Holly Waddington: Ντύνοντας την Bella Baxter

Μπορεί η τελευταία ταινία του Γιώργου Λάνθιμου, «Poor Things», να ξεσήκωσε στην Αθήνα θυελλώδεις συζητήσεις, ερμηνείες, απόψεις, απαξιωτικά κείμενα, διθυραμβικές κριτικές, αγάπη αλλά και έχθρα (αν και αυτοί που την αγάπησαν υπερισχύουν σημαντικά), αλλά σίγουρα όλοι συμφωνούν στο ότι είναι μία καλλιτεχνική δημιουργία που, αν μη τι άλλο, προσφέρει ωραίο, κινηματογραφικό θέαμα. Σκηνικά, εφέ, τοπία, γραμματοσειρές, φωτισμοί, πλάνα με παραμορφωτικούς φακούς, μια εθιστική μουσική που λίγο σε ζαλίζει και οπωσδήποτε υπέροχα κοστούμια με την υπογραφή της υποψήφιας για Όσκαρ Holly Waddington.

Με την ευκαιρία της έκθεσης των αυθεντικών κοστουμιών της ταινίας στους χώρους του πολιτιστικού πολυχώρου Barbican Centre του Λονδίνου, η σχεδιάστρια των κοστουμιών Holly Waddington μίλησε στην ιστοσελίδα του Barbican και στο Whistles για τη συνεργασία της με τον Γιώργο Λάνθιμο και το πώς έντυσε την Bella Baxter και τους άλλους ήρωες αυτής της post-gothic κωμικής και σκοτεινής περιπέτειας ενηλικίωσης.

Holly Waddington: Η ενδυματoλόγος του «Poor Things»

Η Holly Waddington σπούδασε Καλές Τέχνες στο The Ruskin, στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και σκηνογραφία στο Laban. Εργάζεται ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος μεταξύ χορού, θεάτρου και κινηματογράφου και live παραστάσεων. Η ίδια λέει ότι από μικρή ηλικία της άρεσε να «ντύνεται». Η μητέρα της, καλλιτεχνική φύση, ντυνόταν πάντα με vintage κομμάτια και η Holly περνούσε ώρες μαζί της, κάθε Σάββατο, να ψάχνουν στα μαγαζιά με vintage ρουχισμό. «Στα 90s», λέει, «όταν όλα τα παιδιά ντύνονταν με τη μόδα του κλαμπ Hacienda και έτρεχαν για rave στο Μάντσεστερ, εγώ φορούσα ένα σακάκι από τα 1950ς με μια Βικτωριανή καρφίτσα. Όταν ήμουν στη Σχολή Καλών Τεχνών, σχεδίαζα πάντα κοστούμια και εικόνες μόδας περασμένων εποχών. Ο καθηγητής μου μού είπε μία μέρα “Είσαι σίγουρη ότι δεν θέλεις να γίνεις σχεδιάστρια θεατρικών κοστουμιών;”».

Κι έτσι έκανε το master της στο σχέδιο θεάτρου και να εξελίσσει το στιλ της. Αυτό που την ενοχλεί, όπως λέει, είναι όταν οι ιστορικές περίοδοι αναπαράγονται στα κοστούμια και τα σκηνικά ακριβώς όπως ήταν στην εποχή τους. Η ίδια προτιμάει να τα παρατηρεί, να βρίσκει λεπτομέρειες και να παίζει με ιδέες. Κάτι που φαίνεται με εντυπωσιακό τρόπο στο Poor Things.

H Holly πάντα θαύμαζε την ενδιαφέρουσα, ιδιότυπη και ανατρεπτική δουλειά του Γιώργου Λάνθιμου. Και φαίνεται να βρήκε στην ταινία του τον ιδανικό χώρο για να δημιουργήσει τα κοστούμια της. Όταν η Holly μπήκε στην ομάδα, οι σκηνογράφοι είχαν ήδη δημιουργήσει μία «απίστευτη Βίβλο», όπως τη χαρακτηρίζει, έναν τεράστιο τόμο με ιδέες, εικόνες, σκίτσα, χρωματολόγια, κολάζ και παρατηρήσεις για την ταινία. Είχαν αντλήσει ιδέες από τη γεωργιανή αρχιτεκτονική των αρχών του 19ου αιώνα (απλές γραμμές, συμμετρία, αρμονία και κλασική απλότητα), από την μπρουταλιστική αρχιτεκτονική των 50s και 60s (από το γαλλικό brut = ακατέργαστο που δηλώνει τη χρήση των υλικών στη φυσική τους κατάσταση), από το art nouveau, το Deco της δεκαετίας του 1930 και τα «έσπαγαν» όλα μαζί σε ένα εντελώς δικό τους στιλ. Η Holly είχε την ελευθερία να προτείνει τις δικές της ιδέες και μετά να δει τη «Βίβλο», κάτι που έκανε ακόμα πιο πλούσια τη συνύπαρξη και το δέσιμο του καλλιτεχνικού ύφους της ταινίας.

Από την πρώτη στιγμή που διάβασε το ασυνήθιστο, post modern βιβλίο του  Tony McNamara επάνω στο οποίο βασίστηκε η ταινία, στο μυαλό της είχε «ασπρόμαυρες εικόνες και πολλή Γλασκόβη». Επίσης σκεφτόταν την Bella Baxter σε μία μόνιμη «μισοντυμένη» κατάσταση, σαν ένα παιδί που φοράει τα ρούχα της μητέρας του αλλά χωρίς να ξέρει ακριβώς πως. Τα χρώματα ήρθαν στο μυαλό της και στην ταινία, λίγο αργότερα, με την εξέλιξη της πλοκής.

Όχι κορσέδες

Μετά από πολλές συζητήσεις αποφασίστηκε να τοποθετηθεί η ταινία στα τέλη του 19ου αιώνα λόγω των θεμάτων που θίγει - της ακραίας πατριαρχίας και του ρόλου των γυναικών εκείνη την εποχή. Οι πλούσιες γυναίκες δεν εργάζονταν και ντύνονταν σαν κούκλες,  τα ρούχα τους δεν ήταν καθόλου πρακτικά. Οι γυναίκες ήταν εγκλωβισμένες σε κορσέδες που, «αν και όμορφοι, αναγκάζουν το σώμα σε ένα συγκεκριμένο σχήμα. Είναι εντελώς εμποτισμένοι με ιδέες ελέγχου, υπαγορεύοντας τον τρόπο που μια γυναίκα κοιτάζει, περπατά και διατηρεί μια στάση που έχει προκαθοριστεί από κάποιον άλλο» λέει η Holly. «Ήμουν σταθερά υπέρ του να διατηρήσουμε την ταινία τοποθετημένη στα τέλη του Βικτωριανού αιώνα, αλλά γνωρίζοντας ότι θα μπορούσαμε να “παίξουμε” μαζί της ήταν απελευθερωτικό».

Η ιδέα να καταργήσουν τον κορσέ στο ντύσιμο της Bella ήταν του Λάνθιμου. Η Waddington, ερχόμενη από ένα background με κοστούμια εποχής, της ήταν πιο δύσκολο να το φανταστεί. Όμως η Bella είναι ελεύθερη, ανεξάρτητη, αδύνατο «να τη δέσεις», έχει ένα σχήμα που δεν το καθορίζουν οι κοινωνικές νόρμες. Κινείται σαν ένα πολύ μικρό παιδί, απείθαρχο και ανεξέλεγκτο. Στην περίφημη σκηνή του χορού (για αυτή τη σκηνή ο Γιώργος Λάνθιμος συνεργάστηκε και πάλι με την χορογράφο  Constanza Macras η οποία είχε χορογραφήσει και την ανάλογη σκηνή που υπήρχε στην «Ευνοούμενη»), η Bella αν φορούσε κορσέ θα τον ξέσκιζε και θα τον πέταγε στο πάτωμα. Κι έτσι, χωρίς κορσέ, η ηρωίδα είναι πιο ελεύθερη αλλά και τα κοστούμια αποκτούν μία πιο μοντέρνα αίσθηση.

Ντύνοντας την Bella Baxter

Όπως ομολογεί η ενδυματολόγος, διασκέδασαν πολύ «αδειάζοντας» από τα συστατικά τους τα κοστούμια που βασίζονται σε μία άποψη του βικτωριανού ντυσίματος με όλες του τις λεπτομέρειες. Ήταν διασκεδαστικό αλλά και δημιουργικό να σχεδιάζει το πόσο ντυμένη ή γυμνή θα ήταν η Bella, μια ηρωίδα που έχει «αυτή την ποιότητα ακαταστασίας, ενός πεντάχρονου που ντύνεται με τα ρούχα της μαμάς του».

Τα ρούχα έπρεπε να ακολουθήσουν την Bella στο ταξίδι της. Στην αρχή, όπου η Mrs Prim ντύνει την Bella με παιδικά, μεγαλοπρεπή ρούχα, βλέπουμε πολλά εσώρουχα και νυχτικά. Όταν η Bella φεύγει, η Mrs Prim πακετάρει τη βαλίτσα της με ρούχα τα οποία η Bella τα φοράει με δικούς της συνδυασμούς. Είναι διστακτική, σαν παιδί που ντύνεται από την ντουλάπα των γονιών του. Φοράει πράγματα όπως αδιαφανή petticoats (είδος εσωρούχου που φοριέται κάτω από φορέματα ή φούστες για να προσθέσει όγκο, σχήμα και υφή στο κάτω μέρος του ρούχου) σαν εξωτερικό ντύσιμο ή έναν κορσέ και κάλτσες με ένα τζάκετ από προηγούμενες σκηνές. Είναι, ξαφνικά, ένας πολύ σύγχρονος τρόπος αποδομημένου ντυσίματος.

«Το αγαπημένο μου κοστούμι είναι εκείνο που φοράει η Bella όταν βγαίνει μόνη της στη Λισαβόνα: κίτρινα knickers με τεράστια μανίκια σε απαλό γαλάζιο. Μου αρέσει αυτή η δήλωση. Και μου αρέσει και ο τρόπος που κινείται η Emma Stone μέσα σε αυτό το κοστούμι» λέει η Holly.

«Μιλώντας για το σεξουαλικό ξύπνημα: η Bella αισθάνεται πολύ άνετα με τον εαυτό της και τα ρούχα ενισχύουν αυτή την ιδέα. Είναι πολύ αισθησιακά. Υπάρχουν πολλά υφάσματα που είναι μεταξένια, ελαφριά και αέρινα, και αυτό έγινε για να δημιουργηθεί αυτή η αίσθηση του οργανικού. Είναι ένα πλάσμα ατίθασο, ζωντανό, ένα δημιούργημα που αναπνέει. Συγκέντρωνα αναφορές για πράγματα που ζουν κάτω από τη θάλασσα, περίεργα πλάσματα, κοίταζα την ανάγλυφη επιφάνεια των οργανισμών, δίνοντας αυτή την αίσθηση του οτιδήποτε ζει και αναπνέει».

Όμως τα κοστούμια της Bella έχουν και μία αλάθητη αίσθηση του μοντέρνου.

«Το κύριο πράγμα που τα κάνει να δείχνουν μοντέρνα», λέει η σχεδιάστρια, «είναι ότι δεν έχουν κορσέ. Ένα άλλο στοιχείο είναι ότι τα μαλλιά της είναι κάτω, λυμένα και μακριά. Αυτό δίνει την αίσθηση 70s επειδή, στη δεκαετία του '70, οι γυναίκες είχαν συχνά στο ντύσιμό τους στοιχεία από τη βικτωριανή περίοδο, αλλά είχαν και αυτά τα μακριά μαλλιά που έπεφταν στους ώμους τους και έδιναν μία εντελώς διαφορετική ενέργεια και ποιότητα. Τα ρούχα είναι επίσης συχνά ημιτελή. Η Bella είναι συχνά σε κατάσταση αποδόμησης, οπότε συνήθως φοράει το μπούστο, αλλά μόνο με ένα παντελόνι από κάτω, κάλτσες, καλτσόν, γυμνά πόδια κ.λπ. Δεν είναι καθόλου αυτό που φανταζόμαστε συνήθως για τις γυναίκες εκείνης της περιόδου».

Ντύνοντας τον «Θεό» Willem Dafoe

Ο Θεόνικος Μπάξτερ ή «Θεός», ο ρόλος που υποδύεται εκπληκτικά ο Willem Dafoe, έχει ένα λουκ που βασίζεται ελαφρώς σε αυτό του συγγραφέα του βιβλίου, του Alasdair Gray. Όταν έψαχναν να βρουν οπτικές αναφορές για τον ρόλο, ο Λάνθιμος έστελνε συνέχεια στην ενδυματολόγο του, φωτογραφίες του Alasdair, όπως λέει η ίδια. «Λίγο ακατάστατος και ατημέλητος αλλά με έναν πραγματικά καλλιτεχνικό τρόπο, σαν να μη σκέφτεται καν το τι φοράει. Προσπαθήσαμε να δώσουμε μία τέτοια αίσθηση. Προσθέσαμε επίσης λίγο από Ροτσένκο και Ρωσικό Κονστρουκτιβισμό επειδή ο Μπάξτερ είναι υπερβολικά χρηστικός. Αυτό που θυμάμαι περισσότερο από την ανάγνωση του Poor Things είναι ο Μπάξτερ και η κοσμοθεωρία του, και τον συμπαθώ πολύ, πολύ. Ξέρω ότι υπάρχει ένα προβληματικό μέρος σε ό,τι συμβαίνει, αλλά είναι ένας ενδιαφέρων χαρακτήρας».

Δουλεύοντας με τον Yorgos: Η συνεργασία της Holly Waddington με τον Γιώργο Λάνθιμο

Όπως όλοι όσοι έχουν συνεργαστεί με τον Γιώργο Λάνθιμο, έτσι και η Holly Waddington μιλάει με τα καλύτερα λόγια για αυτόν: «Σέβεται πολύ τον καθένα που συνεργάζεται μαζί του και τον αφήνει να έχει τη δική του δημιουργική διαδικασία. Από εμάς ήθελε να παίξουμε, να δημιουργήσουμε και να πειραματιστούμε. Και νομίζω ότι έτσι βρίσκει τη δική του πολύ ιδιόρρυθμη γλώσσα. Είναι ένας πολύ ασυνήθιστος τρόπος εργασίας. Και αυτό είναι απίστευτα γενναίο, γιατί μπορεί να καταλήξεις σε κάτι που να είναι άθλιο. Αλλά φυσικά, αυτός με διακριτικότητα οδηγεί αυτή τη διαδικασία».