100 χρόνια Ελληνική Μόδα

Λίγο πριν τα εγκαίνια της έκθεσης που διοργανώνει το  Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, σε συνεργασία με το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα «Βασίλειος Παπαντωνίου», τρυπώσαμε στην αίθουσα του Κέντρου Ελληνικός Κόσμος και είδαμε από κοντά το στήσιμο των εντυπωσιακών ενδυμάτων.

Με το που μπαίνει κανείς στον εντυπωσιακά μεγάλο χώρο της έκθεσης τα μάτια του πλημμυρίζουν από χρώματα και patterns. Από τις ψυχεδελικές δημιουργίες του Τσεκλένη (Είναι ο μόνος σχεδιαστής της έκθεσης που υπάρχει σε τρεις δεκαετίες στην έκθεση, ’60, ’70, ’80) με ξεκάθαρες αναφορές στη λαϊκή παράδοση, αλλά και άλλες λιγότερο ευανάγνωστες, όπως για παράδειγμα οι βυζαντινές, μέχρι τα ρομαντικά φορέματα ανώνυμων σχεδιαστών των δεκαετιών ’20 και ΄30, με την ασύλληπτα λεπτομερή τεχνοτροπία στα κεντήματα. Προσωπικά θα φορούσα όλα τα φορέματα, από όλες τις δεκαετίες σήμερα με πολύ άνεση και υπάρχει μία μεγάλη πιθανότητα, κάθε γυναίκα που θα επισκεφτεί την έκθεση να νιώσει το ίδιο. Είναι οι αναφορές εκείνες στο παρελθόν που συνυπάρχουν με τη γραμμή της δεκαετίας στην οποία έχουν σχεδιαστεί που τα κάνει διαχρονικά, αλλά και ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τη μόδα σήμερα, ντυνόμαστε πιο θεατρικά, τολμάμε να παίξουμε. 

Κοινός παρανομαστής των 137 ενδυμάτων που την αποτελούν είναι το γεγονός  ότι οι δημιουργοί τους, με κάποιο τρόπο, είχαν όλοι στο μυαλό τους τον ελληνισμό. «Τον χαρακτήρα της έκθεσης τον ορίζει αυτή η έμπνευση που προσπαθούμε να μαντέψουμε», εξηγεί ο κ. Σαριδάκης και συνεχίζει, «Εύκολα μπορεί να παρεξηγηθεί ο τίτλος και να θεωρηθεί μία έκθεση ελληνικής μόδας, δεν είναι ωστόσο αυτό. Αυτό που αναζητάμε είτε στον επώνυμο σχεδιαστή, την ανώνυμη μοδίστρα ή την απλή γυναίκα που έραψε το φουστάνι της μόνη της, είναι από ποια περίοδο του ελληνισμού άντλησαν την έμπνευσή τους. Μέσα σε αυτά τα 137 ενδύματα διαφορετικών τάξεων και αντιλήψεων που συνυπάρχουν συναντάμε τη μινωϊκή, μυκηναϊκή, αρχαϊκή, κλασική, ελληνιστική περίοδο, περνάμε στο βυζάντιο και την τουρκοκρατία, συνεχίζουμε μετά την απελευθέρωση, φτάνουμε στον 20ο αιώνα που η ελληνική μόδα αρχίζει να κοιτάζει προς τη Δύση και κλείνουμε με τον 21ο. Βλέπουμε επίσης πως χρησιμοποιούνται τα πρωτογενή υλικά, πχ το υφαντό, ή τα παραδοσιακά κεντήματα, κατά τη διάρκεια όλων αυτών των ετών.

Αναγνωρίζουμε την ίδια πηγή έμπνευσης, πχ την αρχαία Ελλάδα και βλέπουμε πόσο διαφορετική είναι η επιρροή σε κάθε σχεδιαστή, κάθε δεκαετία, κάθε τάξη και πόσο πλησιάζει το ένδυμα στην εποχή στην οποία αναφέρεται . Ένα ακόμη νυφικό της έκθεσης έχει ξεκάθαρα ως αναφορά του την αρχαϊκή κόρη, αλλά είναι ολοφάνερη και η γραμμή του ’30. Υπάρχει και το φόρεμα της Κοκοσαλάκη, το οποίο ενώ είναι του 2000, είναι πολύ πιο κοντά στο αυθεντικό, με μία δική της ματιά που το κάνει να είναι της εποχής του. Άλλες φορές βλέπουμε το ρούχο να πλησιάζει τη μόδα της εποχής από την οποία προέρχεται και άλλες φορές γίνεται πιο διαχρονικό». 

Η έκθεση αποτελεί μία πρωτοβουλία του Πελοποννησιακό Λαογραφικού Ιδρύματος (ΠΛΙ) και της προέδρου του Ιωάννας Παπαντωνίου, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Η Ι. Παπαντωνίου ξεκίνησε να δουλεύει πάνω στην ιδέα μιας έκθεσης με τοπικά ενδύματα προηγούμενων αιώνων ή κομματιών που έχουν σχέση με την παράδοση από τη συλλογή του ΠΛΙ. Έπειτα, αφού ήρθε σε επαφή με τον κ. Σαριδάκη, η ιδέα εξελίχθηκε και πήρε την τελική της μορφή.

Αν και δυσκολεύεται να δεθεί συναισθηματικά με τα ενδύματα και να ξεχωρίσει ένα, καθώς τα αντιμετωπίζει όλα ως κομμάτια της ελληνικής ιστορίας, ο Κ. Σαριδάκης θα έλεγε πως ο «guest star» της έκθεσης είναι ένα ένδυμα που βγαίνει πρώτη φορά στο φως. Πρόκειται για ένα φόρεμα που φόρεσε η τέως βασίλισσα Άννα – Μαρία σε μια φωτογράφιση για το περιοδικό LIFE, του Jean Dessès, δάνειο από το Υπουργείο Πολιτισμού. «Ο Γιάννης Ντεσές ήταν ένας από τους μόνιμους σχεδιαστές της βασιλικής οικογένειας. Τον αποκαλούσαν “Βασιλιά της Μουσελίνας”. Το φόρεμα, μία μουσελίνα το σχέδιο της οποίας παραπέμπει σε καρυάτιδα, βρέθηκε στο Τατόι σε καλή κατάσταση και συντηρήθηκε». 

«Επίσης, θα ξεχώριζα το φόρεμα της Σοφίας Κοκοσαλάκη. Ήταν ο άνθρωπος που έκανε το restart του 20ου αιώνα σε σχέση με τη νοοτροπία που λέμε. Εμφανίζεται εκεί κοντά στο ’98 – ’99 και κάνει ένα μπαμ που την καθιερώνει αυτόματα στη συνείδηση όλης της μόδας του κόσμου ως μία σχεδιάστρια με αναφορές στην αρχαία Ελλάδα. Έδωσε μία νέα ώθηση. Μετά από εκείνη έβλεπες τους σχεδιαστές, από τον Gaultier μέχρι τους Dolce & Cabbana να κάνουν συλλογές σε  σχέση με την Ελλάδα».

Πείτε μας ένα λόγο που αξίζει κανείς να επισκεφτεί την συγκεκριμένη έκθεση ρωτάω, πριν φύγω, τον ενδυματολόγο και επιμελητή της: « Πρώτα απ όλα για να θυμηθεί ξανά την ομορφιά που μας περιβάλλει. Αξίζει να έρθει κανείς για να νιώσει ίσως καλύτερα ότι στη χώρα που ζούμε, οι άνθρωποι δεν ξεχνούσαν ποτέ τι έχουν κάνει οι προηγούμενοι σε σχέση με τα ρούχα που είναι μία καθημερινή μας πραγματικότητα. Τα πράγματα που είχαμε στην καθημερινότητά μας κάτι σήμαιναν, δεν ήταν πάντα έτοιμα όπως τα βρίσκουμε τώρα, τα φτιάχναμε και για να φτιάξουμε κάτι, έχουμε την ανάγκη να είναι όμορφο για να ομορφαίνει τη ζωή μας. Αυτό βλέπουμε σε αυτή την έκθεση. Θα ήμουν χαρούμενος αν ήταν μία αφορμή να επανέλθει η ανάγκη για ομορφιά, που αντλείται από το χώρο που ζούμε, την Ελλάδα». 

Info: Εγκαίνια Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 2019, 19:00, Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», Πειραιώς 254, Ταύρος, Δείτε περισσότερα στο City Guide της Athens Voice.