Γιώργος Ελευθεριάδης: Δεν φτιάξαμε ρούχα, φτιάξαμε δημιουργίες που τυχαίνει να φοριούνται

Aνήκει στους γκουρού της ελληνικής Μόδας, αγαπημένος σχεδιαστής όλων μας, με το ιδιαίτερο, δικό του στιλ. Ένα κορδελάκι του Γιώργου Ελευθεριάδη μπορείς να το αναγνωρίσεις από χιλιόμετρα. Εδώ και τέσσερις σχεδόν δεκαετίες έχει καταφέρει να δημιουργήσει έναν άκρως διακριτό σχεδιαστικό κόσμο, όπου η γεωμετρία, η αρχιτεκτονική, η αειφορία και η ουσιαστική έκφραση αποτελούν θεμέλια της δουλειάς του. 

Συνέντευξη με τον σχεδιαστή μόδας Γιώργο Ελευθεριάδη

Συναντηθήκαμε στο κατάστημα που διατηρεί εδώ και 13 χρόνια στην οδό Τσακάλωφ στο Κολωνάκι. Με υποδέχεται ντυμένος με ένα πτι καρό σακάκι και παντελόνι σε άλλη παραλλαγή του καρό (τι όμορφος συνδυασμός και πόσο δύσκολο να τον πετύχεις). Μπαίνοντας στον χώρο, το μάτι μου σταματά στο πόστερ που γράφει: «Όλα θα πάνε καλά!». Μου εξηγεί πως το έχει στον τοίχο του από το 2011, χρονιά που άνοιξε το κατάστημά του. «Ήταν ένα μήνυμα και μια υπόσχεση κόντρα στους δύσκολους καιρούς της κρίσης» διευκρινίζει.  

Το βλέμμα μου σταματάει στα ρούχα. Ρούχα ισορροπημένα, αλλά όχι απλά. Δεν απευθύνονται μόνο σε όσους θέλουν να ντυθούν, αλλά και σ’ αυτούς που θέλουν να εκφράσουν την άποψή τους. Έχουν λεπτομέρειες, αλλά δεν βασίζονται στη διακόσμηση. Έχουν δομή, σχεδιασμένα για να φοριούνται όλες τις ώρες, τις ημέρες και κάθε εποχή, ανεξάρτητα από κυρίαρχες τάσεις. Κομμάτια διαχρονικά, που μοιάζουν σημερινά κι ας τα έχεις αγοράσει πριν από μια δεκαετία. Ο χρόνος περνάει από πάνω τους χωρίς να τα αγγίζει.

Πίσω στον χρόνο

Αν και όλοι πίστευαν ότι θα ασχολιόταν με την αρχιτεκτονική, στα 19 του ο Ελευθεριάδης αποφασίζει να ακολουθήσει το δικό του μονοπάτι στον κόσμο της μόδας και δύο χρόνια αργότερα κάνει την πρώτη του επαγγελματική απόπειρα. «Από μικρός ζωγράφιζα, έκανα κεραμική. Μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον που με ενθάρρυνε να δημιουργώ και με υποστήριζε. Εγώ για κάποιον λόγο ήξερα τι ήθελα να κάνω», μου λέει. Τις σπουδές του στη μόδα δεν τις ολοκληρώνει ποτέ. «Η μανία μου ήταν να μπω μέσα στα πράγματα». 

Έχει άποψη και διαφορετικότητα στην προσέγγιση και δοκιμάζει πράγματα πρωτοπόρα για την εποχή του, στοιχεία που κάνουν τον χώρο να τον προσέξει. «Ήμουν 25 χρονών και τα περιοδικά ασχολούνταν μαζί μου». Ο Γ. Ελευθεριάδης όμως δεν επιδιώκει να γίνει διάσημος, ούτε να τον προσέξουν. «Ποτέ δεν έκανα κάτι για να γίνω γνωστός. Πάντα λειτουργούσα όπως αισθανόμουν. Το επιχειρηματικό κομμάτι ήταν πάντα το 1/3 της δουλειάς μου, κάτι που υποχρεωτικά έπρεπε να προσέχω. Αλλά οι κινήσεις μου ήταν αυτές ενός δημιουργού, ενός σχεδιαστή και όχι ενός εμπόρου. Μου είχαν γίνει απίστευτες προτάσεις και τις αρνήθηκα. Δεν το μετανιώνω», εξηγεί. Αντίθετα, για αυτόν το σχέδιο ενός ρούχου είναι έκφραση της ίδιας του της προσωπικότητας.«Θέλω μέσα από τις συλλογές μου να συνομιλώ με την εποχή. Να αποτυπώνω αυτά που με ενδιαφέρουν, με ευχαριστούν ή με στεναχωρούν. Αυτά με τα οποία συμφωνώ ή διαφωνώ». Γρήγορα επεκτείνει τη δουλειά του στο εξωτερικό, αποκτά δυναμική παρουσία σε πολλά high-end καταστήματα και ταυτόχρονα μια ελευθερία που δεν την είχε στην Ελλάδα.

Το 2004, και ενώ η καριέρα του είναι στο απόγειο –μαζί με την Ολυμπιακή άνοιξη της χώρας–, κάνει μια τολμηρή κίνηση: κλείνει όλα τα καταστήματά του και δουλεύει μόνο για τις ξένες αγορές. «Δεν ήθελα να είμαι μέρος ενός κόσμου που επικεντρωνόταν στην υπερκατανάλωση. Ήθελα να βρεθώ κάπου άγνωστος μεταξύ αγνώστων, να απευθυνθώ σε ένα κοινό πιο δικό μου, πιο ελεύθερο». Από το Λονδίνο στο Παρίσι, στο Μιλάνο στη Βαρκελώνη, σε shows με εξαιρετικούς σχεδιαστές και δίπλα σε μεγάλα ονόματα του χώρου, ο Ελευθεριάδης γίνεται ambassador του design Made in Greece. 

Το 2010, όταν η χώρα κατέρρεε, αποφασίζει να ξαναγυρίσει στην ελληνική αγορά, και το 2011 ανοίγει το κατάστημα στο Κολωνάκι. «Ήταν η κατάλληλη στιγμή να υποστηρίξω τη χώρα μου, να είμαι δίπλα στους ανθρώπους που δουλεύουν, να δείξω τον θυμό μου για όλη την κατάσταση αλλά και να δώσω το παρών. Εξαρχής ήξερα ότι τα ρούχα μου απευθύνονται σε συγκεκριμένο κοινό, που είναι μεν περιορισμένο, αλλά ποτέ δεν στόχευα σε κάτι περισσότερο. Είναι το κοινό που με ακολουθεί όλα αυτά τα χρόνια και ευτυχώς διευρύνεται. Έμεινε πιστό σ’ εμένα κι εγώ σ’ αυτό». Σήμερα ο Γ. Ελευθεριάδης διανύει μια πολύ δημιουργική περίοδο, δίνοντας στην τέχνη του μια ακόμη διαφορετική πλευρά του, αυτήν της εκπαίδευσης, μέσα από το εργαστήριο Morphés.  

Το εργαστήριο Morphés στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Η μόδα συναντά το αρχαίο δράμα στο εργαστήριο Morphés

Οι Morphés, μέρος του OPEN PLAN, είναι ένα εργαστήριο μόδας, κεραμικής, χορού, το οποίο δημιούργησε η Κατερίνα Ευαγγελάτου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. To φετινό φεστιβάλ, στο πλαίσιο των 70ών γενεθλίων του, είχε θέμα το δίπολο Απόλλωνας-Διόνυσος, και στο εργαστήριο της μόδας την καθοδήγηση ανέλαβε ο Γιώργος Ελευθεριάδης με μια επιλεγμένη ομάδα συνεργατών. Το project είχε στόχο να φέρει κοντά νέους δημιουργούς με καταξιωμένους επαγγελματίες, δίνοντάς τους την ευκαιρία να εκφραστούν και να αναδείξουν το ταλέντο τους. Η πρόκληση για τους συμμετέχοντες φέτος ήταν να αφήσουν τη φαντασία τους ελεύθερη, να μην ακολουθήσουν τα κλασικά μονοπάτια της μόδας, ούτε να περιοριστούν στα καθιερωμένα σχέδια, αλλά να αναπτύξουν κάτι καινούργιο, κάτι που θα ξεπερνάει την παραδοσιακή έννοια του ενδύματος και τους εκφράζει προσωπικά. «Δεν ήθελα να δημιουργήσουμε απλά ρούχα ή να ντύσουμε έναν ρόλο, αλλά μία έννοια. Ήθελα να φτιάξουμε κάτι πιο ρευστό, πιο καλλιτεχνικό, να το βλέπεις και να μην καταλαβαίνεις αμέσως αν είναι ένδυμα ή έργο τέχνης. Σαν ένα master ιδεών».  Αντί να ασχοληθούν με παραδοσιακά ρούχα, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να δουλέψουν γύρω από το δίπολο Απόλλωνα και Διόνυσου, δηλαδή τις δύο διαστάσεις μας, το σύνολο της ύπαρξής μας. Να διαχειριστούν από τη μία το μέτρο, την πνευματικότητα, την αρμονία που συμβολίζει ο Απόλλωνας, και στον αντίποδα την έκσταση, το πάθος, τον αυθορμητισμό που εκπέμπει ο Διόνυσος και το πώς αντιλαμβάνονται αυτές τις έννοιες σε συνάφεια με τη μόδα.

Η διαδικασία ήταν απαιτητική. «Είχαμε να κάνουμε με 10 νέους ανθρώπους από διαφορετικούς χώρους, με γνώσεις κάποιοι στη μόδα, άλλος στο  fine art, άλλοι στην αρχιτεκτονική». Όλοι διδάχθηκαν εννοιολογία, αναλύοντας σε βάθος τη σχέση των θεών μέσα στη σύγχρονη μόδα με μια avant-garde και πιο πειραματική κατεύθυνση, θεατρολογία και ιστορία. Ο Ελευθεριάδης ήταν καθ’ όλη τη διάρκεια ο μέντοράς τους. «Δεν ήθελα να τους μάθω πώς να ράβουν ή να φτιάχνουν πατρόν – κανένα εργαστήριο δεν μπορεί να σε μάθει σε τρεις μήνες. Ήθελα να τους μάθω πώς να κάνουν τη δημιουργικότητά τους πράξη. Τους είπα να μπουν στα βαθιά, εκεί που δεν φτάνουν». 

Οι καλλιτεχνικές δημιουργίες του εργαστηρίου θα παρουσιαστούν τον Απρίλιο στο πλαίσιο της παρουσίασης του φετινού προγράμματος του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, όπου τα έργα των συμμετεχόντων, σε συνδυασμό με έργα από τα εργαστήρια κεραμικής και τεχνών του χαρτιού, θα φέρουν στο φως μια νέα εκδοχή της μόδας. «Δεν ήθελα να δούμε ρούχα, ήθελα να δούμε δημιουργίες που τυχαίνει να φοριούνται», εξηγεί ο κ. Ελευθεριάδης. Όσο συζητάμε, μαθαίνω ακόμη περισσότερα για τη μόδα μέσα από τη δική του ματιά: σύγχρονη, κοφτερή και αληθινή.  

-Αν είχατε ένα μαγικό ραβδί και μπορούσατε να αλλάξετε ένα πράγμα στη βιομηχανία της μόδας, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;

Να ξαναγυρίσω τη μόδα στις βασικές τις αξίες, που δεν είναι η βιομηχανία το ενδύματος. Είναι κάτι παραπάνω. Είναι η αισθητική, η έρευνα, η σχέση με τη δημιουργικότητα και η σχέση μ’ αυτό που ιδανικά θα θέλαμε να είμαστε.

-Ποια είναι η δική σας θέση απέναντι στη βιωσιμότητα;

Προσπαθώ να χρησιμοποιώ βιώσιμα υλικά από το 1997.Οι ετικέτες μου έγραφαν «Yiorgos Eleftheriades Protect the Earth, We’ ve Got Only One». Ήταν μια εποχή που το περιβάλλον δεν ήταν θέμα συζήτησης, αλλά τα δείγματα «μιλούσαν». Σήμερα έχω ρίξει την παραγωγή μου στο μισό και σταμάτησα τη χονδρική στο μισό, με αποτέλεσμα τη μείωση της προσωπικού μου κέρδους. Μου λένε «Δεν ταλαιπωρείσαι;». Πάρα πολύ. «Δεν χάνεις;» Πάρα πολύ. Αλλά μένω πιστός στην ιδεολογία μου στην πράξη. Θες να κανείς κάτι για την εποχή σου; Κάνε το, χωρίς ούτε να φωνάζεις ούτε να κατηγορείς. Σε επίπεδο βιομηχανίας της μόδας, δεν έχει γίνει τίποτα ουσιαστικό παρά μόνο για λόγους marketing, που στην πραγματικότητα άπλα μπερδεύουν το κοινό αντί να το εκπαιδεύσουν. Ζούμε σε ένα σύστημα το οποίο συνεχίζει να υπερκαταναλώνει και να υπερπαράγει, δεν μπορεί να μιλάει για βιωσιμότητα.  

-Τι συμβαίνει με τους ανεξάρτητους σχεδιαστές και τα mega brands;

Ως ανεξάρτητοι σχεδιαστές, ο κύκλος εργασιών μας είναι μέσα στην χώρα και καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τα δύο τέρατα. Το ένα είναι η μαζική παραγωγή, η οποία είναι καταστροφική σε όλα τα επίπεδα τόσο για τον άνθρωπο, όσο και τον πλανήτη. Κάκιστες συνθήκες εργασίας, κάκιστα υλικά, κανένας σεβασμός στη δουλειά άλλων σχεδιαστών που κοπιάζουν. Μιλάμε για υπερκατανάλωση που χτίζει στον κόσμο τη συνήθεια «Πάρε και πέτα» – κάτι που θα έπρεπε να έχουμε ξεπεράσει τουλάχιστον εδώ και μια δεκαετία. Το δεύτερο είναι το τέρας των mega  brands. Περνάς έξω από τα καταστήματα και νομίζεις ότι βλέπεις τη βιοτεχνία, με τόση logomania που επικρατεί – αποτέλεσμα της κατάντιας του καπιταλισμού. Με κινητήριο μοχλό τον κόσμο ο οποίος επιλέγει να κρατάει μια ακριβή επώνυμη τσάντα με στόχο τον εντυπωσιασμό, κι ας φοράει ρούχα με μηδενική ποιότητα. Αυτό το κοινό όμως θα είναι το πρώτο που θα δεχτεί τις συνέπειες της καταστροφής.

-Η μόδα δημιουργείται στον δρόμο και όχι στις πασαρέλες;

Από πού έχουν ξεκινήσει τα πράγματα; Από τον δρόμο. Η μόδα του δρόμου μού αρέσει επειδή λέει την αλήθεια της κοινωνίας σε σχέση με τη χρονική στιγμή, ακόμα κι αν η ίδια η κοινωνία δεν την αντιλαμβάνεται. 

-Ξεχωρίζετε κάποιον νέο Έλληνα σχεδιαστή;

Η Ελένη Καββάδα είναι εξαιρετική σχεδιάστρια και θαυμάσιο άτομο, που, αποφοιτώντας από την Ιταλία, ξεκίνησε την επαγγελματική της διαδρομή μαζί μου. Όπως και η Ειρήνη Μαγγίνα που είναι πολύ ταλαντούχα, με άποψη και υπέροχη δουλειά.

-Θεωρείτε ότι το ελληνικό προϊόν σήμερα είναι ανταγωνιστικό;

Είναι ανταγωνιστικό σε μέτριο επίπεδο, αλλά δεν έχει τη δομή και την αγορά για να ανταγωνιστεί το πολύ υψηλό επίπεδο. Για να αναπτυχθείς εσύ και κατ’ επέκταση το προϊόν σου, πρέπει πρώτα απ’ όλα να υπάρξει ένα κοινό κι ένα επαγγελματικό σύστημα το οποίο να σε τροφοδοτήσει για να αναπτύξεις τις δεξιότητές σου και το όραμά σου. Όταν καταλήγεις να ντύνεις τη showbiz, δε θα σε πάει πουθενά. Δεν κατηγορώ τον χώρο, αυτές απλά είναι οι ανάγκες του.

-Οι Έλληνες έχουμε αισθητική στο ντύσιμο;

Η αισθητική του mainstream μάς χαρακτηρίζει ως κοινωνία. Κακόγουστοι σίγουρα δεν είμαστε. Όλα ξεκινούν από το γεγονός ότι ντυνόμαστε για τους άλλους. Ντύνομαι για να είμαι σέξι, για να νομίζω ότι ανήκω σε μια τάξη κ.λπ. Το να φοράς κάτι για σένα, αυτή είναι η δύναμη του στιλ. Όχι το τι φοράς, αλλά ότι ξέρεις ποιος είσαι φορώντας το. Κι αυτό είναι που κάνει τη διαφορά, η προσωπικότητα. 

-Αν η μόδα ήταν μια γλώσσα, τι μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στον κόσμο με τη δημιουργία σας;

Εκφράσου, κατανάλωσε λιγότερο, απόκτησε συνείδηση. 

-Ποια τάση πιστεύετε ότι θα παραμείνει στη μόδα;

Η μεγαλύτερη τάση είναι ο συνδυασμός του high-end design μαζί με το casual, τα ιδιαίτερα uniforms, γιατί θα ανταποκρίνεται στον τρόπο ζωής του μέλλοντος. Θέλουμε να είμαστε comfort, αλλά ταυτόχρονα να εκφράζουμε τη διαφορετικότητά μας. Και σίγουρα το ιδιαίτερο design έχει υπεραξία σ’ αυτό το ρεύμα: να βλέπεις κάτι που, ακόμα κι αν είναι απλό, να ξεφεύγει από το σύνηθες. 

-Ποια ξένη προσωπικότητα θέλετε να φορέσει μια custom δημιουργία σας;

Μια γυναίκα που αισθάνομαι ότι έχει την αύρα της άποψης χωρίς να το προσπαθεί, είναι η Τίλντα Σουίντον. Είναι ανεπιτήδευτη και ό,τι φοράει το κάνει δικό της. Έχει το υπέροχο χάρισμα όλα επάνω της να είναι καταπληκτικά. Θα ήταν τρομερό να φορέσει οποιοδήποτε ρούχο μου, και πάνω της να εκτοξευθεί. 

-Τι θα συμβουλεύατε έναν νέο σχεδιαστή;

Να βρει τα δικά του στοιχεία για να μπορέσει να μιλήσει σε μια πιο προσωπική γλώσσα, να διευρύνει τον ορίζοντα του τι σημαίνει αγορά και να πιστέψει στις δημιουργικές ομάδες, γιατί λειτουργούν πολύ πιο δυναμικά απ’ ό,τι μια μονάδα. Αυτό στην Ελλάδα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα και στοίχημα. Να δημιουργήσει για ανθρώπους σαν τον ίδιο. 

Η μόδα για τον Γιώργο Ελευθεριάδη είναι πράξη ελευθερίας και άσκηση δημιουργίας χωρίς υπερβολές. Δημιουργεί ρούχα που δεν τα φοράς απλώς, τα ζεις. Αλλά στο τέλος αναρωτιέσαι: «Πόσο έτοιμος είμαι πραγματικά να εκφραστώ μέσα από ό,τι φοράω;».