Ας μιλήσουμε για το Normcore, την αντίσταση στην υπερβολή της μόδας

Σε έναν κόσμο που η προσοχή μας δεν ήταν ποτέ μικρότερη, το μυαλό μας στρέφεται στο επόμενο καινούργιο πράγμα μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα και σε αυτό το εύρος προσοχής προσπαθεί να απευθυνθεί η Γρήγορη Μόδα. Στο καθεστώς του fast fashion οι τάσεις δεν ακολουθούν πλέον τη διάρκεια μιας ολόκληρης σεζόν παρά αλλάζουν τόσο γρήγορα όσο οι θυελλώδεις βροχές με τον ήλιο στην εποχή της κλιματικής αλλαγής. Ο όρος “αργή μόδα / slow fashion” ήρθε για να δώσει την ευκαιρία να πάρουν μία ανάσα πρώτα οι σχεδιαστές και τα ατελιέ και μετά οι καταναλωτές, όμως υπάρχουν και άλλα αντίρροπα ρεύματα που προσπαθούν πιο συνειδητά να επιβραδύνουν τον κόσμο της μόδας. Ένα τέτοιο κίνημα είναι το λεγόμενο “anti-trend” και πιο δημοφιλής έκφρασή του είναι το Normcore.

Η εκδίκηση της απλότητας

Η λέξη "Normcore" προέρχεται από τη σύνθεση των λέξεων "normal" (κανονικός) και "hardcore" (σκληροπυρηνικός). Η δημιουργία του όρου πιστώνεται στην ομάδα πρόβλεψης τάσεων K-Hole το 2014, που όρισε τη νέα αυτή τάση ως αντίδραση στο υπερβολικά πολυσύνθετο και εναλλακτικό στυλ της μόδας.

* (Το K-Hole είναι ένα trend-forecasting group που ιδρύθηκε το 2011 στη Νέα Υόρκη. Είναι γνωστό για την πρωτοποριακή του προσέγγιση στην πρόβλεψη τάσεων και την ικανότητά του να εντοπίζει νέα φαινόμενα στην κουλτούρα, τη μόδα, την τεχνολογία και την κοινωνία).

Το Normcore είναι ένα στυλ και πολιτιστικό φαινόμενο που, αν και εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2010, έχει γίνει trend τα τελευταία χρόνια και κυρίως μετά την πανδημία και το “ντύσιμο του lockdown” προκαλώντας συζητήσεις και διχάζοντας τις απόψεις. Στην εποχή του Instagram και του TikTok, η μόδα δεν αφορά πλέον μόνο ό,τι συμβαίνει στις πασαρέλες ή στις σελίδες των όσων περιοδικών έχουν απομείνει. Η μόδα πλέον έχει να κάνει με το τι συμβαίνει στα τηλέφωνά μας, στα feed μας και στις εικονικές κοινότητες στις οποίες ανήκει ο καθένας μας. Η λέξη-κλειδί είναι “αυθεντικότητα”. Ο εκδημοκρατισμός της μόδας μέσω των social media καταρρίπτει παλιές μακροχρόνιες υποθέσεις σχετικά με το ποιος μπορεί να είναι κομψός και τι άραγε να σημαίνει αυτό. Ξαφνικά, δεν έχει σημασία αν είσαι ένας έφηβος στα προάστια ή μια γιαγιά με λουλακί μαλλί στην πόλη - αν έχεις τηλέφωνο και σύνδεση στο διαδίκτυο, έχεις μια πλατφόρμα για να εκφραστείς και να συνδεθείς με άλλους που μοιράζονται την αισθητική σου.

Βέβαια, αν το σκεφτεί κανείς, η Απλότητα υπήρχε πάντα σαν η επιλογή “μόδας” της σιωπηλής πλειοψηφίας που, κουρασμένη από την υστερία της καταναλωτικής κοινωνίας και την υπέρογκη πληροφορία στο “τι είναι cool”, επέλεγε την ανακουφιστική νορμαλιτέ στο ντύσιμο και ενδεχομένως στη συμπεριφορά, αλλά και γεμίζοντας τις πόλεις με μία θαυμάσια βαριεστημάρα. Γιατί το Normcore χαρακτηρίζεται από την εκούσια αποδοχή της απλότητας και της "κανονικότητας" στην ένδυση, αντί για την εξειδικευμένη ή εξεζητημένη μόδα.

Μια προστατευτική στολή

Το Normcore είναι ένας όρος που γεννήθηκε όταν κάποιοι ένιωσαν την ανάγκη να ειρωνευτούν τη μόδα και τις παραδοσιακές έννοιες του coolness. Όταν οι fashionistas αναζητούν τη μοναδικότητα και την αυθεντικότητα, το normcore επιλέγει το μετα-αυθεντικό coolness που απολαμβάνει την ομοιομορφία. Στον πυρήνα του, το normcore είναι μια εσκεμμένη αποδοχή του καθημερινού, μια απόρριψη κάθε εναλλακτικής υποκουλτούρας και μια αποθέωση του συνηθισμένου.

Μία θλιβερή εκδοχή του normcore θα μπορούσε να είναι κάθε σελέμπριτι (στις ΗΠΑ κυρίως) που προσπαθώντας να αποφύγει τους παπαράτσι ντύνεται με ό,τι πιο πρόχειρο και στραβοφορεμένο μπορεί να βρει συν κουκούλα-τζόκεϊ-μαύρα γυαλιά. Είναι μία ηθελημένη αυτο-τιμωρία του για το glam της δημόσιας ζωής του. Αυτό το κάνει για παράδειγμα η Billie Eilish ή, ακόμα χειρότερα, ο Jerry Seinfeld που θεωρείται από τα 90ς ακόμα, ο βασικός εκπρόσωπος της τάσης, λες και τον αποκάλεσε ποτέ κανείς fashion victim. Το ίδιο κάνουν και οι αδελφές Olsen, η Sarah Jessica Parker και η Kristen Stewart για να θυμηθούμε μερικές μόνο. Η Bella Hadid, αν και σούπερ μόντελ, θα μπορούσαμε να πούμε ότι χαρακτηρίζεται normcore εκτός πασαρέλας, συνδυάζοντας στο ντύσιμό της την άνεση, το sporty look και τα μπανάλ ρούχα αλλά με έναν τρόπο που μοιάζει φρέσκος, μοντέρνος και εντελώς αβίαστος. Η Bella μπορεί να κάνει ακόμα και το παντελόνι μίας αθλητικής φόρμας να δείχνει πανάκριβο.

Απόλυτα normcore είναι και ο Justin Bieber ο οποίος, ενώ μέσα στα χρόνια έχει αλλάξει δεκάδες look επάνω και κάτω από τη σκηνή, πάντα παρέμενε ένα (άτσαλο είναι η αλήθεια) παράδειγμα αδιάφορου, ουδέτερου στυλ που το εξέθεταν ακόμα περισσότερο τα φλας και οι γκριμάτσες του.

* Eδώ αξίζει να πούμε ότι οι Έλληνες (βλαχο)σελέμπριτις που θέλουν να υποδυθούν το normcore στις ιδιωτικές τους στιγμές, γίνονται ένα άλλο θλιβερό παράδειγμα της ατόφιας ματαιοδοξίας τους, όταν ντύνονται “απλά” αλλά σαν περιφερόμενο ανδρείκελο φορτωμένο πρετ-α-πορτέ ετικέτες.Ας αφήσουμε λοιπόν το normcore των διασημοτήτων που είναι η προστατευτική τους πανοπλία και ας πάμε στο normcore εκείνων που το επιλέγουν για την “ασφάλεια” και την άνεση που προσφέρει ή ακόμα και για την ειρωνεία απέναντι στην καταπιεστική μόδα.

Ένας άνθρωπος που πραγματικά εκφράζει το normcore στη ζωή του αλλά τού έδωσε και την πολιτική του διάσταση είναι ο Barack Obama. Ο οποίος μπορεί να είναι γνωστός για την κοφτερή του διανόηση και την υψηλή ρητορική του, αλλά είναι επίσης γνωστός και για το κατανοητό του, προσγειωμένο στυλ. Δηλαδή το αντίστοιχο του να μπορεί να φορέσει ένα καλοραμμένο κοστούμι με μοναδικό τρόπο και με την ίδια άνεση να φαίνεται κομψός με τζιν και πουκάμισο. Αυτό ακριβώς είναι που κάνει τον Obama ένα πρότυπο του normcore.

Θα μπορούσαμε να δούμε σαν άλλο ένα παράδειγμα τον μακαρίτη τον Steve Jobs που ενέπνευσε σε μεγάλο βαθμό τη χαλαρότητα της casual κουλτούρας της τεχνολογικής βιομηχανίας μέσω του δικού του χαλαρού στυλ. Στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του φορούσε τζιν και μαύρο ζιβάγκο γιατί ήταν πιο εύκολο να έχει αρκετά από αυτά τα ρούχα κρεμασμένα στην ντουλάπα του και να τα φοράει έτσι, εύκολα, άνετα, από συνήθεια, σαν μέρος της καθημερινής του ρουτίνας. Ήξερε τι θα φορέσει κάθε μέρα, οπότε αυτό ήταν μια απόφαση λιγότερη που έπρεπε να πάρει, μειώνοντας την πνευματική κούραση.

Το  t-shirt και το τζιν είναι άλλωστε και η πανοπλία του Mark Zuckerberg. Εδώ και χρόνια, ο δημιουργός του Facebook προτιμάει να φοράει καθημερινά ένα γκρι μπλουζάκι, τζιν και αθλητικά παπούτσια. Σε μία συνέντευξή του είχε δηλώσει: “Νιώθω ότι δεν κάνω σωστά τη δουλειά μου αν ξοδεύω ενέργεια σε πράγματα ανόητα ή ασήμαντα για τη ζωή μου”. Και αποκάλυψε ότι κρατάει πάντα 20 ίδια γκρι μπλουζάκια σε ένα συρτάρι στα κεντρικά γραφεία του Facebook. Ας μη ξεχνάμε άλλωστε ότι το 2004, ο 20χρονος τότε Zuckerberg είχε καταφθάσει αργοπορημένος σε συνάντηση με τη μεγάλη επενδυτική εταιρεία Sequoia Capital φορώντας τις πυτζάμες και τις παντόφλες του.

Το αστείο που έγινε μόδα

Το ήθος της μόδας του Normcore είναι μια παιχνιδιάρικη επανάσταση ενάντια στις πιο προκλητικές και τολμηρές προσεγγίσεις του στυλ και στην υπερβολή της fast fashion. Αντί να επιδιώκει την ατομικότητα μέσω πρωτοποριακών επιλογών, το normcore βρίσκει την απελευθέρωση στο να αναμειγνύεται με το πλήθος. Είναι μια συνειδητή επιλογή να αψηφήσει τις εναλλακτικές αντι-και-υπο-κουλτούρες και να αγκαλιάσει την άνεση της συμμόρφωσης. Το normcore δεν αναζητά την ελευθερία να γίνει κάποιος- μάλλον, λαχταρά την ελευθερία να είναι με οποιονδήποτε. Είναι μια γιορτή της συμμετοχικότητας, όπου κανείς δεν προσποιείται ανωτερότητα απέναντι στη συλλογική εμπειρία. Η τάση αυτή συνδέεται με τη φιλοσοφία του να περνάς απαρατήρητος σε μια κοινωνία που συχνά δίνει έμφαση στην υπερβολή και τη διαφοροποίηση. Αποτελεί, επίσης, μια αντίδραση στον υπερβολικό καταναλωτισμό και την επιφανειακή πολυπλοκότητα της μόδας, προβάλλοντας την ιδέα ότι η επιλογή απλών, άνετων ρούχων μπορεί να είναι επαναστατική από μόνη της. Γι’ αυτό συχνά συνδέεται και με την κουλτούρα των νέων, κυρίως των Millennials και Generation Z, που ασπάζονται το μίνιμαλ στυλ.

Η ερμηνεία του normcore φαίνεται σχεδόν υπερβολικά απλή στην αρχή. Γι’ αυτό και ολόκληρη η τάση ξεκινά ως καθαρή σάτιρα, αλλά τελικά είναι η φιλοσοφική αμφισβήτηση που δίνει σε αυτή την αισθητική λόγο ύπαρξης - αναγκάζει κάποιον να θέσει ερωτήματα όπως: Γιατί να προσπαθήσω να ξεχωρίσω από το πλήθος; Μήπως δίνει μεγαλύτερη αξία στη ζωή μου το να είμαι διαφορετικός και εξωτερικά εκφραστικός, ή μήπως η ατομικότητα και η αξία προέρχονται στην πραγματικότητα από πράγματα πιο ουσιαστικά από το απλό στυλ και την αισθητική; Κι αν θέλουμε πραγματικά να μιλήσουμε για βαρεμάρα, τότε ας δούμε το ανελέητο κλισέ της εποχής: το Normcore σε ενθαρρύνει “να είσαι ο εαυτός σου”.

Η κριτική που έχει δεχθεί το normcore είναι εξίσου μπανάλ: Πολλοί το θεωρούν βαρετό και χωρίς προσωπικότητα. Υποστηρίζουν ότι το normcore δεν είναι πραγματικό στυλ, αλλά απλώς απουσία στυλ. Το χαρακτηρίζουν εμπορικό θεωρώντας ότι είναι μια εμπορική στρατηγική απλά  για να πουληθούν ρούχα σε χαμηλές τιμές.

Στο παιχνίδι και οι Οίκοι Μόδας

Παρά τον φαινομενικά "αντι-μόδα" χαρακτήρα του, το normcore ενσωματώθηκε γρήγορα από πολλούς μεγάλους οίκους μόδας. Οίκοι όπως Balenciaga, Vetements, Jil Sander, Maison Martin Margiela και Céline έχουν παρουσιάσει συλλογές με έντονα normcore στοιχεία, όπως απλά oversized μπλουζάκια, ουδέτερα χρώματα, φαρδιά τζιν και αθλητικά παπούτσια, δηλαδή την αμερικανική κουλτούρα των 90s. Οι μεγάλοι οίκοι αξιοποιούν το στοιχείο της "κανονικότητας", συχνά με ειρωνική ή σκόπιμα υποτιμητική προσέγγιση, για να δημιουργήσουν μια αντίθεση με τη φαντασμαγορία της υψηλής μόδας.

Το Normcore Στυλ σε 10 βήματα:

1. Ουδέτερα χρώματα: Γκρι, μπεζ, λευκό, μαύρο.
2. Απλά ρούχα: T-shirts, polo, sweatshirts, πουλόβερ, τζιν, φαρδιά παντελόνια, chinos, shorts. Η φράση κλειδί είναι: Τι θα φορούσε ο μπαμπάς σου;
3. Όλα unisex.
4. Μαλακά υφάσματα.
5. Απουσία λογοτύπων.
6. Αθλητικά παπούτσια: Sneakers χωρίς πολλά χρώματα και αερόσολες.
7. Αξεσουάρ: Ελάχιστα και διακριτικά.
8. Ξεκίνα με τα βασικά: ένα λευκό t-shirt, ένα ζευγάρι τζιν και ένα καρό πουκάμισο.
9. Ψάξε για ρούχα πρώτης ανάγκης που είναι βιώσιμα, ηθικά παραγόμενα, υψηλής ποιότητας, που μπορούν να φορεθούν ανεξάρτητα από την εποχή ή το φύλο και χαρακτηρίζονται από μινιμαλιστικά, ανθεκτικά στις τάσεις, ανεξάρτητα από την εποχή και διαχρονικά σχέδια.
10. Μη φοβάσαι να πειραματιστείς: Το Normcore δεν σημαίνει ότι πρέπει να φοράς πάντα τα ίδια ρούχα. Πειραματίσου με διαφορετικούς συνδυασμούς και δημιούργησε το δικό σου μοναδικό στυλ.