Χριστιάνα Βαρδάκου: Υφαίνει στον αργαλειό ρούχα βαμμένα με φυτά

Ένα μικρό εργαστήρι γυναικών στη Ταϊλάνδη, με την μια να βάφει τα νήματα, την άλλη να υφαίνει, την τρίτη να σχεδιάζει τα πατρόν, έδωσε την έμπνευση στην Χριστιάνα Βαρδάκου να αφήσει το οδοιπορικό της στην Ασία για να επιστρέψει στην Αθήνα και να ανοίξει το δικό της ατελιέ, με ρούχα σε μικρές ποσότητες από οργανικά υλικά βασισμένα στη φιλοσοφία του παγκόσμιου κινήματος Slow Design. 

Δημιούργησε έναν χώρο στο Ψυχικό που κάποιος μπορεί να παρακολουθήσει τη διαδικασία της δημιουργίας από την αρχής ως το τέλος. Να δει την Χριστιάνα να βάφει νήματα με φυτικές βαφές που μαζεύει από τα φυτά του κήπου της, έπειτα να τα υφαίνει και να φτιάχνει με αυτά υφάσματα που κόβονται και ράβονται για να γίνουν κιμονό και μαντίλια. Πολλά από τα νήματα που χρησιμοποιεί τα έφερε από τα ταξίδια της στην Άπω Ανατολή, το μετάξι προέρχεται από το Σουφλί, το βαμβάκι από τη Πελοπόννησο, το λινό από μια βιοτεχνία στη Γαλλία. Δεν πετιέται τίποτα, η φύρα χρησιμοποιείται στο γέμισμα μαξιλαριών ή γινεται κορδέλες.

«Στο τρίτο έτος των σπουδών μου στο Λονδίνο είχαμε ένα πρότζεκτ για τη βιωσιμότητα στη μόδα. Άρχισα να πειραματίζομαι με φυτά από το κήπο μου στο Λονδίνο και με κουκούτσια από αβοκάντο και φλούδες κρεμμυδιών. Λάτρεψα τα ήπια χρώματα και μετά από αυτό το project αποφάσισα να μην ξανα-χρησιμοποιησω χημικές βαφές. Τα περισσότερα βότανα που χρησιμοποιώ για βαφές τα προμηθεύομαι από τον κήπο του ατελιέ μου στην Αθήνα. Έπειτα έκανα πολύ έρευνα για να δω ποια φυτά που ξέρω θα μπορούσαν να φυτευτούν στο κλίμα μας, μίλησα με γεωπόνους, άρχισα να μαζεύω φυτά από εξορμήσεις στη Μάνη, στον Υμηττό και το Άλσος Συγγρού και να τα δοκιμάζω για να δω αν βάφουν και αν το χρώμα μένει στο ύφασμα ή ξεβάφει. Στο αυτοκίνητο μου υπάρχει πάντα ένα καλαθάκι, σε περίπτωση που δω κάπου ένα φυτό που θα μπορούσα να δοκιμάσω. Υπάρχουν βέβαια και κάποια όπως το ίντιγκο, τα οποία δυστυχώς δεν μπορώ να καλλιεργήσω στη χώρα μας και τα παραγγέλνω από τη Γαλλία και τη Γερμανία.»

Θα μας πει η Χριστιάνα. Συνολικά έκανε 34 διαφορετικά σεμινάρια σε Ταϊλάνδη, Καμπότζη, Λαός, στην Βιρμανία, στο Βιετνάμ, Ινδονησία και Μαλαισία, ώστε να μάθει παραδοσιακές συνταγές για φυτικές βαφές, να κεντάει, να δημιουργεί macrame και να υφαίνει σε αργαλειούς. Στο ατελιέ της μάλιστα διδάσκει μέσα από workshops διάφορες τεχνικές φυτικών βαφών, ανάμεσά τους το Bundle Dyeing όπου με λουλούδια και τη βοήθεια του ατμού, δημιουργείται print πάνω σε μετάξι και το Batik, μια τεχνική της Ινδονησίας με σχέδια και κερί πάνω σε ύφασμα. 

Με την νεαρή σχεδιάστρια συμφωνούμε πως τα τελευταία χρόνια έχουν ανοίξει πολλά στούντιο στην Αθήνα που προωθούν τις χειρονακτικές τέχνες και τη βιωσιμότητα, λείπουν όμως κοινότητες στις οποίες καλλιτέχνες συν-δημιουργούν ταυτόχρονα, αλληπιδρώντας με διαφορετικές τεχνικές αλλά και μεταξύ τους. Στο LA για παράδειγμα - όπως μας εξηγεί η Χριστιάνα- το The Brewery Arts Complex, ένα παλιό εργοστάσιο Μπίρας, τη δεκαετία του 80 μεταμορφώθηκε σε αποικία καλλιτεχνών. Από τότε μέχρι σήμερα ζωγράφοι, σχεδιαστές, μουσικοί, συγγραφείς, χορευτές, γλύπτες, συνυπάρχουν εκεί , σε ένα συγκρότημα 16 στρεμμάτων, με εκθεσιακούς χώρους, εργαστήρια και εστιατόρια.

Η απομόνωση της καραντίνας έφερε τις χειρωνακτικές τέχνες περισσότερο από ποτέ στο προσκήνιο ως μια παγκόσμια αντίδραση απέναντι στους γρήγορους ρυθμούς της ζωής. Έτσι ακόμα και άνθρωποι χωρίς καλλιτεχνικό background στρέφονται στα μικρά studio για να ξεφύγουν από τη καθημερινότητα τους, να αποφορτιστούν και να έρθουν σε επαφή με την πιο δημιουργική πλευρά του εαυτού τους. Η ξεχασμένη για πολλούς τέχνη του αργαλείου μάλιστα γοητεύει όλο και περισσότερους, άντρες και γυναίκες.

«Στη Βόρεια Ταϊλάνδη γνώρισα μια γιαγιά από τη Βιρμανία, η οποία ύφαινε σε έναν αργαλειό μέσης. Κάθεσαι δηλαδή στο πάτωμα, και ο αργαλειός δένεται πίσω από τη μέση σου και στα πόδια σου. Η γιαγιά δεν μιλούσε αγγλικά και δεν υπήρχε κάποιος εκεί να μεταφράσει, με νοήματα με ρώτησε αν θέλω να δοκιμάσω. Έδεσε τον αργαλειό γύρω μου, πήρε τα χέρια μου στα δικά της και άρχισε να τα κουνάει χαμογελώντας, δείχνοντας μου τι πρέπει να κάνω. Ύφανα έξι ώρες συνεχόμενα, και έφτιαξα το πρώτο μου κασκόλ εκεί, γελώντας και κάνοντας νοήματα προσπαθώντας να μάθω. Ήταν μια απίστευτη εμπειρία και όλο αυτό με έκανε να θέλω να μάθω να υφαίνω χρησιμοποιώντας και διαφορετικούς αργαλειούς και διαφορετικές τεχνικές. Για εμένα η ύφανση είναι ένας τρόπος διαλογισμού, άρα ναι σίγουρα πιστεύω στην δύναμη του αργαλειού. Κάθε φορά που υφαίνω μετά από λίγα λεπτά νιώθω το σώμα μου να χαλαρώνει και το μυαλό μου να ηρεμεί. Οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις, το να μπαίνεις σε έναν ρυθμό, βοηθάει στο να χαλαρώνεις και σίγουρα μειώνει το στρες.»

Το ατελιέ της Χριστιάνας είναι σημείο συνάντησης για τους φίλους του κινήματος slow fashion και zero waste, που πιστεύουν βαθιά πως ένα χειροποίητο ρούχο πάντα πλεονεκτεί σε σχέση με αυτά που προορίζονται για να ακολουθήσουν μία συγκεκριμένη τάση της μόδας. Οι μεγαλύτερες σε ηλικία κυρίες συνήθως θα προτιμήσουν τα μαντίλια, ενώ κυρίες μεταξύ 30-50 θα αγοράσουν ένα κιμονό το οποίο μπορούν να συνδυάσουν με διάφορα άλλα ρούχα. Οι νεαρές κοπέλες θα προτιμήσουν τσάντες ή κορδέλες για τα μαλλιά, δηλαδή τα πιο οικονομικά αντικείμενα του εργαστηρίου. Άλλοι πάλι επισκέπτονται τον χώρο για να κάνουν ειδικές παραγγελίες για κάτι συγκεκριμένο που θέλουν με την επιλογή να διαλέξουν χρώμα, ύφασμα, τεχνική και να φτιαχτεί κάτι πραγματικά ξεχωριστό. Η επιθυμία για ένα διαχρονικό κομμάτι μας λέει η Χριστιάνα, είναι παντοτινή.

«Αυτές τις μέρες ζωγραφίζω καλοκαιρινά τοπία για κάποια σορτσάκια που θέλουμε να φτιάξουμε για το καλοκαίρι.Τα ζωγραφίζω στο χέρι, μετά θα πρέπει να τα επεξεργαστώ στο Photoshop πρώτου τα στείλω για ψηφιακή εκτύπωση. Τεχνικές όπως η ύφανση ή το μπατίκ μπορεί ακόμα και για μια μικρή επιφάνεια να πάρουν πάνω από δέκα ώρες ανάλογα με το σχέδιο. Για αυτό το λόγο όλα τα προϊόντα μας συνοδεύονται από το βιογραφικό τους, το οποίο περιγράφει όλες τις τεχνικές και όλα τα βήματα της δημιουργίας του. Το όραμα μου περιστρέφεται γύρω από την ιδέα του “Emotionally Durable Design”. Κάθε χειροποίητο αντικείμενο είναι μοναδικό και έχει μια ιστορία. Έτσι ένα ύφασμα μεταμορφώνεται από ένα αναλώσιμο αντικείμενο σε ένα οικογενειακό κειμήλιο που μας θυμίζει τη στιγμή που το πήραμε, το τι γινόταν τότε στη ζωή μας, αλλά και τον άνθρωπο που το έφτιαξε. Γνωρίζοντας όλα αυτά, το αντικείμενο γίνεται κάτι το οποίο θέλουμε να προστατεύσουμε και να παρατείνουμε τη διάρκεια ζωής του.»

Η Χριστιάνα είναι ένα φωτεινό παράδειγμα ανθρώπου που μέσα από την δημιουργικότητα και το πείσμα της διαχειρίστηκε της τις δυσκολίες των καιρών συνδυάζοντας μια ολόκληρη εργαλειοθήκη θα λέγαμε γνώσεων (λογιστικά, marketing, διοίκηση, κλπ) προκειμένου να ξεκινήσει την επιχείρησή της. Σημαντική βοήθεια σε αυτό έλαβε από τον οργανισμό People's Τrust. Έπειτα όμως μας λέει βοήθησαν οι συνεργάτες της, νέες κοπέλες με όραμα αλλά και εκπαίδευση, κάτι που δεν είναι δεδομένο καθώς η Ελλάδα στον τομέα της εκπαίδευσης πάνω στο "ethical fashion" συγκριτικά με άλλες χώρες του εξωτερικού, είναι μερικά βήματα πίσω

«Θα έπρεπε τα παιδιά να ενημερώνονται για τα περιβαλλοντικά προβλήματα και τον αντίκτυπο της κάθε βιομηχανίας από μικρή ηλικία αφού η μόδα, ο ρουχισμός και η κατανάλωση μας αφορούν όλους. Μελλοντικά θα ήθελα να αρχίσω να οργανώνω ταξίδια σε Ελλάδα και εξωτερικό σχετικά με το ύφασμα καθώς υπάρχει μεγάλη παράδοση σε σχέση με αυτό και πρέπει να αναδειχτεί. Θέλω επίσης όσα έζησα στην Ασία να μπορώ να τα μοιραστώ με κόσμο και να διδασκόμαστε όλοι μαζί. Ίσως κάποια μέρα μαζέψω όλες τις σημειώσεις μου από τα ταξίδια και γράψω έναν οδηγό.»

Η Χριστιάνα συνεργάζεται με το Μουσείο Μπενάκη δημιουργώντας κομμάτια όπως αξεσουάρ για τα μαλλιά, διακοσμητικά μαξιλάρια εμπνευσμένα από υδατογραφίες και ταπισερί του 18ου και 19ου αιώνα για την επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης, και κάποια σχέδια εμπνευσμένα από έργα του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα. Τις δημιουργίες της εκτός από το κατάστημα του Μουσείου Μπενάκη, μπορείτε να τις βρείτε στο e-shop shop.cvardakou.com, στο εργαστήριό της στο Νέο Ψυχικό (κατόπιν ραντεβού), καθώς και στο Four Seasons στον Αστέρα Βουλιαγμένης.