύθυνη για τον εκδημοκρατισμό της μόδας: τα νέα προϊόντα βγήκαν σε μαζική παραγωγή και έγινε εξαγωγή τους σε όλον τον κόσμο, αντανακλώντας τις βαθιές αλλαγές αυτής της περιόδου. Η μαργαρίτα με την υπογραφή της όπως και η ίδια, αποτελούν έκτοτε συνώνυμα των sixties και της pop κουλτούρας.

Τo 1966 η Mary Quant παρασημοφορήθηκε από τη βασίλισσα Ελισάβετ για την προσφορά της στην ανθοφορία της Βρετανίας, έναν χρόνο ακριβώς μετά το παράσημο που είχαν παραλάβει οι Beatles. Μέσα σε ελάχιστα χρόνια τα τρομερά παιδιά του Swinging London στήριζαν δυναμικά την οικονομία της χώρας τους.

Το Λονδίνο δεν ξέχασε ποτέ τα τρομερά παιδιά του και σε κάθε ευκαιρία το αποδεικνύει. Η έκθεση στο Victoria & Albert Museum, είναι αποτέλεσμα μιας μεγάλης καμπάνιας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που έλαβε χώρα σε όλη τη Βρετανία με το hastag #wewantquant. Η ιδέα ήταν να συνεισφέρουν στα εκθέματα οι ίδιες οι γυναίκες που φόρεσαν Mary Quant τη θρυλική δεκαετία. Η ανταπόκριση ήταν συγκλονιστική: δεκάδες από τα εκθέματα είναι αγαπημένα φορέματα, αξεσουάρ, αναμνηστικά και φωτογραφίες που συνδέονται με τη Mary Quant, από γυναίκες που τα δώρισαν ή τα δάνεισαν με ενθουσιασμό. Μερικές από αυτές θα τις δεις να κάθονται στους πάγκους μπροστά από τις οθόνες και να παρακολουθούν με θρησκευτική προσήλωση τα ασπρόμαυρα φιλμάκια που αναβιώνουν με εκείνη την εποχή, καθώς ένα δάκρυ ξεμυτίζει πάνω στην αδιάβροχή τους μάσκαρα.­