Αφιέρωμα στα «διαφορετικά» μοντέλα που κατακτούν τις πασαρέλες

«Στον χώρο της μόδας μπορείς να είσαι φτωχός, πλούσιος, να έρχεσαι από οποιοδήποτε χωριό, να έχεις οποιοδήποτε χρώμα, οποιαδήποτε σεξουαλικότητα - δεν ενδιαφέρει κανέναν. Το μόνο που ενδιαφέρει είναι να έχεις ταλέντο»: η ρήση ανήκει στον σχεδιαστή Άγγελο Μπράτη, και είναι μια μεγάλη αλήθεια. Το παραδοσιακό πρότυπο ομορφιάς «αψεγάδιαστη, ξανθιά, αδύνατη, με δύο μέτρα πόδι» έχει ξεπεραστεί προ πολλού από τους fashion cognoscenti. Ο καθένας μπορεί να μετέχει της μόδας, οι πασαρέλες έγιναν ευρύχωρες, ώστε να χωρούν όλοι οι σωματότυποι, όλα τα χρώματα επιδερμίδας, όλες οι φυλές. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. 

Αν η τηλεόραση αντιλαμβάνεται με καθυστέρηση τις κοινωνικές εξελίξεις, η βιομηχανία της μόδας τις οσμίζεται πρώτη και τις επιβάλλει. Τα τελευταία χρόνια δεν είναι λίγα τα brands που έχουν ανοίξει τις πόρτες τους σε ομάδες που βίωναν τον κοινωνικό αποκλεισμό και τις έκανε ορατές στο ευρύ κοινό. Πλέον στα fashion shows υπάρχει μια πιο ρεαλιστική εκπροσώπηση του κόσμου που μας περιβάλλει, και ο λόγος δεν αφορά μόνο τα πολλά ή λίγα κιλά. Κάποια brands και κάποιοι σχεδιαστές ήταν πολύ μπροστά από την εποχή τους. Έσπασαν τη γραμμή και έκαναν την αναπηρία ορατή, υπερασπίστηκαν τα δικαιώματα της διαφορετικότητας πολύ πριν η διαφορετικότητα γίνει κοινωνικά αποδεκτή - όσο έχει γίνει. 

Μια μεγάλη ομάδα που βρίσκει τη θέση της στη μόδα είναι τα μοντέλα ΑμΕΑ, έστω κι αν ακόμα η θέση αυτή είναι μια γωνίτσα. Η αυξανόμενη ευαισθητοποίηση και αποδοχή μοντέλων με ειδικές ανάγκες στη βιομηχανία του μόντελινγκ δημιουργεί αισιοδοξία, αν και ο δρόμος μοιάζει ακόμα πολύ μακρύς - ναι, οι σχεδιαστές είναι έτοιμοι για τη διαφορετικότητα, είναι όμως έτοιμη και η αγορά;

Ακολουθούν 10 παραδείγματα που η αναπηρία, σωματική ή πνευματική, δεν εμπόδισε κάποια ταλαντούχα αστεράκια να λάμψουν. Το ταξίδι τους στις πασαρέλες συνεχίζεται παράλληλα με το μακρύ ταξίδι της διαφορετικότητας μέχρι την πλήρη αποδοχή της από την κοινωνία. Ας αισιοδοξήσουμε. 

01. Βρισκόμαστε στο 1999, στο Λονδίνο. Ο κόσμος της μόδας αναμένει να ξεκινήσει το σόου του Αλεξάντερ ΜακΚουίν. Στην πασαρέλα εμφανίζεται η Aimee Mullins σε αναπηρικό αμαξίδιο. Η Aimee είναι από τα πρώτα μοντέλα με ειδικές ανάγκες που «περπατά» σε πασαρέλα. Παρέμεινε μούσα του ΜαΚουίν μέχρι τον θάνατό του. Συμμετείχε σε Παραολυμπιακούς αγώνες, δούλεψε στο σινεμά και την τηλεόραση, είναι παντρεμένη με τον ηθοποιό Ρούπερτ Φρεντ (τον Πίτερ του Homeland). 

02. Την 1η Ιουλίου του 2008, το BBC 3 προβάλλει το πρώτο επεισόδιο του ριάλιτι Britain's Missing Top Model. Οι οκτώ διαγωνιζόμενες είναι μοντέλα με αναπηρίες. Κατά τα άλλα, δεν διαφέρει στο παραμικρό από το κανονικό Next Top Model. Το έπαθλο είναι ένα συμβόλαιο μοντέλου και μια φωτογράφηση από τον μεγάλο Rankin για το εξώφυλλο του Marie Claire. Η εκπομπή προκάλεσε έντονες συζητήσεις, με κάποιους να ισχυρίζονται πως η αναπηρία γίνεται θέαμα και άλλους πως στόχος είναι οι ίσες ευκαιρίες. 

Νικήτρια αναδείχτηκε η 23χρονη Κέλι Νοξ, η οποία γεννήθηκε χωρίς το αριστερό της χέρι, και αρνήθηκε από τα επτά της να φορέσει προσθετικό μέλος. Συμμετείχε σε άπειρα σόου και καμπάνιες. Το 2013 πρωταγωνίστησε στη διαφήμιση της κολοσσιαίας αλυσίδας καταστημάτων Debenhams. Ήταν η πρώτη φορά που ένα πολυκατάστημα χρησιμοποιούσε μοντέλο με αναπηρία. 

03. Μάθιου Μπάρνεϊ, πρώην σύζυγος Bjork και εικαστικός. Το 2011 χρησιμοποιεί την Aimee Mullins (βλέπε 01) ως πρωταγωνίστρια στη στριφνή ταινία-εγκατάσταση Cremaster 3. Ο Μπάρνεϊ εντάσσει το γεγονός των δύο προσθετικών μελών της Mullins στη θεωρία της αποδόμησης και του υβριδικού σώματος-αντικειμένου. 

04. Το 2014, όταν αποκαλύφθηκαν οι καμπάνιες των μεγάλων brands, η συζήτηση δεν επικεντρώθηκε τόσο στη Lady Gaga ως Ντονατέλα στις διαφημίσεις του Versace, όσο στην 26χρονη fashion blogger Jillian Mercado και στη Diesel. Η Jillian είναι μια κούκλα που διαγνώστηκε με μυική δυστροφία όταν ήταν παιδί και αναγκάστηκε να καθίσει σε αναπηρικό αμαξίδιο στα 12. Δηλώνοντας ενθουσιασμένη για τη νέα της καριέρα, έλεγε: «Η καμπάνια δείχνει ότι ο καθένας μπορεί να “ροκάρει” τα ρούχα και να φαίνεται όμορφος. Για μένα, δεν είναι μια απλή καμπάνια. Πολλοί άνθρωποι θα τη δουν και θα αλλάξουν άποψη για το πώς βλέπουν τα άτομα με αναπηρία». 

05. Περπάτησε το 2015 στο σόου Role Models Not Runway Models της σχεδιάστριας Carrie Hammer, στο πλαίσιο της Εβδομάδας Μόδας της Νέας Υόρκης. Η Jamie Brewer ήταν το πρώτο μοντέλο με σύνδρομο ντάουν. Πλέον είναι και ηθοποιός. Ακτιβίστρια της κοινότητας ατόμων με σύνδρομο ντάουν, εκλέχτηκε πρόεδρος σε έναν οργανισμό που βοηθά ανθρώπους με αναπτυξιακές και μαθησιακές αναπηρίες. Το εμβληματικό της walk στην πασαρέλα της NYFW προκάλεσε ενθουσιασμό και γκρέμισε σημαντικά εμπόδια για μοντέλα με ειδικές ανάγκες.

06. Ήταν Οκτώβριος του 2016 όταν η Εβδομάδα Μόδας της Νέας Υόρκης έκλεισε με ένα ιδιαίτερο σόου. Στα παρασκήνια του event, τα συνηθισμένα: μοντέλα αφήνονταν στα χέρια κομμωτών και μακιγιέρ, ένας σχεδιαστής σκυμμένος έστρωνε έναν ποδόγυρο, όλοι έτρεχαν, ο γνωστός πανικός! Με μία διαφορά όμως: όλα τα μοντέλα του Blind Fashion Show είχαν πρόβλημα όρασης. Η πρωτοβουλία ανήκε στη Myriam Chalek, μια δυναμική γυναίκα που παλεύει με τα στερεότυπα που συνοδεύουν ΑμΕΑ άτομα. Διοργανώνει ιδιαίτερες επιδείξεις μόδας αμφισβητώντας την παραδοσιακή άποψη περί ομορφιάς  και δίνοντας βήμα σε άτομα με αναπηρίες. Πριν από το Blind Fashion Show, το 2015 είχε διοργανώσει σόου με μοντέλα που πάσχουν από νανισμό. «Στόχος είναι στην πραγματικότητα να δείξουμε στους ανθρώπους, να δείξουμε στην κοινωνία, ότι υπάρχει κάτι περισσότερο από ένα λευκό μπαστούνι, υπάρχει κάτι περισσότερο από ένα σκύλο-οδηγό», εξηγεί. «Δείχνουμε στους ανθρώπους ότι [άτομα με απώλεια όρασης] έχουν θάρρος και ό, τι θέλουν να κάνουν μπορούν να κάνουν».

07. Ο θεσμός Mr England είναι ακριβώς αυτό που λέει το όνομά του και διεξάγεται ανά δύο χρόνια. Το 2017 πιο όμορφος Βρετανός αναδεικνύεται ο Jack Eyers, ο οποίος στα 16 του βίωσε τον ακρωτηριασμό του ποδιού του. Είναι ο πρώτος άνθρωπος με προσθετικό μέλος που αναδεικνύεται νικητής σε διαγωνισμό ομορφιάς.

08. Το καλοκαίρι του 2018 η Aaron Philip έγραψε ιστορία υπογράφοντας με το πρακτορείο μοντέλων Elite. Είναι το πρώτο σοκολατένιο τρανς μοντέλο με αναπηρία. Είναι μόλις 17 χρονών, αλλά έχει βιώσει ήδη πολλές τραγικές καταστάσεις. Γεννήθηκε με εγκεφαλική παράλυση και λόγω των υπέρογκων ιατρικών εξόδων, πριν επτά χρόνια βρέθηκε άστεγη μαζί με την οικογένειά της. Η Philip επέλεξε να μπει σε μια βιομηχανία που μέχρι πρόσφατα δεν διακρινόταν για την ευελιξία των αντιλήψεών της σχετικά με το τι είναι όμορφο. Ωστόσο, από μικρή αγαπούσε τη μόδα. Με μητέρα μοδίστρα και πατέρα έμπορο παπουτσιών, σπούδασε στο Fashion Institute of Technology. «Ήξερα πόσο στενόμυαλη θα μπορούσε να είναι η βιομηχανία μόδας», λέει, αλλά δεν πτοήθηκε. «Αν θέλεις να κάνεις κάτι, χρειάζεται αφοσίωση - δεν έχει σημασία τι λένε οι άλλοι. Να είσαι εσύ και να το κάνεις - προσπαθώ να το θυμάμαι αυτό». Ωστόσο, η μόδα την καλωσόρισε, όπως δείχνει και το συμβόλαιο με το πρακτορείο Elite. 

09. Coach, Eloquii και Vera Wang: Προσέλαβαν για τα σόου τους της Melissa Koole, ένα plus-size μοντέλο από την Ολλανδία που έχει σύνδρομο Άσπεργκερ. Η Melissa ανησυχούσε ότι δεν θα έβρισκε δουλειά στον χώρο της μόδας λόγω της πάθησής της. Ωστόσο, σήμερα δεν αντιμετωπίζει κανένα βιοποριστικό πρόβλημα. Είναι ένα δραστήριο μοντέλο που φιγουράρει σε περιοδικά και πασαρέλες.

10. Στο σύμπαν του παιδικού παιχνιδιού, όπου όλα είναι τέλεια, η Barbie αποφάσισε να διαφοροποιηθεί. Τον Φεβρουάριο του 2019 ανακοινώθηκε από τη Mattel πως θα κυκλοφορήσει η πρώτη μαύρη κούκλα σε αναπηρικό αμαξίδιο. Το συγκεκριμένο παιχνίδι βγήκε στην αγορά τον Ιούνιο της ίδια χρονιάς και προκάλεσε θετικά σχόλια στα social media. Η κούκλα εντάσσεται στη σειρά Fashionista, σειρά που αποτελεί μέρος της συνεχούς προσπάθειας της Mattel να δημιουργεί παιχνίδια χωρίς αποκλεισμούς κοινωνικών ομάδων. Όπως δήλωσε εκπρόσωπος της εταιρείας, η κυκλοφορία της στο πλαίσιο της σειράς Fashionista έγινε ώστε «να είναι πιο αντιπροσωπευτική του κόσμου που βλέπουν τα κορίτσια γύρω τους. Το παιχνίδι σχεδιάστηκε με γνώμονα τα αληθινά κορίτσια και τα αναπηρικά αμαξίδια». Η κούκλα συνοδεύεται από ράμπα, ώστε να μπορεί να μπαίνει στα Barbie Dreamhouses. Well done, Mattel!