Η λαμπερή ιστορία 2.000 χρόνων του σατέν

Μαλακό, γυαλιστερό ύφασμα που έχει κυλήσει απαλά επάνω σε γυμνά κορμιά, έχει γίνει αυτοκρατορική εσθήτα και κιμονό, κομπινεζόν και σωμόν πολυτελή εσώρουχα, έχει γίνει νυφικό και κορσάζ, τουαλέτα και παπούτσια μπαλέτου, αθλητικό σορτσάκι, μαύρο φόρεμα μπροστά στη βιτρίνα του Tiffany's, έντυσε τη Μonroe, έντυσε τη Madonna, έντυσε γόβες, έγινε σατέν κορδελάκι σε μικρά ίσια φορέματα, έγινε φόδρα.

Το σατέν είναι ένα ύφασμα που αγαπάει το δέρμα.

Το σατέν είναι ένα ύφασμα με ιστορία δύο χιλιάδων χρόνων και λάμψη που δεν φαίνεται να θαμπώνει ούτε στο ελάχιστο μέχρι σήμερα. Θεωρείται το αμέσως “επόμενο” μετά το μετάξι, αφού στην ύφανσή του, σήμερα, εκτός από μετάξι συμπεριλαμβάνεται και νάιλον και πολιέστερ. Η συγκεκριμένη πλεκτή ύφανσή του είναι που του δίνει τη γυαλιστερή μπροστινή του όψη ενώ η πίσω πλευρά είναι ματ.

Στο άκουσμα της λέξης σατέν, το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό είναι η πιο συμβολική γυναικεία εικόνα του γκλάμουρ – ανάλογα σε ποιά γενιά ανήκεις. Σίγουρα όμως όλοι συμφωνούν ότι η διαχρονική εικόνα της λάμψης του σατέν είναι η Marilyn Monroe, φορώντας το διάσημο, στενό, ροζ σατέν φόρεμα (μέγεθος 14) στο φιλμ “Οι άντρες προτιμούν τις ξανθές” του 1953, το οποίο πουλήθηκε τo 2010 για 249.000 ευρώ σε μία από τις πιο διάσημες δημοπρασίες αφού θεωρήθηκε το πιο εμβληματικό κοστούμι του Χόλιγουντ. Δίκαιο, αν σκεφτείς ότι η Μonroe τραγουδούσε “Τα διαμάντια είναι ο καλύτερος φίλος ενός κοριτσιού”, φορώντας το.

Δεν είναι όμως μόνο το Χόλιγουντ που δικαιώνει το σατέν. Χωρίς ποτέ να έχει φύγει από τη μόδα αλλά και από τη γυναικεία, κυρίως, γκαρνταρόμπα χάρη στις πολλές εφαρμογές του, το σατέν τα τελευταία χρόνια κάνει και μία θριαμβευτική επανεμφάνιση στις συλλογές πρετ-α-πορτέ αλλά και υψηλής ραπτικής, παραμένοντας ένα αγαπημένο, εντυπωσιακό ύφασμα.

Η διαφορά του με το μετάξι είναι ότι το σατέν είναι πολύ πιο γυαλιστερό και το προτιμούν όσοι δεν θέλουν να νοιώθουν τη γυαλιστερή επιφάνεια (που έχει το μετάξι και από τις δύο πλευρές του) επάνω στο δέρμα τους. Το σατέν είναι πιο μαλακό, κάνει καλύτερες πτυχώσεις γύρω από το σώμα και κυματισμό πέφτοντας και κρατιέται εύκολα πιο μακριά από το σώμα, αποκτώντας αέρα και ένταση.

Οι πτυχώσεις και η ιδιαίτερη “βαρύτητα” του σατέν έχουν παίξει σημαντικό ρόλο σε εμβληματικές τουαλέτες που έχουν δημιουργήσει μεγάλοι σχεδιαστές όπως o Versace και ο Valentino. Η ποιότητά του σαν ύφασμα το έκανε δημοφιλές και στη δημιουργία παπουτσιών που σετάρουν με το υπόλοιπο σύνολο.

 

 

Θεωρείται ότι το σατέν πρωτοεμφανίστηκε στην Κίνα πριν δύο χιλιάδες χρόνια και η ονομασία του προέρχεται από την πόλη Zayton ενώ ήταν ένα από τα κυριότερα προϊόντα εξαγωγής προς τη Δύση, όπου έφτασε την εποχή του Μεσαίωνα. Στις αυλές των ευγενών το σατέν ή σαμίτ, ήταν το πιο βαρύ είδος μεταξωτού υφάσματος και το χρησιμοποιούσαν κυρίως για να φτιάχνουν μανδύες και πολυτελείς ρόμπες, κατά τα πρότυπα των Κινέζικων κιμονό και των ενδυμασιών των Αράβων εμπόρων.

Αν το μπροκάντ ήταν το βαρύτιμο και βαρύ λόγω της πολλαπλής του ύφανσης και διακόσμησης ύφασμα των πλουσίων, το σατέν έγινε αμέσως προσιτό ειδικά από τότε που εξαπλώθηκε η καλλιέργεια του μεταξιού. Κι αν η ύφανση του μεταξιού κρατιόταν ένα επτασφράγιστο μυστικό από τους Κινέζους, η Ιαπωνία, η Κορέα, η Ινδία, η Ταϊλάνδη και άλλες χώρες της νότιας Ασίας ανέπτυξαν τεχνογνωσία που μπόρεσε να μιμηθεί το μετάξι και να το κάνει πιο ανθεκτικό.

Πρώτη η Ιταλία γνώρισε το σατέν, κατά τη διάρκεια του 12ου αιώνα. Η Δύση λάτρευε ο,τιδήποτε λαμπερό και εξωτικό ερχόταν από την Ανατολή και, επιτέλους, ο κλήρος, οι βασιλείς και η αριστοκρατία εύρισκαν κάτι που πραγματικά τους έκανε να γυαλίζουν.

Από τότε όμως που η βασίλισσα Βικτόρια της Αγγλίας αποφάσισε να φτιάξει το νυφικό της από σατέν, το ύφασμα καθιερώθηκε σαν αυτό “της πιο ευτυχισμένης μέρας της ζωής σας”: έγινε νυφικό και φυσικά γραβάτα του γαμπρού και των κουμπάρων. Η Βικτόρια όταν παντρεύτηκε τον Πρίγκιπα Αλβέρτο το 1840, έγινε πιθανώς και η πρώτη που επέλεγε λευκό νυφικό δημιουργώντας μία αναθεωρημένη μόδα που κρατάει πεισματικά μέχρι σήμερα.

Το σατέν, εκτός από νύφες έντυνε τους ιερείς της Καθολικής εκκλησίας, τα έπιπλα και οτιδήποτε κινιόταν ή όχι στη αυλή των Βερσαλιών που το λάτρευε.

Τότε άρχισε να χρησιμοποιείται και σε πουέντ για μπαλαρίνες αλλά και σε όλη τη σειρά των εσωρούχων των πιο μοδάτων κυριών στο Παρίσι – αν και πριν το είχαν υιοθετήσει οι πόρνες και μάλιστα στα πιο έντονα, δυνατά χρώματα. Μέχρι τις αρχές του 1900 είχε γίνει το αγαπητό υλικό για σέξι κορσέδες, ζαρτιέρες και σουτιέν.

To 1920 η Vogue διαφήμισε το πρώτο μοντέλο με σατέν και τούλι.

Και το 1930 εμφανίστηκαν τα νέα υλικά, το ρεγιόν, το νάιλον και το πολιέστερ που έκαναν το σατέν πιο εύκολο στην κατασκευή του και πιο προσιτό. Η νέα εφεύρεση είναι το ντουσέζ σατέν, ένα μείγμα από ρεγιόν και μετάξι, πιο λαμπερό, πιο βαρύ και πιο στητό. Το ανδρόγυνο στιλ άρχισε να θεωρείται ξεπερασμένο και η νέα θηλυκότητα στο Παρίσι ήθελε το σατέν να αγκαλιάζει τις καμπύλες του γυναικείου κορμιού, τα φορέματα να είναι απλά, να χύνονται προς τα κάτω και να δημιουργούν μεγάλα ντεκολτέ και ανοιχτές πλάτες. Τα pin-ups είναι κορίτσια ντυμένα με μισοκουμπωμένες καμιζόλες από σατέν, το σέξι έρχεται ακάθεκτο και η επιτομή του στιλ είναι η Jean Harlow, το πιο πλατινέ σε Χόλιγουντ και σε σατέν που υπήρξε.

Το λευκό σατέν της Harlow έδωσε τη θέση του στο σόκιν ροζ της Marilyn, για την ταινία “Οι άντρες προτιμούν τις ξανθές” στο χορευτικό με τα αγόρια και τα διαμάντια. Στενό σατέν που τυλίγει το σώμα, ένας τεράστιος φιόγκος πίσω στη μέση, γυμνοί ώμοι, μακριά ροζ γάντια από το ίδιο σατέν. Το σχέδιο ανήκει στον William Travilla που είχε συνεργαστεί και σε άλλες ταινίες με την Monroe.

Θεωρείται ότι αυτό το φόρεμα ήταν που έδωσε στη Madonna την έμπνευση να φορέσει σατέν στην περιοδεία της Blonde Ambition Tour, to 1990, δια χειρός Jean Paul Gaultier.

Έτσι κι αλλιώς, ακριβώς εκείνη την περίοδο το σατέν είχε επανέλθει όπως, για παράδειγμα, με τα υπέροχα μαύρα σατέν μακριά φορέματα του Yves Saint Laurent αλλά και την εξέλιξη της punk μόδας που είχε φέρει στις πασαρέλες τις εξευγενισμένες εκδοχές του goth – δηλαδή μαύρα κορσάζ, πολλά κορδόνια, μαύρες σατέν ρόμπες και “επικίνδυνα μυτερά πράγματα”. Όπως για παράδειγμα τον στηθόδεσμο κορνέτα που έβαλε ο Gaultier στον ροζ σατέν κορσέ της Madonna ο οποίος φορέθηκε επάνω από αντρικό σμόκιν παντελόνι, αναποδογυρίζοντας όχι μόνο το αρσενικό/θηλυκό αλλά και το μέσα/έξω.

 

 

H Gigele με σατέν και άλλες διάσημες σατέν εμφανίσεις:

 

 

Η “νονά της Σταχτοπούτας”, όπως ονόμαζαν στο Χόλιγουντ την ενδυματολόγο και σχεδιάστρια Edith Head, σχεδίασε για την Grace Kelly μία τουαλέτα από Γαλλικό σατέν στο μπλε χρώμα του παγόβουνου που τόνιζε την κομψή, παγωμένη της νωχέλεια όταν κέρδιζε το Όσκαρ Καλύτερης Ηθοποιού για την ταινία (τι ειρωνεία), “Η Χωριατοπούλα” (1954).

Τα κοστούμια που σχεδίασε ο Balenciaga το 1956 για την Ingrid Bergman για την ταινία “Anastasia”. Στενά, σεμνά ντεκολτέ, μικρές κάπες που τόνιζαν το αυστηρό προφίλ της Bergman αλλά και μία πολυστολισμένη, βαριά, αυτοκρατορική τουαλέτα που θύμιζε Βυζάντιο.

Το ροδακινί σατέν φόρεμα της Jackie O που φόρεσε στο επίσημο ταξίδι της με τον Πρόεδρο John F. Kennedy στην Ινδία, τον Μάρτιο του 1962. Το φόρεμα ήταν σε απλή γραμμή, καβαδούρα, με ένα κομψό φιογκάκι στη μέση, με συνοδεία από λευκά γάντια, λευκές γόβες και λευκές πέρλες στο λαιμό. Το είχε σχεδιάσει ο μόνιμος σχεδιαστής της Jackie, Oleg Cassini, υπεύθυνος για το θρυλικό “Jackie Look” που είχε γίνει τρομερό trend στη δεκαετία του ‘60.

Το μπλε/πράσινο φόρεμα της Michelle Pfeiffer που φορούσε στην σκληρή ταινία “Scarface”, σχεδιασμένο από την Patricia Norris. Ο γκάνγκστερ Al Pacino ντυνόταν με εκκωφαντικά, κακόγουστα πουκάμισα και λευκά κοστούμια. Το κορίτσι του, η σχεδιάστρια, θέλοντας να τονίσει ότι δεν της ταίριαζε εκεί που βρισκόταν, το έντυσε με ένα απλό κλασικό σατέν αλλά με βαθύ ντεκολτέ και τεράστιο σκίσιμο, από τον αστράγαλο μέχρι τον γοφό.

 

 

Τα παστέλ, κατά προτίμηση, σατέν της Πριγκίπισσας Diana που φορούσε στα ‘80ς, σχεδιασμένα από την προσωπική της couturier Catherine Walker. Κλειστά κυρίως φορέματα και κοστούμια σε πολλές χρωματικές εκδοχές αλλά και το βαθύ μπλε σατέν με το σκίσιμο, τη μέρα που ο Κάρολος παραδέχτηκε ότι έχει ερωμένη.

Το μαύρο σατέν, αυθεντικό Κινέζικο τσέονγκσαμ, το φόρεμα με τα εξωτικά φλοράλ σχέδια που αγκαλιάζει το σώμα και κλείνει μέχρι το λαιμό αφήνοντας ελεύθερα τα χέρια, που φόρεσε η Kate Moss το 1991, στο πάρτι των γενεθλίων της – έκλεινε τα 17.

Η Michelle Obama, για την ημέρα του γάμου της με τον Barack Obama, στο Σικάγο το 1992, διάλεξε ένα σατέν νυφικό που άφηνε γυμνούς τους ώμους και σχημάτιζε “καρδιά” στο στήθος, με σκουλαρίκια διαμαντένιες σταγόνες και παραδοσιακό πέπλο.

Το 2004 η Angelina Jolie περνούσε μία “αρχαιοελληνική”περίοδο, ίσως γιατί ήταν η χρονιά που υποδύθηκε την Ολυμπιάδα, μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην ομώνυμη ταινία του Oliver Stone, ίσως γιατί σκεφτόταν να αγοράσει σπίτι στη Σαντορίνη, ίσως γιατί την είχαν συγκινήσει οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας. Κι έτσι, στα Όσκαρ εκείνη της χρονιάς φόρεσε ένα σέξι σατέν φόρεμα σαν αρχαιοελληνική εσθήτα που της είχε σχεδιάσει ο Marc Bouwer.

Η μανία της αυλής των Βερσαλιών για το σατέν -από φορέματα μέχρι υφάσματα επιπλώσεων- αποδόθηκε με μία διάθεση “έκρηξης στο ζαχαροπλαστείο” στο φιλμ της Sofia Coppola, “Marie Antoinette”, το 2006. Τα παστέλ χρώματα και η fashion υστερία των κοστουμιών της Milena Canonero έκαναν την ταινία μεγάλη επιτυχία ανάμεσα στις fashionistas και το αμπίρ σατέν να επιστρέψει στις πασαρέλες.

Το πράσινο σατέν φόρεμα της Keira Knightley στην ταινία “Atonement”. Είναι απίστευτο πόσο πολύ έχει καθορίσει την καριέρα της ηθοποιού αυτό το φόρεμα, κάνοντάς την fashion εικόνα. Σε μία έντονη, ερωτική σκηνή όπου οι δύο εραστές συναντιούνται στη βιβλιοθήκη, το σμαραγδί φόρεμα στην απλή, σέξι γραμμή της δεκαετίας του ‘30 με ντραπέ γύρω από τους γοφούς που σχεδίασε η Jacqueline Durran κλέβει την παράσταση – και κερδίζει υποψηφιότητα για Όσκαρ Κοστουμιού το 2008.

Το νυφικό της Δούκισας του Cambridge, της Kate Middleton όταν παντρεύτηκε τον πρίγκιπα William, στις 29 Απριλίου 2011. Ιβουάρ και λευκό γκαζάρ σατέν που έχει την ιδιότητα να μη χάνει το σχήμα του ενώ είναι μαλακό στην υφή, με μακριά μανίκια και πολλή δαντέλα, με την υπογραφή της Sarah Burton, καλλιτεχνικής διευθύντριας του οίκου Alexander McQueen. Το πέπλο ήταν στρώματα από ιβουάρ τούλι ενώ η τιάρα-φωτοστέφανο ήταν δανεική από τη γιαγιά-Βασίλισσα Ελισάβετ.

 

 

Η Χριστουγεννιάτικη μπορντό ρόμπα με τα φτερά μαραμπού της Dita Von Teese που σχεδίασε η Catherine D'Lish το 2016. Το μπουντουάρ με τα σατέν, ξαναζεί.

Η επιστροφή του σατέν έρχεται και στη συλλογή του Calvin Klein για την Άνοιξη και το Καλοκαίρι του 2016 όταν παρουσιάζει ευάερα, μαλακά φορέματα σατέν με vintage διάθεση.

Το καθιερωμένο “σημαντικό” τεύχος του Σεπτεμβρίου της αμερικάνικης Vogue για το 2017 που γιορτάζει και τα 125 χρόνια του τίτλου, έχει στο εξώφυλλό του την Jennifer Lawrence, φωτογραφημένη από την Annie Leibovitz, με φόντο το Άγαλμα της Ελευθερίας, φορώντας ένα πλούσιο, κατακόκκινο φόρεμα του Ralph Lauren. Η εικόνα γίνεται ακαριαία κλασική.

Για την Άνοιξη/Καλοκαίρι του 2018, ο Alexander Wang παρουσίασε το σέξι wrap φόρεμα με τις παράξενες λεπτομέρειες -το ύφασμα να δένεται κόμπο στους ώμους, να ανασηκώνεται στους γοφούς και να παίζει με τις πτυχώσεις, το οποίο γίνεται κάτι σαν σήμα κατατεθέν της τάσης “ντύσου πρόχειρα, έλα όπως είσαι, αρκεί να φοράς σατέν”.

Το πιο “αρχιτεκτονικό” σατέν φόρεμα με παντελόνι που παρουσίασε ο Balmain για την Άνοιξη/Καλοκαίρι του 2019 είχε πιο πολύ όγκο με πολύ τονισμένους τους ώμους και σαφάρι λεπτομέρειες – τσέπες, κουμπώματα, ανοίγματα και βέλκρο.

Τα prints ταιριάζουν πολύ με το σατέν της Ιταλικής φίρμας Marni, που παρουσίασε την Άνοιξη/Καλοκαίρι του 2019, δίνοντας έναν αέρα Ιταλικού Νότου και δημιουργώντας άλλο ένα λουκ που χαρακτηρίζει την επιστροφή του σατέν από τα μέσα των 2010ς.

Η Kim Kardashian, το 2019, πήρε άλλο ένα vintage λουκ της Naomi Campbell και το έκανε δικό της: ένα μοβ/μπλε σατέν φόρεμα του Versace που είχε φορέσει η Naomi στην πασαρέλα το 1996.

Το παντοτινό μαύρο σατέν όμως, το φόρεσε η Audrey Hepburn στο φιλμ “Breakfast At Tiffany's” του 1961, δίνοντας μία από τις πιο κλασικές σκηνές στην ιστορία του κινηματογράφου και καθιερώνοντας όχι το “μικρό-μαύρο-φόρεμα” αλλά το “μαύρο-μακρύ-στενό-σατέν-φόρεμα”. Τη βραδινή τουαλέτα που φοράει η Audrey χαζεύοντας τα διαμάντια στη βιτρίνα του Tiffany’s στις 6 τα χαράματα, σχεδίασε ο Hubert de Givenchy ειδικά για την ηρωίδα Holly Golightly, δίνοντας ένα αξέχαστο κόψιμο ντεκολτέ στην πλάτη, μικρό μάζεμα της φούστα στο στήθος και ένα κόψιμο μέχρι τον γοφό, στο πλάι. Απαραίτητα τα μαύρα μακριά γάντια.

Τον Νοέμβριο του 2006, η αμερικάνικη έκδοση του Harper's Bazaar είχε στο εξώφυλλο την Natalie Portman φορώντας το ίδιο ακριβώς φόρεμα.