Ο Yves Saint Laurent καταλαμβάνει το Παρίσι

Μία από τις πιο όμορφες ιστορίες της παγκόσμιας μόδας είναι το πόσο άρρηκτα συνδέονται με την Τέχνη οι δημιουργίες του μεγάλου Γάλλου σχεδιαστή Yves Saint Laurent, ο οποίος πέθανε το 2008. Ο ίδιος παραδεχόταν ότι ήταν “απόλυτα εκλεκτικός” και έβλεπε το όραμά του να επιβεβαιώνεται καθώς τα ρούχα του είχαν ήδη αρχίσει να εκτίθενται σαν έργα τέχνης σε μουσεία και, μάλιστα, καλύπτοντας πολλές διαφορετικές περιόδους και στιλ στις επιρροές τους, ενόσω ήταν στην ακμή της δημιουργίας του. Ο κόσμος της Τέχνης τον είχε αγκαλιάσει.

Από το 1983 ακόμη, είχε γίνει ο πρώτος εν ζωή σχεδιαστής μόδας του οποίου το έργο παρουσιαζόταν σε καλλιτεχνικό ίδρυμα και μάλιστα στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, σε μία έκθεση που τη διοργάνωνε η Diana Vreeland, και συγκέντρωσε 640.000 επισκέπτες.

Ο ίδιος έλεγε “Το όπλο μου είναι ο τρόπος που βλέπω την εποχή μου και την τέχνη της εποχής μου. Για να επιβιώσει, κάθε άνθρωπος, όπως λέει ο Νίτσε, πρέπει να έχει αισθητικά φαντάσματα. Η ζωή είναι δυνατή χάρη σε αυτά. Εγώ νομίζω βρήκα τα δικά μου στον Mondrian, στον Picasso και τον Matisse, αλλά και, πάνω απ’ όλους, στον Proust.”

 

Ο Saint Laurent ξεκινούσε να σχεδιάζει τις συλλογές του στο σπίτι του, καθισμένος στο ίδιο πάντα γραφείο, το οποίο δεν άλλαξε επί 30 χρόνια και δεν το χρησιμοποιούσε για κανέναν άλλο λόγο. Στο δωμάτιο υπήρχε, εκτός από το γραφείο, ένας καθρέφτης, ένας καναπές και δύο βιβλιοθήκες. “Αυτά είναι τα βοηθήματα που χρειάζομαι για να ζωγραφίσω”, έλεγε. “Τα έργα του Braque, του Picasso, του Juan Gris…”

 

Τώρα, η κληρονομιά του YSL έρχεται να “πλημμυρίσει” το Παρίσι, γεμίζοντας έξι από τα μουσεία της πόλης, σε μία συναρπαστική έκθεση με τίτλο YVES SAINT LAURENT AUX MUSÉES, που γιορτάζει τα 60 χρόνια από την πρώτη επίδειξη του σχεδιαστή, στις 4 Δεκεμβρίου 1961, όταν εκείνος ήταν 26 χρονών – και ο συνεργάτης του Pierre Bergé, 32 ετών. Η έκθεση, που θα διαρκέσει μέχρι τις 18 Σεπτεμβρίου, είναι ένα ταξίδι στις μόνιμες συλλογές των μουσείων: Musée Yves Saint Laurent Paris, Louvre, Centre Pompidou, Orsay, Picasso και στο Μουσείο Σύγχρονων Τεχνών, δίπλα στις οποίες εκτίθενται ρούχα και σχέδια του Saint Laurent, δίνοντας φως σε αυτό τον μόνιμο διάλογο του σχεδιαστή με την τέχνη και τη λογοτεχνία.

 

Ο YSL έλεγε: “Πάντα επηρεάζομαι από τη ζωγραφική: Οφείλω τη συλλογή μου του Ιουλίου 1968 στους Αμερικάνους ζωγράφους όπως ο Wesselmann και ο Roy Lichtenstein. Όλα μου τα φορέματα φωτίζονταν από τοπία, φεγγάρια και ήλιο.” Έπίσης έλεγε ότι ο Poliakoff και ο Mondrian τον ανανεώνουν και τον αναζωογονούν με έναν απίθανο τρόπο – του διδάσκουν απλότητα και ισορροπία.

   

Η έκθεση στο “δικό του” μουσείο, το Musée Yves Saint Laurent Paris, είναι περισσότερο αφιερωμένη στην τεχνογνωσία και την εξαιρετική δεξιότητα που διέθεταν οι άνθρωποι που κατασκεύασαν τις δημιουργίες σε στενή συνεργασία με τον σχεδιαστή. Αντικείμενα, σκίτσα, πατρόν, τούλια, καπέλα, φόρμες και όλα όσα απαρτίζουν τον μαγικό κόσμο σε ένα ατελιέ την ώρα της μεγάλης κολεξιόν.

     

Στο Κέντρο Πομπιντού, βλέπουμε έναν YSL σε απόλυτη συνύπαρξη με την εποχή του και βαθιά εναρμονισμένο με τα πιο αξιόλογα καλλιτεχνικά κινήματα του 20ού αιώνα. Ο Picasso, η αδιαμφισβήτητη ηγετική φυσιογνωμία του αιώνα, κατέχει μια ξεχωριστή θέση στο έργο του YSL, κάτι που φαίνεται από τα σχέδια ανάμεσα σε ασυνήθιστους συσχετισμούς μεταξύ καλλιτεχνικών τάσεων και σχολών σκέψης, αλλά και έξυπνες εναλλαγές σε ρυθμούς και χρώματα, λάμψεις και υφές – κάτι που φαίνεται και στην έκθεση στο Musée d'Art Moderne de Paris.

 

Ο Yves Saint Laurent επηρεαζόταν από τις διαφορετικές εποχές του Picasso. “Το 1979” διηγούνταν, “πάλευα να τελειώσω μία συλλογή και δεν έβγαινε με τίποτα: ήταν σκέτη καταστροφή. Την Κυριακή πήγα να δω μία έκθεση για τα Ρώσικα Μπαλέτα και ανακάλυψα τις μακέτες των κοστουμιών που έφτιαξε ο Picasso για το Τρίγωνο Καπέλο του Sergei Diaghilev. Την επόμενη μέρα, πήρα ένα κομμάτι μαύρο βελούδο και μία μπλε βελούδινη φούστα, και της πέρασα βελούδινα πάνελ. Μετά όλα τα υπόλοιπα κύλησαν μόνα τους.”

Το ίδιο συνέβη όταν είδε και τους αρλεκίνους της Μπλε Περιόδου του ζωγράφου - τους μετέτρεψε σε κεντήματα. Παρόμοια ήταν και η επιρροή που άσκησε επάνω του και η Ροζ Περίοδος. Το 1988, η νέα πρόκληση του YSL ήταν να υιοθετήσει τη διάλεκτο του κυβισμού. Η αποδόμηση των έργων του Picasso, έδωσε μία δική του εκδοχή αποδόμησης, ισορροπίας και αίσθησης προοπτικής στην υψηλή μόδα.

 

Στην Γκαλερί Απόλλων του Λούβρου, μπορεί κανείς να δει, δίπλα στα στέμματα και τα κοσμήματα που ανήκαν σε βασιλιάδες και βασίλισσες της Γαλλίας, να στέκεται “το Σακάκι των Βερσαλιών”, ένα έργο του σχεδιαστή κατασκευασμένο -σαν να προορίζονταν εξ αρχής για μουσείο- με φύλλα από χρυσό και κρυστάλλινες πέτρες. Είναι το μέρος του αφιερώματος που παρουσιάζει τη γοητεία που εξασκούσε επάνω στον YSL ο χρυσός, το φως και το χρώμα του ήλιου.

Ο Yves Saint Laurent δημιούργησε κεντήματα “μεταφράζοντας” τα μεγάλα, μπαρόκ γύψινα και μαρμάρινα διακοσμητικά μετατρέποντας το καθένα από αυτά σε αντικείμενα τέχνης. Το Hommage à ma Maison (αφιέρωμα στον οίκο μου) είναι ένα σακάκι κομμένο σαν κόσμημα, εξ ολοκλήρου καλυμμένο με κρυστάλλους. Μέσα σε αυτά τα σχέδια επενδύονται και οι πολιτιστικές, συμβολικές και ιστορικές αξίες και τα σχήματα του παρελθόντος: Αντίκες μάρμαρα, σμάλτα, καθρέφτες, καμέο, ελεφαντόδοντο και μια συλλογή από πολύτιμους λίθους του Λουδοβίκου 14ου.

Σε ένα άλλο σημείο της πόλης, στο Κέντρο Πομπιντού -και κέντρο της μοντέρνας τέχνης-, εκτίθεται ένα διαφορετικό δείγμα της τέχνης του YSL: Τα φορέματα επηρεασμένα από την αφηρημένη τέχνη του Piet Mondrian, της Sonia Delaunay και Αμερικάνων pop art καλλιτεχνών, να στέκονται δίπλα στα έργα που τα ενέπνευσαν, σε μία μοναδική συνύπαρξη.

Ο YSL συχνά προηγούνταν της εποχής του. Η περίφημη συλλογή αφιερωμένη στον Mondrian λανσαρίστηκε το 1965 και πήρε διθυραμβικές κριτικές, τέσσερα ολόκληρα χρόνια πριν την πρώτη ρετροσπεκτίβα στον Ολλανδό ζωγράφο, ο οποίος πέθανε το 1944. Εκείνη η συλλογή, σε εκείνη ακριβώς τη στιγμή, θεωρείται ότι ήταν το σημείο, όταν η μόδα άλλαξε και έγινε τέχνη από μόνη της.

Και ο κύριος λόγος ήταν ότι ο Saint Laurent μπόρεσε να “μεταφράσει” την τέχνη των δύο διαστάσεων -τους πίνακες δηλαδή- σε τρισδιάστατα έργα. Κυριολεκτικά έδωσε “κίνηση στην τέχνη”.

Άλλωστε, όπως έλεγε και ο ίδιος, “Περνώντας τα χρόνια, τα σκίτσα μου γίνονται όλο και πιο αυθόρμητα. Δεν σχεδιάζω ένα φόρεμα με ακρίβεια. Πάντα σχεδιάζω την κίνηση του ρούχου”.

 

Η έκθεση του Μουσείου Orsay είναι μία αναφορά στο πάθος του Saint Laurent για τον Proust. Ο τρόπος που άλλαζε τους ρόλους και τα φύλα στα ρούχα και στον τρόπο που τα παρουσίαζε, είναι το βλέμμα του προς το μέλλον αλλά και στη ζωή στην κοινωνία της Ευρώπης του 20ού αιώνα. Ανάμεσα στα εκθέματα, και τα φορέματα που έγιναν αποκλειστικά για τον Χορό του Proust, ένα από τα πιο μεγάλα γεγονότα της κοσμικής ντεκαντέντσιας στη Γαλλία του προηγούμενου αιώνα, που διοργάνωσε ο Βαρώνος και η Βαρώνη Guy de Rothschild το 1971 στο Château de Ferrières, για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του συγγραφέα. Ο σχεδιαστής σχεδίασε το φόρεμα της Βαρώνης και της Jane Birkin, εμπνευσμένος από τα φορέματα της Μπελ Επόκ και από τους χαρακτήρες του έργου “Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο” του Proust. “Ήταν αυτός που μιλούσε περισσότερο για τις γυναίκες με ευαισθησία και αλήθεια, και η ζωή του ήταν λίγο σαν τη δική μου”, έλεγε ο YSL.

Τα φορέματα αυτά στέκουν τώρα δίπλα σε αριστουργήματα της Μπελ Επόκ του Monet, του Degas και του Renoir στον τελευταίο όροφο του Orsay.

 

Ο Madison Cox, πρόεδρος του Pierre Berge-Yves Saint Laurent Foundation που διοργανώνει το μεγάλο καλλιτεχνικό γεγονός, δήλωσε ότι μετά από τόσες ρετροσπεκτίβες θέλησε να κάνει κάτι πραγματικά διαφορετικό. Και έφερε τα έργα δίπλα στα φορέματα. Κάποια από αυτά έγιναν σαν απευθείας αναφορά από τον YSL στους πίνακες, και κάποια σαν πιο ελεύθερη διασκευή του θέματος.

Η ιδέα ήταν, αντί να στήσει τα ρούχα σε έναν άδειο χώρο μπροστά σε κάποιο σκηνικό, να τα ενσωματώσει δίπλα στις μόνιμες συλλογές.

 

Το σημαντικότερο με το έργο του YSL είναι ότι ποτέ δεν “αντέγραψε” τους πίνακες που τον ενέπνεαν. Δεν μετέφερε έναν πίνακα σε ένα φόρεμα. Αντίθετα, βρήκε τους τρόπους, αυτά τα δύο έργα να συγχωνευτούν, το φόρεμα να αποκτήσει την αίσθηση πίνακα ζωγραφικής και ο πίνακας να αποκτήσει δομή, να γίνει ένα ζωντανό, νέο έργο. Ο YSL δεν έκανε εικονογραφήσεις, αλλά κατασκεύαζε.

* Η έκθεση πραγματοποιείται με την επίβλεψη του Foundation Pierre Bergé – Yves Saint Laurent

Περισσότερα: εδώ.