Jeanne Lanvin: H γυναίκα με τα μαύρα

Μπορεί ο Bruno Sialelli να μεγαλούργησε στις μέρες μας ως artistic director του Lanvin, αλλά το πεπρωμένο του Οίκου είχε ήδη σφραγίσει έναν αιώνα πριν η Jeanne Lanvin, η «grande dame» της μόδας του 20ού αιώνα.

Το μυαλό της Jeanne Lanvin αντιλαμβανόταν τη μόδα «αλλιώς». Άλλα σχήματα, άλλες αποχρώσεις και πολύ συναίσθημα. Ένας νοσταλγικός συνδυασμός, ρομαντισμού, θηλυκότητας, πολυτέλειας και παιδικής ανεμελιάς, ό,τι δηλαδή φάνταζε παρωχημένο μπροστά στη νεωτεριστική γεωμετρικότητα της Art Deco που άνθιζε παντού γύρω της. Κι όμως…

Η ζωή της Jeanne Lanvin

Γεννήθηκε στη Βρετάνη της Γαλλίας το 1867 και ήταν το μεγαλύτερο από τα 11 παιδιά της φτωχής οικογένειας. Αποφασιστική και ευσυνείδητη, η νεαρή Jeanne πιάνει δουλειά στο καπελάδικο της Madame Félix στην οδό Rue du Faubourg Saint-Honoré. Το κορίτσι για τα «θελήματα» ήταν μόλις 13 ετών. Παρέδιδε καπέλα στις πελάτισσες σε όλο το Παρίσι. Θα την εξυπηρετούσε αφάνταστα να χρησιμοποιεί το «λεωφορείο» της εποχής, την ιππήλατη μεταφορική άμαξα, όμως εκείνη, για να γλιτώνει το εισιτήριο, προτιμούσε απλά να την ακολουθεί, κάνοντας τις παραδόσεις της με τα πόδια από τη μία άκρη του Παρισιού ως την άλλη, γεγονός που της χάρισε το παρατσούκλι το «μικρό αμαξάκι». Λίγα χρόνια αργότερα θα ξεκινήσει τη μαθητεία της στην κατασκευή καπέλων. Τα δικά της καπέλα θα φέρουν την υπογραφή «Mademoiselle Jeanne» και θα προκύψουν ως μια πολύ ευχάριστη έκπληξη στα κεφάλια των κυριών του Παρισιού. Η Jeanne αρχίζει να οραματίζεται με μεγαλύτερη σιγουριά το μέλλον που της αποκαλύπτει το υπέροχα δημιουργικό ταμπεραμέντο της. Και σύντομα το όνειρο της νεαρής πιλοποιού γίνεται πραγματικότητα. Το 1889, στα 22 της χρόνια, ανοίγει το πρώτο δικό της καπελάδικο στον τελευταίο όροφο της Rue Boissy d’Anglas, στον αριθμό 16. 

Αυτό όμως που θα αλλάξει τόσο ριζικά τη ζωή της, και όχι για τους προφανείς μόνο λόγους, είναι η γέννηση της κόρης της το 1897. Ήταν μια μητέρα στοργική και αφοσιωμένη και ως τέτοια άρχισε να φτιάχνει η ίδια και την γκαρνταρόμπα της μικρής Marguerite. Σε μια εποχή που τα παιδιά ντύνονταν σαν «ενήλικες», η μοδίστρα Jeanne Lanvin έκοβε και έραβε την αιώνια νεότητα στα μέτρα της λατρεμένης της κόρης, αναστρέφοντας την εικόνα. Και μέσα από εκείνα τα ονειρεμένα ρούχα, ζούσε και η ίδια τη δική της παιδική ηλικία, ξανά, και όπως «έπρεπε», την ηλικία που χρειάστηκε να θυσιάσει για να δουλέψει.

Η Marguerite ήταν η έμπνευση και η κινητήρια δύναμη πίσω από το δημιούργημα «Lanvin». Δεν ήταν τυχαίο που το λογότυπο του Οίκου, το οποίο δημιουργήθηκε το 1923 από τον εικονογράφο Paul Iribe, ήταν εμπνευσμένο από μια φωτογραφία της Jeanne Lanvin που χόρευε με τη μικρή της κόρη. Οι δυο τους ήταν αχώριστες, ποτέ δεν έφευγε η μια από το πλευρό της άλλης. Η μικρή Marguerite, αεικίνητη, περιφερόταν χαρούμενα ανάμεσα στις προθήκες και τις κρεμάστρες με τα καπέλα στο κατάστημα, ντυμένη με τα κομψά φουστανάκια της, φτιαγμένα από διαλεχτά και ακριβά υφάσματα με υπέροχα χρώματα. Ήταν αδύνατο να περάσει απαρατήρητη. Η Jeanne είδε γρήγορα αυτό που «έβλεπαν» οι ευκατάστατες κυρίες και θα πλήρωναν για τα δικά τους κορίτσια. Η πρώτη συλλογή παιδικών ρούχων υψηλής ραπτικής ήταν θέμα χρόνου. 

Το 1909 οι παραγγελίες που έπαιρνε άρχισαν να ξεπερνούν κατά πολύ αυτές των καπέλων. Και σύντομα οι γυναίκες άρχισαν να ζητούν και την «ενήλικη» βερσιόν των ρούχων των κοριτσιών τους, έτσι εκείνη θα καταπιαστεί και με μια παράλληλη γυναικεία συλλογή. Τα παιδικά ρούχα μάκρυναν, φάρδυναν, άλλαζαν κατά περίσταση, για τον πρωινό περίπατο, τη βραδινή κοινωνική υποχρέωση, μετατράπηκαν σε παλτά, έγιναν μπανιερά και εσώρουχα. Το Παρίσι ήταν ερωτευμένο με το «εύρος» των δημιουργιών Lanvin.

Τα πληθωρικά robe bouffant ήταν το σήμα-κατατεθέν της, αυτά την καθιέρωσαν άλλωστε. Σε αντίθεση με την «ανταγωνίστριά» της Coco Chanel που δημιουργούσε για πιο αδύνατες σιλουέτες, οι δημιουργίες της Lanvin έδιναν άνεση και χάρη σε κάθε ηλικία και κάθε σωματότυπο, καθώς τα πολυτελή υφάσματα «έσβηναν» κάθε πιθανή γυναικεία ατέλεια. Σαν βγαλμένα από τις βασιλικές Αυλές του 18ου αιώνα, ξεχώριζαν για τις αριστοτεχνικές τους λεπτομέρειες, κεντήματα -τα οποία η Lanvin, σε αντίθεση με άλλες μοδίστρες, δεν ανέθετε σε εξωτερικούς εργάτες- και αριστοτεχνικά μοτίβα με χάντρες, κορδέλες, βολάν, λουλούδια, δαντέλες σε χρωματισμούς εμπνευσμένους από τα λουλούδια. Μετάξια και βελούδα, σιφόν, οργάντζες, δαντέλες, γούνες και τούλια, χρυσές και ασημένιες κλωστές, και μια γεωμετρία που έκανε την art deco να μοιάζει δική της έμπνευση. Τα τρεντ της υψηλής ραπτικής των 20s ήταν δημιουργίες που αφηγούνταν παραμύθια για μικρές και μεγάλες κυρίες.

Το «μπλε» της Lanvin

Η Jeanne αναζητούσε την τελειότητα. Εκτός από τα διαλεκτά υφάσματα, η εμμονή της για τους «απόλυτους» χρωματικούς συνδυασμούς θα την κάνει να φτιάξει το 1922 και το δικό της εργοστάσιο παραγωγής βαφών υφασμάτων στο Ναντέρ, ώστε οι λεπτές και ανεπανάληπτες αποχρώσεις που επιδίωκε να ήταν εγγυημένες και σίγουρες, με το μπλε, γνωστό ως Lanvin blue, να γίνεται από τα πιο αναγνωρίσιμα χρώματα του οίκου.

Ο τρόπος ζωής «Lanvin»

Η Jeanne Lanvin είχε αποδείξει το δαιμόνιο επιχειρηματικό της χάρισμα. Η υψηλή ραπτική δεν ήταν αρκετή και η «μόδα» δεν είχε να κάνει μόνο με αυτό που φορούσες. Η μόδα ήταν τρόπος να ζεις. «Όταν σκέφτεσαι διαρκώς νέα σχέδια, ό,τι βλέπεις μεταμορφώνεται και προσαρμόζεται σε αυτό που έχεις στα χέρια σου. Η διαδικασία συμβαίνει φυσικά, γίνεται ένστικτο, μια αλήθεια, μια αναγκαιότητα, μια άλλη γλώσσα επικοινωνίας», είχε πει. Κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης που οργάνωσε ο σχεδιαστής Paul Poiret το 1920, η Lanvin θα γνωρίσει τον ανερχόμενο τότε αρχιτέκτονα-διακοσμητή Armand-Albert Rateau, ο οποίος είχε μόλις αποφοιτήσει από τη διάσημη École Boulle. Μαζί θα σχεδιάσουν μια συλλογή αφιερωμένη στην τέχνη του «ευ ζειν». Στο αντίστοιχο κατάστημα της οδού Rue du Faubourg Saint-Honoré στον αριθμό 15, θα έβρισκε πλέον κανείς από έπιπλα και χαλιά, μέχρι κουρτίνες, ταπετσαρίες, διακοσμητικά αντικείμενα και βιτρώ στις πιο αυθεντικές Art Deco φόρμες της εποχής.

L’eau de Lanvin: «Νότες» από τριαντάφυλλο κι αγιόκλημα

Το 1924, η Jeanne Lanvin θα «μυηθεί» στον κόσμο της αρωματοποιίας και θα γίνει η πρώτη σχεδιάστρια με το όνομά της σε δικά της μπουκαλάκια αρωμάτων. Το κατάστημα Lanvin Parfums στήνεται στην οδό Rond-Point des Champs-Elysées, ενώ την αμέσως επόμενη χρονιά θα ξεκινήσει η λειτουργία του εργαστηρίου αρωμάτων κοντά στη Ναντέρ. Το πρώτο άρωμα με το όνομα My Sin λανσαρίστηκε στην αμερικανική αγορά το 1925 με μεγάλη επιτυχία. Όμως δυο χρόνια αργότερα, το 1927, θα γεννηθεί στη Γαλλία τo Arpège, ένα άρωμα σαν μουσική μελωδία. «Είναι σαν ένα αρπέτζιο», είχε αναφωνήσει έκπληκτη η Marguerite όταν το μύρισε για πρώτη φορά. Ήταν το δώρο της Jeanne Lanvin στην πολυαγαπημένη της κόρη που γιόρταζε τα 30ά της γενέθλια, μια δημιουργία του καταξιωμένου αρωματοποιού André Fraysse. Θα ακολουθήσουν κι άλλα, εξίσου μοναδικά αρώματα, όπως το Scandal και το Rumeur, ενώ το 1933 ο Οίκος λανσάρει το πρώτο unisex άρωμα, με το όνομα L’eau de Lanvin. Όμως το θρυλικό Arpège θα μείνει στην ιστορία ως το απόλυτο σύμβολο αγάπης της «μητέρας» για την κόρη της.

Jeanne Lanvin: Η γυναίκα (της μόδας) με τα μαύρα

Σε αντίθεση με τους ανταγωνιστές της, την Coco Chanel, τον Paul Poiret ή την Elsa Schiaparelli, η Jeanne Lanvin προτιμούσε να μένει στο παρασκήνιο παρά να «εκτίθεται» στα φώτα της φήμης και της κοινωνικής αίγλης. Ο κόσμος της ήταν τα σχέδια και τα υφάσματά της, με αυτά «επικοινωνούσε» καλύτερα, τα λόγια τα έπαιρνε ο αέρας, η προβολή ήταν περιττή. Η Jeanne Lanvin δεν είχε δημόσια εικόνα, δεν επιδίωκε δημόσιες σχέσεις. Άλλοι σχεδιαστές ενσάρκωναν ακούραστα την επιτυχία του ονόματός τους με τις εμφανίσεις τους, την «αυτοδιαφήμισή» τους. Εκείνη, κρατούσε τις αποστάσεις της από τα κοινωνικά δρώμενα. Μονίμως ντυμένη στα μαύρα, «την έλεγες περισσότερο μια συμπαθητική ηλικιωμένη κυριούλα, παρά μια δυναμική και κυρίαρχη φιγούρα στον λαμπερό κόσμο της μόδας», όπως είχε γράψει ο Karl Elberfeld. Ίσως γι’ αυτό ξεχώριζε τόσο.

Το τέλος που δεν ήρθε ποτέ…

Η Jeanne Lanvin πέθανε το 1946, σε ηλικία 79 ετών. Η κόρη της θα αναλάβει τα ηνία του Οίκου μέχρι το 1958 που θα φύγει κι εκείνη από τη ζωή, για να έρθει η σειρά του εξάδελφου Yves Lanvin. Και μετά, σε άλλα χέρια, και άλλα χέρια, και οι δεκαετίες έτρεχαν και περνούσαν και το «παρελθόν» του Οίκου μεγάλωνε. Το όνομα της Jeanne Lanvin θα συνδεθεί με τον μακροβιότερο, και έως τις μέρες μας ισχυρό και ακμάζων, Οίκο μόδας παγκοσμίως.

Το βιβλίο Jeanne Lanvin - Fashion Pioneer των εκδόσεων TeNeues είναι αφιερωμένο στη ζωή της αυτοδίδακτης μοδίστρας που ονειρεύτηκε μια αυτοκρατορία και κατάφερε να τη χτίσει. Γυναικεία, παιδική και ανδρική μόδα υψηλής ραπτικής, αξεσουάρ, αρώματα, υφάσματα επίπλωσης και διακοσμητικά αντικείμενα, κοστούμια για θεατρικές και κινηματογραφικές παραγωγές, ακόμη και το δικό της εργοστάσιο «χρωμάτων». Αρκούσε το πρώτο βήμα, στον τελευταίο όροφο της Rue Boissy d’Anglas. «Πραγματικά, είναι μία από τις σπουδαιότερες γυναίκες του κόσμου», έγραφε το περιοδικό Vogue, μόλις το 1927. Όλα όσα ακολούθησαν είναι απλά η «Ιστορία της μόδας».