Ο ζεστός καιρός προκαλεί αμηχανία στη μόδα

Αυτό που ξέραμε μέχρι τώρα είναι ότι στη μεγάλη ζέστη φοράς ένα T-shirt και μια χαλαρή βερμούδα –ή ακόμα και το μαγιό σου ή ούτε καν αυτό– και την αντιμετωπίζεις. Εύκολο να το λες αν ζεις στην Ελλάδα, για παράδειγμα. Όχι αν είσαι σε γεωγραφικές συντεταγμένες όπου το ντύσιμο απέναντι σε ακραία καιρικά φαινόμενα είναι πιο περίπλοκη υπόθεση. Αλλά και πάλι ο καθένας ξέρει τι θα επιλέξει να φορέσει: ό,τι τον κάνει να νιώθει άνετα και ασφαλής. Παρ’ όλα αυτά, το τι φοράμε απέναντι στην κλιματική αλλαγή, όσο εύκολο κι αν είναι να το ρυθμίσει ο καταναλωτής, τόσο δύσκολο είναι να το αντιμετωπίσει η βιομηχανία της Μόδας. Μάλιστα, όπως φαίνεται σε ένα άρθρο του «Business of Fashion», ο ζεστός καιρός προς το παρόν προκαλεί αμηχανία στη Μόδα.

Η βιομηχανία της μόδας και η υπερθέρμανση του πλανήτη

Οι επιστήμονες λένε ότι είναι όλο και πιο πιθανό το 2024 να είναι η πιο ζεστή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ στον πλανήτη, με την άνοδο της θερμοκρασίας να έχει μεγάλες επιπτώσεις που αρχίζουν από τα εμπορικά κέντρα και φτάνουν μέχρι τις αλυσίδες εφοδιασμού. Η ζέστη τους τελευταίους 13 μήνες πλησιάζει σε επίπεδα ρεκόρ. Οι συνέπειες ήταν θανατηφόρες και χαοτικές, με την άνοδο της θερμοκρασίας όχι μόνο να διαταράσσει την καθημερινή ζωή και να βλάπτει την υγεία, αλλά και να τροφοδοτεί μια σειρά άλλων καταστροφικών καιρικών ακραίων φαινομένων, από τυφώνες μέχρι πυρκαγιές, ξηρασίες και πλημμύρες.

Αυτό που είδαμε το τελευταίο καλοκαίρι είναι ότι η μεγάλη ζέστη έχει κάψει και δημοφιλείς προορισμούς διακοπών, όπου οι θερμοκρασίες υποτίθεται ότι θα ήταν ιδανικές για να νιώθει κανείς όμορφα. Προορισμούς που η Μόδα λατρεύει να «ντύνει».

Στις τηλεδιασκέψεις του χώρου, τα παράπονα για τις συνθήκες καύσωνα αποτελούν πλέον βασικό στοιχείο της κουβέντας, αλλά ο πραγματικός αντίκτυπος και το οικονομικό κόστος της ανόδου της θερμοκρασίας στις αγοραστικές συνήθειες του κόσμου, στις αλυσίδες εφοδιασμού και στην υγεία των εργαζομένων είναι κάτι που ένα μεγάλο μέρος του κλάδου δεν έχει ακόμη αντιμετωπίσει.

Μα γιατί εξακολουθούν να ανεβαίνουν  οι θερμοκρασίες;

Οι επιστήμονες προειδοποιούν εδώ και δεκαετίες ότι η χρήση ορυκτών καυσίμων αυξάνει τη θερμοκρασία παγκοσμίως. Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που θερμαίνουν τον πλανήτη όταν καίγεται άνθρακας, φυσικό αέριο ή πετρέλαιο παγιδεύουν τη θερμότητα στην ατμόσφαιρα, καθιστώντας τους καύσωνες πιο συχνούς, πιο έντονους και πιο μακροχρόνιους σε όλο τον κόσμο.

Στις αρχές του τρέχοντος έτους, αυτή η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή επιδεινώθηκε από το φαινόμενο Ελ Νίνιο, ένα φυσικό καιρικό φαινόμενο που θερμαίνει τα νερά στην επιφάνεια του ανατολικού Ειρηνικού Ωκεανού και τείνει να αυξάνει τις μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες. Αν και ο πλανήτης βγήκε από αυτό το φαινόμενο τον Απρίλιο, οι θερμοκρασίες εξακολουθούν να ανεβαίνουν.

Οι επιπτώσεις της ακραίας ζέστης

Οι υψηλότερες θερμοκρασίες είχαν ήδη θανατηφόρες και δαπανηρές συνέπειες. Οι καύσωνες φέτος σκότωσαν πάνω από 1.000 ανθρώπους κατά τη διάρκεια του προσκυνήματος Χατζ στη Σαουδική Αραβία, έκλεισαν τα σχολεία για περίπου 80 εκατομμύρια παιδιά σε Ασία και Αφρική και 120 εκατομμύρια άνθρωποι τέθηκαν υπό προειδοποίηση για καύσωνα στις ΗΠΑ. Ο ζεστός καιρός συνέβαλε σε φυσικές καταστροφές που προκάλεσαν ζημίες ύψους 120 δισεκατομμυρίων δολαρίων το πρώτο εξάμηνο του έτους, σύμφωνα με την ασφαλιστική εταιρεία Munich Re.

Στον τομέα της Μόδας, οι καιρικές διακυμάνσεις έχουν επιπτώσεις στις αγοραστικές συνήθειες, καθιστώντας δυσκολότερη τη διαχείριση των αποθεμάτων και την πρόβλεψη του συνδυασμού των εμπορευμάτων για τις φίρμες. Απειλούν την προμήθεια πρώτων υλών όπως το βαμβάκι, με τις μεγάλες περιοχές καλλιέργειας να πλήττονται από πλημμύρες και ξηρασίες τα τελευταία χρόνια. Επίσης παρεμποδίζουν την παραγωγικότητα της μεταποίησης ενδυμάτων και βλάπτουν την υγεία των εργαζομένων. Οι θανατηφόροι καύσωνες που σάρωσαν τους τελευταίους μήνες τα κέντρα παραγωγής σε όλη την Ασία αναδεικνύουν μια πρόκληση για την οποία η βιομηχανία της Μόδας δεν είναι προετοιμασμένη. Τους τελευταίους δύο μήνες, πολλοί από τους μεγαλύτερους κόμβους παραγωγής της Μόδας στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία έχουν πληγεί από επικίνδυνους καύσωνες που έσπασαν ρεκόρ.Τέτοια ακραία φαινόμενα γίνονται όλο και πιο συχνά, μεγαλύτερης διάρκειας και πιο έντονα, αλλά η βιομηχανία κάνει ελάχιστα για να προσαρμοστεί στους αυξανόμενους κλιματικούς κινδύνους. Τα συνδικάτα αναφέρουν ότι οι εργαζόμενοι στον τομέα της ένδυσης αρρωσταίνουν όλο και πιο συχνά και ότι στα εργοστάσια παρατηρούνται αυξημένες απουσίες, χαμηλότερη παραγωγικότητα και δυσλειτουργία του εξοπλισμού.

Εάν ο κλάδος δεν λάβει μέτρα για την προστασία από τέτοιες ακραίες συνθήκες, η αύξηση της θερμοκρασίας και οι πλημμύρες, έστω και σε μερικές βασικές χώρες παραγωγής, θα μπορούσαν να μειώσουν τα έσοδα από τις εξαγωγές του κλάδου ένδυσης κατά 65 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030, να αποτρέψουν τη δημιουργία ενός εκατομμυρίου νέων θέσεων εργασίας και να πλήξουν σημαντικά τα λειτουργικά κέρδη των εκτεθειμένων εμπορικών σημάτων, σύμφωνα με μελέτη του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Εργασίας του Πανεπιστημίου Cornell και της επενδυτικής εταιρείας Schroders που δημοσιεύθηκε πέρυσι.

Γιατί η Μόδα δεν μιλάει περισσότερο γι' αυτό;

Μέσα σε έναν καταιγισμό από τηλεδιασκέψεις για τα αποτελέσματα κερδών του καλοκαιριού, ο καιρός μόλις και μετά βίας μπήκε στην ατζέντα. Αντ' αυτού, τα στελέχη επικεντρώθηκαν στην υποτονική καταναλωτική εμπιστοσύνη, στις γεωπολιτικές διακυμάνσεις και στην παρουσίαση των σχεδίων τους για την πλοήγηση σε ένα αβέβαιο υπόλοιπο του έτους.

Και αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Σε αντίθεση με τις πυρκαγιές, τους τυφώνες και τις πλημμύρες, η ζέστη είναι σε μεγάλο βαθμό μια αόρατη απειλή. Το αίσθημα ζέστης είναι μια συνηθισμένη ανθρώπινη εμπειρία και τα συμπτώματα της θερμικής καταπόνησης συχνά περνούν απαρατήρητα, μέχρι να είναι πολύ αργά. Εν τω μεταξύ, οι εταιρείες δεν συγκεντρώνουν συστηματικά δεδομένα σχετικά με το πώς η άνοδος της θερμοκρασίας επηρεάζει το εργατικό δυναμικό τους ή την επιχείρησή τους, γεγονός που καθιστά δύσκολο για τα στελέχη και τους επενδυτές να ερμηνεύσουν πώς να σκεφτούν σχετικά με τον αντίκτυπό της.

Το αποτέλεσμα είναι ότι, ακόμη και όταν οι τίτλοι των εφημερίδων κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις ακραίες θερμοκρασίες, οι επιπτώσεις τους για τη βιομηχανία της Μόδας περνούν κάτω από το ραντάρ.

Τι πρέπει να κάνει ο κλάδος γι’ αυτό;

Η μελλοντική προστασία του κλάδου απαιτεί έναν συνδυασμό προληπτικής δράσης και προσαρμογής.

Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός παραγόντων της Μόδας έχει αναλάβει δεσμεύσεις για τον περιορισμό των εκπομπών τους που θερμαίνουν τον πλανήτη, το αποτύπωμα άνθρακα του κλάδου εξακολουθεί να αυξάνεται και οι προσπάθειες για το κλίμα υπόκεινται σε πιέσεις από την τρέχουσα αστάθεια της αγοράς. Οι εταιρείες δεν θα πρέπει να παραβλέπουν το γεγονός ότι η κλιματική αλλαγή είναι μια πραγματική και παρούσα οικονομική απειλή, πράγμα που σημαίνει ότι η λήψη μέτρων για την αντιμετώπισή της έχει επιχειρηματικό νόημα.

Αυτό συνεπάγεται δαπανηρές επενδύσεις για την ενίσχυση της κλιματικής ανθεκτικότητας σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού και την εκ των υστέρων εγκατάσταση συστημάτων ψύξης στα εργοστάσια – μια κίνηση που συνεπάγεται επίσης κλιματικές αντισταθμίσεις, επειδή περισσότερος κλιματισμός σημαίνει και περισσότερες εκπομπές. Οι έξυπνες και ευέλικτες αλυσίδες εφοδιασμού και η διαχείριση των αποθεμάτων θα βοηθήσουν τις φίρμες να αντιμετωπίσουν τις διαταραχές που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες και την ασταθή ζήτηση των καταναλωτών, ενώ υπάρχουν πιθανές ευκαιρίες στην αγορά για τα ρούχα αντηλιακής προστασίας και την περιποίηση του δέρματος.

Υπάρχουν επίσης σχετικά απλές ενέργειες που μπορούν να φέρουν άμεσο αποτέλεσμα. Αυτές περιλαμβάνουν την παροχή επαρκούς χρόνου διαλείμματος στους εργαζομένους, πρόσβαση σε νερό και έναν δροσερό χώρο για να ξεκουράζονται.

Ενώ οι εταιρείες κατανοούν τη διασύνδεση μεταξύ των εκπομπών τους και των ζητημάτων της αλυσίδας εφοδιασμού, η προσπάθεια να παράγουν αυτό που θέλουν οι καταναλωτές όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και φτηνά δεν αφήνει πολλά περιθώρια στους κατασκευαστές να δώσουν προτεραιότητα στις επενδύσεις για τη βελτίωση του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος ή στην προσαρμογή των εργοστασίων τους ώστε να είναι πιο ανθεκτικά στις ακραίες κλιματικές συνθήκες. Θα χρειαστεί να αυξηθούν οι τιμές για να συμβεί αυτό. Προκύπτει δηλαδή μια πολύ δύσκολη συζήτηση. Η ευχάριστη εικόνα της ειρήνης, της αγάπης, της φιλίας των λαών και ενός πράσινου πλανήτη που η βιομηχανία θα ήθελε να προτείνει ότι επιδιώκει έρχεται να ανατραπεί από τις τιμές που πληρώνει ο κόσμος για να συντηρούν οι εταιρείες αυτή την ουτοπία. 

Όλο και περισσότερο, οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο παρεμβαίνουν για να θέσουν σαφέστερα πρότυπα που θα διέπουν τις συνθήκες εργασίας όταν ανεβαίνει ο υδράργυρος. Ο κλάδος της Μόδας θα πρέπει να υποστηρίξει τέτοια μέτρα και να πιέσει για περισσότερες πολιτικές που υποστηρίζουν τόσο την απαλλαγή από τον άνθρακα όσο και την προσαρμογή.

Ποια η θέση των καταναλωτών;

Όσο για τους καταναλωτές, θα έπρεπε να επιδιώξουν να δημιουργηθεί –και να τσεκάρουν– μια λίστα με τις φίρμες που χρησιμοποιούν αυτές τις «εγκαταστάσεις δροσιάς» στα εργοστάσιά τους, ώστε να είναι ενήμεροι και να υποστηρίζουν αυτές τις εταιρείες. Η διαφάνεια είναι πάντα ωφέλιμη. 

Κι αν τα ελαφριά βαμβακερά υφάσματα που αναπνέουν είναι αυτό που οι άνθρωποι θέλουν να φορούν, ας ρωτήσουμε άλλη μια φορά τους σχεδιαστές που φτιάχνουν κολεξιόν με βαριά, χοντρά υφάσματα και ρούχα «εγκλωβισμού» σεζόν με τη σεζόν αν αυτό έχει πραγματικά σημασία. Κι ας συζητήσουμε επίσης πώς τα πλαστικά, δηλαδή τα υφάσματα από πετρέλαιο, έχουν γίνει ένα βασικό στοιχείο για τις μάρκες γρήγορης Μόδας, τις premium και τις πολυτελείς φίρμες.

Φέτος το καλοκαίρι, ο ΟΗΕ απηύθυνε την πρώτη του έκκληση για δράση για την αντιμετώπιση της ακραίας ζέστης, αναδεικνύοντας τον ολοένα και πιο επείγοντα χαρακτήρα του ζητήματος. Παράλληλα, η νέα έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, διαπίστωσε ότι πάνω από το 70% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού κινδυνεύει πλέον από την ακραία ζέστη. 

Όπως δήλωσε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες: «Η ζέστη έχει ξεκινήσει».