Gucci: Η ιστορία των μυθικών μεταξωτών μαντιλιών

Το να μπαίνει κανείς στο αρχείο των μεταξωτών μαντιλιών της Gucci μοιάζει περισσότερο με άνοιγμα σε ένα μεγάλο εικονογραφημένο παραμύθι παρά με μια απλή άσκηση παρατήρησης. Εκεί, τα σχέδια, οι στάμπες, τα προσχέδια και οι πινελιές μετατρέπονται σε ένα είδος σιωπηρής αφήγησης ογδόντα χρόνων: από τη δεκαετία του 1960 έως σήμερα, μέσα από τις εποχές, τις τάσεις και τις εμμονές της μόδας. Στο Palazzo Settimanni στη Φλωρεντία, εκεί όπου κάποτε κατοικούσαν ευγενείς και αργότερα δούλευαν τεχνίτες του δέρματος, ο αέρας ακόμη μοσχοβολά παλιά δόξα και ολόφρεσκο, απαλό μετάξι.

Τα μαντίλια της Gucci δεν είναι απλώς αξεσουάρ: είναι οπτικά ποιήματα, είναι αφηγήσεις που φοριούνται, κομμάτια μιας ιστορίας που πλανάται στον αέρα με την ίδια χάρη που πλέει το μετάξι στον άνεμο. Είναι η πεμπτουσία της κομψότητας: όταν τα υφάσματα κινούνται ελεύθερα, αφήνουν πίσω τους όχι απλώς στιλ, αλλά και μια λάμψη – σαν άρωμα που επιμένει.

Η έκδοση Gucci: The Art of Silk που κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό από τις εκδόσεις Assouline, είναι η πρώτη του είδους της που αφιερώνεται αποκλειστικά στα μεταξωτά μαντίλια του οίκου. Η συγγραφέας Jo-Ann Furniss, έμπειρη επιμελήτρια και αρθρογράφος με θητεία στα μεγαλύτερα περιοδικά μόδας του κόσμου, είχε αποκλειστική πρόσβαση στο αρχειακό υλικό του οίκου, και μέσα από τις σελίδες της έκδοσης αναδεικνύεται όχι μόνο η αισθητική αξία των μαντιλιών, αλλά και ο ρόλος τους ως καθρέφτης –και καμιά φορά οδηγός– της ιστορίας της ίδιας της Gucci.

Από την Γκρέις Κέλι ως τη Βασίλισσα Ελισάβετ και τον Χάρι Στάιλς, από την Αναγέννηση έως τα NFT (τα μοναδικά ψηφιακά αντικείμενα τέχνης που πιστοποιούνται μέσω τεχνολογίας blockchain), από την Accornero Flora του 1966 (ίσως το πιο εμβληματικό και πολυτραγουδισμένο σχέδιο μαντιλιού στην ιστορία της Gucci) έως τις σύγχρονες ερμηνείες στο project 90x90 (εννέα σύγχρονοι καλλιτέχνες κλήθηκαν να δημιουργήσουν εννέα μεταξωτά μαντίλια 90 x 90 εκ., εμπνευσμένα από τις πέντε εμβληματικές θεματικές του οίκου), το βιβλίο καταγράφει την ονειρική πορεία ενός τετραγώνου 90 x 90 εκ., που καταφέρνει να είναι ταυτόχρονα αντικείμενο τέχνης, δήλωση μόδας και καθρέφτης της κάθε προσωπικότητας που τυλίγεται σε ένα μαντίλι.

Από αχθοφόρος στο Savoy σε βασιλιά της δερμάτινης πολυτέλειας

Ο Γκούτσιο Γκούτσι, ο ιδρυτής του οίκου, διέφυγε από τη Φλωρεντία στο Λονδίνο στα τέλη του 19ου αιώνα, βρίσκοντας δουλειά ως αχθοφόρος στο πολυτελές ξενοδοχείο Savoy. Από αυτή την «ταπεινή» θέση παρατήρησε με προσοχή τις συνήθειες της βρετανικής αριστοκρατίας: τα ρούχα τους, τα καπέλα τους, τις βαλίτσες τους. Και όταν επέστρεψε στην Ιταλία το 1921 για να ιδρύσει τη δική του επιχείρηση, η επιρροή αυτή είχε αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα. Η Gucci δεν ήταν μόνο ιταλική – είχε και μια δόση από βρετανικό snobbery. Μια αριστοκρατία με ολίγον βρετανικό φλέγμα φτιαγμένη στο φλωρεντινό εργαστήριο.

Οι Gucci ως οι Μεδίκοι της μόδας

Η σύνδεση της οικογένειας Gucci με τη Φλωρεντία και ειδικά με τη φιλοσοφία των Μεδίκων είναι εμφανής. Χωρίς στρατό, αλλά με αισθητική ισχύ, οι Gucci επένδυσαν στην τέχνη, την εικόνα και την αφήγηση. Από το λογότυπο του αχθοφόρου της δεκαετίας του 1920 περάσαμε στην εραλδική ασπίδα με ρόδα και τροχούς της δεκαετίας του ’50 – μια αναφορά στην ποίηση, τη σοφία και την ηγεσία. Όταν άνοιξε το Gucci Galleria στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης το 1980, η Gucci δεν πουλούσε απλώς τσάντες, αλλά εξέθετε δίπλα τους ρωμαϊκά και αναγεννησιακά έργα τέχνης, νεοκλασικά, και αβανγκάρντ. Ο Άλντο Γκούτσι το δήλωνε χωρίς αναστολές:

Η τέχνη είναι μέρος του ανθρώπινου έργου. Μας εξυψώνει και μας παρηγορεί.

Ροντόλφο Γκούτσι: Από την Τσινετσιτά στα όνειρα από μετάξι

Εδώ, στη σκηνή, μπαίνει ο Ροντόλφο Γκούτσι, ο νεότερος γιος του Γκούτσιο, ο οποίος είχε μία εντελώς διαφορετική πορεία: ηθοποιός του ιταλικού κινηματογράφου της περιόδου «Telefoni Bianchi» (ή αλλιώς «λευκά τηλέφωνα», όρος που περιγράφει ένα είδος ιταλικού κινηματογράφου της δεκαετίας του 1930 και των αρχών του '40, εξαιτίας της εμμονής των ταινιών αυτών να παρουσιάζουν πολυτελή διαμερίσματα της αστικής τάξης, διακοσμημένα με λευκά τηλέφωνα—ένα σύμβολο πλούτου και μοντερνισμού εκείνης της εποχής). Το καλλιτεχνικό του όνομα ήταν Μαουρίτσιο Ντ’Ανκόρα. Όταν η εμφάνιση του νεορεαλισμού εξαφάνισε τις ρόδινες κωμωδίες, ο Ροντόλφο επέστρεψε στην οικογενειακή επιχείρηση. Το 1951 ανέλαβε το κατάστημα του Μιλάνου και έφερε μαζί του τη σαγήνη του παλιού σινεμά. Από εκεί καθιέρωσε μια κουλτούρα όπου οι πελάτες – είτε ήταν σταρ του Χόλιγουντ είτε διανοούμενοι του Μιλάνου – ένιωθαν πρωταγωνιστές. Η Gucci έγινε σκηνή και ο Ροντόλφο ο αόρατος σκηνοθέτης της.

Η στιγμή της Γκρέις Κέλι και η γέννηση της «Flora»

Το 1966, ένα φαινομενικά ασήμαντο περιστατικό καθόρισε την ιστορία των Gucci μαντιλιών: η πριγκίπισσα Γκρέις Κέλι επισκέπτεται το κατάστημα στο Μιλάνο. Ο Ροντόλφο της προσφέρει δώρο και εκείνη ζητά ένα μαντίλι με λουλούδια. Το πρόβλημα; Κανένα τέτοιο μαντίλι δεν υπήρχε ακόμη. Ο Ροντόλφο, αμετανόητα κουλ, υπόσχεται να της το στείλει.

Στρέφεται αμέσως στον φίλο και συνεργάτη του από τον κινηματογράφο, τον Βιτόριο Ακορνέρο, γνωστό εικονογράφο παραμυθιών κι αυτός δημιουργεί μια «έκρηξη λουλουδιών, εμπνευσμένη από την «Primavera» του Μποτιτσέλι – με κεντρικό μοτίβο το κρίνο της Φλωρεντίας, σύμβολο αγνότητας και Αναγέννησης. Το αποτέλεσμα ήταν η «Flora», ίσως το πιο εμβληματικό σχέδιο μαντιλιού στην ιστορία της μόδας.

Σε έναν κόσμο όπου η μόδα συχνά καταλήγει σε ταχύρρυθμη βαρεμάρα ή επίδειξη χωρίς υπόβαθρο, το μαντίλι Gucci θυμίζει κάτι σπάνιο: ότι ένα κομμάτι ύφασμα μπορεί να κουβαλάει πολιτισμό, ιστορία και όνειρο. Σαν να φοράς στο λαιμό σου ένα μικρό μουσείο. Και αν η πολιτική ισχύς έχει σημασία, τότε το soft power του στιλ έχει διάρκεια. Το Gucci μαντίλι δεν επιβάλλει, δεν επιτίθεται – σαγηνεύει. Και ίσως αυτό να είναι η πιο έξυπνη εξουσία από όλες.

Μαντίλια Guucci - Τα εμβληματικά μοτίβα Flora, Fauna, Nautical, Equestrian και το μονόγραμμα GG

Το βιβλίο εξετάζει τις εμβληματικές σειρές των μεταξωτών μαντiλιών Gucci ως σύγχρονους θυρεούς πολιτισμικής ταυτότητας. Ένα καλειδοσκόπιο από εικόνες, μύθους και αισθητικά σήματα, όπου η Gucci επεξεργάζεται με επιδεξιότητα ένα ολόκληρο εικονογραφικό σύμπαν.

Flora: Λουλούδια, Θεές και Μποτιτσέλι

Η σειρά Flora, δημιουργήθηκε το 1966 και είναι ίσως το πιο αναγνωρίσιμο μοτίβο στην ιστορία της Gucci. Εμπνευσμένη από τον πίνακα La Primavera του Μποτιτσέλι και τον μύθο της νύμφης Χλωρίδας που μεταμορφώνεται στη θεά Φλώρα, η σειρά δεν είναι απλώς φλοράλ – είναι μια σύνοψη της Αναγέννησης, της ποίησης και του μύθου σε τετράγωνο σχήμα. Τα λουλούδια ξεπηδούν σχεδόν θεατρικά από το ύφασμα – κρίνοι, παπαρούνες, ανεμώνες, νεροκρίνοι – όλα επανατοποθετημένα σε νέα εποχή.

Fauna: Εξωτισμός και φαντασία

Τα μαντίλια με ζωικά μοτίβα παίζουν πάνω στην ιδέα του «φανταστικού ταξιδιώτη». Από παπαγάλους μέχρι τίγρεις, και από φλαμίνγκο μέχρι πεταλούδες, η σειρά Fauna της Gucci μοιάζει να ανήκει τόσο στη φύση όσο και στα όνειρα. Όπως οι Μεδίκοι παρουσίαζαν εξωτικά ζώα στις αυλές τους, έτσι και τα Gucci μαντίλια λειτουργούν ως μικρές τοιχογραφίες ενός κόσμου γεμάτου φαντασία και πολυτέλεια.

Nautical: Θάλασσες, σχοινιά και otium

Το otium είναι λατινική λέξη που σήμαινε τον ποιοτικό, συνειδητό χρόνο που αφιερώνει κανείς στη σκέψη, στη μελέτη, στις τέχνες και στη φιλοσοφία. Η ναυτική σειρά των μαντιλιών αποτελεί έναν ύμνο σε αυτήν την ιδέα που υιοθέτησαν οι ουμανιστές της Αναγέννησης. Σχοινιά, άγκυρες, ιστία και γαλέρες παραπέμπουν σε εμπορικά ταξίδια, ανακαλύψεις και χλιδή. Τα σχέδια αυτά, είτε εμπνέονται από τη θαλασσογραφία της Αναγέννησης είτε από τη γοητεία του yachting, αφηγούνται πάντα μια ιστορία προνομιακού τρόπου ζωής αλλά και απόδρασης.

Equestrian: Αριστοκρατία και καθήκον

Η ιππική θεματολογία παραπέμπει στα εραλδικά έπη και τις τοιχογραφίες των Μεδίκων. Σέλες, χαλινάρια και χρυσά εξαρτήματα λειτουργούν ως πολιτισμικά παράσημα. Όπως και στις τοιχογραφίες του Κοτζόλι, όπου οι Μεδίκοι παρουσιάζονται έφιπποι ως βασιλιάδες μάγοι, έτσι και οι χρήστες των μαντιλιών Gucci καλούνται να πάρουν θέση στην εικονική αυτή παρέλαση.

Το μονόγραμμα GG

Όλη η ιστορία σε δύο γράμματα. Το διπλό G –για Gucci– είναι το πιο αναγνωρίσιμο σύμβολο της μάρκας. Όπως τα βασιλικά μονογράμματα της Αναγέννησης ή τα σημάδια-χαρακτηριστικά των τεχνιτών πάνω σε αντικείμενα, το GG λειτουργεί ως σφραγίδα ποιότητας, εξουσίας και αποκλειστικότητας. Μαντίλια με επαναλαμβανόμενα μοτίβα GG συνδέουν τη σύγχρονη Gucci με τον κόσμο των μοναχικών συμβόλων που αναγνωρίζονται μόνο από τους «μυημένους».

Η εικονογραφία των Gucci μαντιλιών, μέσα από αυτή την πεντάδα θεματικών, δεν είναι τυχαία. Είναι ένα εργαλείο αυτοτοποθέτησης της μάρκας μέσα στην ιστορία της Φλωρεντίας, της τέχνης και της κοσμοπολίτικης ματαιοδοξίας. Αν κάθε μαντίλι είναι ένα παράθυρο, τότε αυτά τα παράθυρα κοιτάζουν ταυτόχρονα προς το παρελθόν και το μέλλον.

Star power

Πριν οι διασημότητες φορέσουν Gucci, οι θεοί του Ολύμπου φορούσαν απαλά μετάξια. Ή τουλάχιστον έτσι θα το έβλεπε ο Μποτιτσέλι, όταν ζωγράφιζε τη Flora στη Primavera. Η τέχνη, η μυθολογία και το στιλ κάποτε ήταν ενιαία υπόθεση. Σήμερα, η μόδα –και ειδικά το μαντίλι Gucci– γίνεται το νέο κανάλι αφήγησης, το πεδίο όπου οι νέες «θεότητες» της ποπ κουλτούρας επανεφευρίσκουν τη σημασία της εικόνας και της αναγνωρισιμότητας.

Το βιβλίο χαρτογραφεί την εξουσία των επώνυμων, από την Γκρέις Κέλι ως τη Βασίλισσα Ελισάβετ ΙΙ, και από τη Μαρία Κάλας ως τον Χάρι Στάιλς, δείχνοντας πώς το μαντίλι Gucci απέκτησε ρόλο εμβληματικό, σχεδόν μυθικό, εντός και εκτός παλατιών.

Στη Νέα Υόρκη των 60s και 70s, οι κυρίες της Παρκ Άβενιου ντύνονταν όχι για να εντυπωσιάσουν αλλά για να επιβεβαιώσουν. Το μαντίλι Gucci φορέθηκε σε στιλ γιαγιάς-Μπαμπούσκας από ηθοποιούς, socialites και Πρώτες Κυρίες, με μια σιγουριά που το μετέτρεψε από αξεσουάρ σε σήμα ταυτότητας. Τα ιππικά σχέδια σχολίαζαν εμμέσως τη θήρα – το κυνήγι του βλέμματος, του στάτους, της εξουσίας.

Η Λι Ρατζιγουίλ, αδελφή της Τζάκι και αρχι-ιέρεια του διακοσμητικού εκλεκτικισμού, απογείωσε το μαντίλι Gucci με λινά κοστούμια και Horsebit loafers.

Από τα ανάκτορα στους μπλόγκερς

Με την είσοδο της ψηφιακής εποχής, κάθε εμφάνιση γινόταν δημόσιο θέαμα. Η εποχή των mood boards και του Instagram έφερε το μαντίλι Gucci σε νέες φόρμες: πάνω από τζάκετ, με skater look, δίπλα σε diamond grills (κοσμήματα που φοριούνται στα δόντια). Ο κόσμος είχε αλλάξει – αλλά το μεταξωτό τετράγωνο παρέμενε εργαλείο συμβολισμού.

Η βασίλισσα Ελισάβετ, οδηγώντας το Land Rover της με Gucci μαντίλι στο κεφάλι, έγινε εικονίδιο ρετρό κομψότητας. Και όταν μουσικοί σαν τον A$AP Rocky ή τον Χάρι Στάιλς υιοθέτησαν το ίδιο στιλ, η Flora επανήλθε με νέο μήνυμα: ναι, γνώριζαν τον Μποτιτσέλι, και ναι, αυτό ήταν το νόημα.

Η Τζολί ως Κάλας: όταν οι μύθοι επικαλύπτονται

Το 2025, η Αντζελίνα Τζολί, υποδυόμενη τη Μαρία Κάλας, φορά Gucci φουλάρια του 1970 – τα ίδια με εκείνα της ίδιας της Κάλας, κληροδοτημένα από τη γιαγιά της ενδυματολόγου. Η ζωή και η αναπαράστασή της συμπλέκονται σε έναν αέναο κύκλο πολιτισμικής κληρονομιάς, με το μαντίλι ως φορέα μνήμης και γοητείας.

Το φουλάρι Gucci είναι ένας τρόπος να μιλήσεις χωρίς λέξεις. Ένα τετράγωνο μεταξιού γεμάτο σημασίες, που λειτουργεί σαν πανοπλία και σαν πρόσκληση ταυτόχρονα. Από το Μονακό μέχρι το TikTok, είναι ο πιο φίνος τρόπος να πεις «ξέρω, και ξέρεις ότι ξέρω».

Gucci: Τα αρχεία, το ατελιέ και το εργοστάσιο

Φλωρεντία: Το αρχείο

Το Παλάτσο Σετιμάνι, ένα επιβλητικό και πανέμορφο κτίσμα από τον 15ο αιώνα, στεγάζει σήμερα το αρχείο της Gucci στην καρδιά του Ολτράνο της Φλωρεντίας. Εδώ, το παρελθόν δεν είναι απολιθωμένο σε βιτρίνες αλλά ζωντανό, λειτουργικό και γόνιμο: περισσότερα από 40.000 αντικείμενα δεν εκτίθενται, αλλά «ζυμώνονται» με το παρόν και το μέλλον της μάρκας. Από το 1953, όταν η Gucci αγόρασε το Παλάτσο, ο χώρος αρχικά λειτούργησε ως εργαστήριο, μετά ως showroom και κάποτε ως πασαρέλα. Σήμερα, μοιάζει με έναν χαλαρό αλλά εξευγενισμένο «οικιακό ναό», όπου πλάι σε μπότες ιππασίας και τσάντες ταξιδίου με ιππικό webbing (ένα σύνολο ιμάντων, ζωνών και εξαρτημάτων από ανθεκτικό ύφασμα, που χρησιμοποιούνταν από τους ιππείς —δηλαδή το ιππικό— κυρίως για στρατιωτική χρήση) ξεκουράζονται οι θρυλικές μεταξωτές δημιουργίες.

Εδώ σώζεται η πρώτη Bamboo bag του 1947 και ένα μεταξωτό φουλάρι εμπνευσμένο από πίνακα του Καρπάτσιο. Οι 58 σωζόμενες εικονογραφήσεις του Ακορνέρο –ανάμεσά τους και η Flora– είναι σαν ζωγραφικοί πίνακες, μα η αυθεντική Flora παραμένει άφαντη.

Ίσως οι πιο συγκινητικοί θησαυροί να είναι τα χειρόγραφα των τεχνιτών: με σκίτσα, οδηγίες παραγωγής, ακόμα και σχόλια για τον πρώτο άνθρωπο στη Σελήνη. Μοιάζουν με τα «τζιμπαλντόνε» (έναν ιδιαίτερο τύπο χειρογράφου ή τετραδίου προσωπικών σημειώσεων, όπου ο συγγραφέας καταγράφει ιδέες, παρατηρήσεις, αναγνώσεις, αποσπάσματα κ.λπ.) της Αναγέννησης, σαν αυτά του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Τέχνη, εργασία και καθημερινότητα ενωμένα με νήματα πραγματικά και μεταφορικά.

Μιλάνο: Το ατελιέ

Στην πόλη που φιλοξένησε τον Ροντόλφο Γκούτσι και σήμερα θεωρείται η καρδιά της μόδας, η Gucci έχει εγκαταστήσει το στούντιο σχεδίασης μεταξωτών στην πρώην βιομηχανική γειτονιά Ταλιέντο. Στον τελευταίο όροφο με θέα τις Άλπεις, όπου άλλοτε ζωγράφιζε ο Ντα Βίντσι, γεννιούνται τα μοτίβα του αύριο.

Ο μύθος του μεταξιού ζωντανεύει: χάρη στον Σφόρτσα, τον διοικητή της πόλης τον 15ο και 16ο αιώνα, η περιοχή της λίμνης Κόμο απέκτησε τις λευκές μουριές που προμήθευαν τους μεταξοσκώληκες με πρώτης ποιότητας φύλλα. Η ποιότητα αυτή διατηρείται ως σήμερα και καθορίζει την αισθητική της Gucci.

Στο ατελιέ σχεδιάζεται ένα νέο μαντίλι με μπαμπού, απόχρωση του «πράσινου της Gucci» σαν πολιτισμική γέφυρα Κίνας-Ιταλίας. Οι τεχνίτες ακολουθούν περισσότερο το ένστικτο παρά οδηγίες. Οι αποφάσεις γίνονται σχεδόν μοιραία: «Δεν διάλεξα το σχέδιο, με διάλεξε».

Το τυπογραφείο ολοκληρώνει το όραμα, με κάθε συλλογή να αποκαλύπτει νέα χρώματα και εφαρμογές. Το αλχημικό αυτό στάδιο δίνει στα σχέδια σάρκα και οστά – ή, σωστότερα, μεταξωτό νήμα.

Κόμο: Το εργοστάσιο

Το Κόμο, πατρίδα των «μαέστρι κομαντσίνι» (ένα μυστηριώδες αλλά ιστορικά υπαρκτό σώμα λιθοξόων, αρχιτεκτόνων και τεχνιτών που έδρασαν κυρίως από την ύστερη ρωμαϊκή εποχή έως και τον Μεσαίωνα, με κέντρο τους την περιοχή της Λομβαρδίας, και συγκεκριμένα την περιοχή γύρω από τη λίμνη Κόμο, απ' όπου και το όνομά τους), παραμένει μητρόπολη του μεταξιού. Πίσω από τις εικόνες – καρτ ποστάλ της λίμνης, χτυπά μια βιομηχανική καρδιά με αριστοτεχνική δεξιοτεχνία.

Εδώ, η τεχνολογία συνυπάρχει με το ανθρώπινο χέρι. Η μεταξωτή εσάρπα 90x90 της Gucci χρειάζεται τόσο την ακρίβεια του μηχανήματος όσο και την αισθητική κρίση του τεχνίτη. Οι παλιές μέθοδοι, όπως η μεταξοτυπία με 37 στρώσεις, συνδυάζονται με σύγχρονα υπολογιστικά εργαλεία. Κάθε νέα γενιά μαθαίνει να σέβεται – και να ξεπερνά – τους κανόνες.

Η καρδιά του εργοστασίου χτυπά σε μια αίθουσα που αποκαλείται «ο καθεδρικός»: εκεί φυλάσσονται αρχεία με παλέτες χρωμάτων και μοτίβα αιώνων. Η αίσθηση είναι σχεδόν μοναστική – και ταυτόχρονα αφοσιωμένη στη δημιουργία. Ένα καταφύγιο για τους μύστες του μεταξιού.

Το τελευταίο στάδιο είναι η ιταλική ραφή: το ρολάρισμα του τελειώματος προς τα μέσα, μια λεπτή εργασία που διαρκεί 40 λεπτά ανά μαντίλι. Το τελικό αποτέλεσμα; Ένα έργο τέχνης που χωρά στην παλάμη.

Η Gucci δεν κατασκευάζει απλώς μαντίλια. Κατασκευάζει τελετουργίες. Και μνήμες.

Οι δημιουργοί

Ο ρόλος του καλλιτεχνικού διευθυντή σε έναν μεγάλο οίκο μόδας δεν είναι απλώς δημιουργικός – είναι επιμελητικός, σχεδόν αρχαιολογικός. Ο εκάστοτε δημιουργός δεν κατέχει τον οίκο, απλώς τον διασχίζει, ανανεώνοντας, τιμώντας και προβάλλοντας μια κληρονομιά που προϋπάρχει και που πάντα τον ξεπερνά. Ένας θεσμός, θα μπορούσαμε να πούμε, σαν εκείνες τις αγγλικές επαύλεις που τόσο αγαπούσε η οικογένεια Gucci: λίγο κυνήγι, λίγο ιππασία, και κάπου ανάμεσα, μια μανιώδης φροντίδα για την αισθητική.

Οι τέσσερις καλλιτεχνικοί διευθυντές που άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στον οίκο μετά την αποχώρηση της οικογένειας Gucci ήταν ο Τομ Φορντ, η Φρίντα Τζιανίνι, ο Αλεσάντρο Μικέλε και ο Σαμπάτο Ντε Σάρνο. Ο καθένας έπλασε τον δικό του μικρό κόσμο μέσα στον κόσμο της Gucci, και όλοι είχαν τον τρόπο τους με το μαντίλι: αυτό το ευέλικτο, εικαστικό και πολιτισμικά φορτισμένο κομμάτι ύφασμα που τυλίγει όχι μόνο λαιμούς αλλά και εποχές.

Τομ Φορντ (1994–2004)

Ο Τομ Φορντ, με το ψυχρό βλέμμα ενός επιχειρηματία και την αναμφισβήτητη δημιουργική λάμψη ενός καλλιτέχνη, εισήγαγε στον κόσμο της Gucci τη σεξουαλικότητα της μεγαλοαστικής τάξης, ντυμένη σε σατέν και μεταξωτά. Οι καμπάνιες του ήταν τόσο σαγηνευτικές όσο και τα ρούχα του: πολυτελείς, αισθησιακές, προκλητικά κομψές. Και κάπου εκεί, το μαντίλι –γυαλιστερό, δεμένο σαν φίδι γύρω από τον λαιμό της Άμπερ Βαλέτα– έγινε μέρος της εικόνας μιας νέας, εξευγενισμένης σεξουαλικότητας. Ο Φορντ ανέστησε μια ιδέα του τζετ σετ των 70s, τη διύλισε μέσα από το φίλτρο της λιτής πολυτέλειας των 90s και την ανασύνθεσε με αμερικανική τόλμη. Τα μαντίλια του είχαν γεωμετρικά μοτίβα, pop αναφορές, και μια διάθεση αφαιρετική, σχεδόν αφηρημένα εξπρεσιονιστική. Μια νέα Gucci είχε γεννηθεί. Και φορούσε μεταξωτό φουλάρι.

Φρίντα Τζιανίνι (2006–2015)

Η Τζιανίνι, Ρωμαία εκ φύσεως και haute hippie εκ πεποιθήσεως, πήρε το μαντίλι Flora –που είχε για εκείνη προσωπική σημασία– και το μετέτρεψε σε μια ολόκληρη συλλογή: από τσάντες και παπούτσια μέχρι ρολόγια και, φυσικά, το ίδιο το άρωμα Flora. Το επανέφερε με έναν τρόπο σύγχρονο και συναισθηματικό, σαν ένα αρχειακό κόσμημα προορισμένο να λάμψει ξανά. Ανασχεδίασε τα αρχετυπικά μοτίβα της Gucci –τα ναυτικά, τα ιππικά, τα ζωικά, το GG Μονόγραμμα και, φυσικά, το Flora– και τα πρόβαλε με έναν αισθησιασμό πιο θερμό και πιο ιταλικό από του Φορντ. Έτσι, γεννήθηκε μια κομψή “αλητεία με τακούνια”. Κι ένα μαντίλι που δεν έπαιρνε ποτέ τον εαυτό του αψήφιστα. Το διαφημιστικό της συνεργασίας με τον Κρις Κάνινγχαμ για το Flora, με την Άμπι Λι να ελέγχει τον άνεμο και το πεπρωμένο της, είναι ίσως η πιο κινηματογραφική στιγμή του μαντιλιού στην ιστορία του οίκου.

Αλεσάντρο Μικέλε (2015–2022)

Ο Μικέλε ανέλαβε να δημιουργήσει έναν νέο κόσμο – ή, πιο σωστά, ένα πολύχρωμο πάτσγουερκ από δεκάδες κόσμους. Σαν να πήρε όλα τα προηγούμενα Gucci, τα έβαλε σε έναν αλχημικό αναδευτήρα και έφτιαξε κάτι που ήταν ταυτόχρονα βίντατζ, σύγχρονο και φουτουριστικό. Η Gucci του Μικέλε ήταν μια γιορτή της ιδιαιτερότητας. Τα μαντίλια του δεν ήταν ούτε ανδρικά ούτε γυναικεία: ήταν σημαίες μιας νέας αισθητικής ελευθερίας. Δεμένα στο πηγούνι σαν βασίλισσα της Αγγλίας ή σαν ράπερ της Ατλάντα, τα μεταξωτά φουλάρια έγιναν το πιο δημοκρατικό αξεσουάρ πολυτελείας. Οι συνεργασίες του –από τον Ντάπερ Νταν έως την Κοκό Καπιτάν– επαναπροσδιόρισαν το “ποιος δικαιούται να είναι μέρος της υψηλής μόδας”. Και μέσα σε αυτή τη συζήτηση, το μαντίλι έγινε πολιτισμικό εργαλείο: άλλοτε ποίημα, άλλοτε μανιφέστο.

Σαμπάτο Ντε Σάρνο (2023–2025)

Ο νεότερος της παρέας, ο Ντε Σάρνο, προσγειώθηκε στον οίκο με τη σιγουριά κάποιου που έχει δει όλο το Gucci πριν καν ενηλικιωθεί. Με την έννοια του «Ancora» –ακόμα, ξανά αλλά και παραπέρα– έπλασε έναν κόσμο όπου το συναίσθημα εκφράζεται με ακρίβεια και χρώμα. Το βαθύ κόκκινο του Ancora Flora είναι το νέο μαύρο. Το μαντίλι, σε αυτό το πλαίσιο, δεν είναι απλώς φόρος τιμής. Είναι ενσάρκωση μιας κυκλικής ιδέας: ότι το παλιό δεν πεθαίνει, απλώς επανέρχεται με άλλο πρόσωπο.

9 καλλιτέχνες 90x90

Παρότι το αρχείο της Gucci ξεχειλίζει από θεματολογική αφθονία, πέντε μοτίβα επιστρέφουν διαρκώς, σχεδόν τελετουργικά: το Flora του Vittorio Accornero, οι ιππικοί και ναυτικοί συμβολισμοί, η άγρια πανίδα (fauna) και φυσικά το GG Monogram. Αυτά τα πέντε θέματα αποτέλεσαν τον άξονα του νέου project «9 Artists 90x90», όπου εννέα καλλιτέχνες –από διαφορετικές ηπείρους, γενιές και τεχνοτροπίες– επανερμήνευσαν τα αρχειακά μοτίβα μέσα από τον δικό τους φακό.

Ρόμπερ Μπάρι

Θρύλος της εννοιολογικής τέχνης, με έργα βασισμένα στη λέξη και τη σιωπή, ο Μπάρι συνεργάστηκε με τη Gucci επιλέγοντας λέξεις που παραπέμπουν σε ατομική και συναισθηματική ερμηνεία. Ήταν η πρώτη του συνεργασία με οίκο μόδας – και, όπως λέει, δεν βλέπει την ώρα να φορέσουν τα μαντίλια του οι εγγονές του.

E. Σ. Γκλεν

Καρτουνίστας, ζωγράφος και παλιός σπουδαστής μόδας στη Βιέννη, δούλεψε με τις φόρμες των κόμικ και την προσωπική του εμπειρία για να ερμηνεύσει τα μοτίβα Gucci. Η εικαστική του ματιά, τρυφερή και γεμάτη χιούμορ, δένει με τα τεχνικά του εφόδια από τον χώρο του υφάσματος.

Σάρα Λεγκίσα

Ιταλίδα καλλιτέχνις του δρόμου, με έργα που εκφράζονται μέσω αφισών, περφόρμανς και δημόσιων παρεμβάσεων. Συνδύασε εικόνα και λέξη με πολιτική διάθεση, δίνοντας φωνή σε όσους δεν την έχουν. Οι φράσεις της στα μαντίλια αναφέρονται στο αόρατο, το άγριο, το υπόγειο.

Κάρινιου

Εικονογράφος από τη Σαγκάη, με προϋπηρεσία στη διαφήμιση και πάθος για την ψηφιακή αφήγηση. Τα έργα του συνδυάζουν το ποπ, το gaming και την εσωτερική εμπειρία, αποτυπώνοντας τη μεταξωτή επιφάνεια ως πεδίο διαλόγου μεταξύ φαντασίας και συναισθημάτων.

Τζόνι Νίσχε

Αυστραλός μινιμαλιστής με ροπή στον ρομαντισμό, τη λάμψη και την καλλυντική αισθητική. Αντιμετώπισε το φουλάρι ως αλληλεπίδραση μεταξύ έργου και φορέα, δίνοντας έμφαση στη σχέση του με το φως, το σώμα και τον χώρο.

Τζίο Πάστορι

Με έδρα το Μιλάνο, ο μάστερ του κολάζ δημιούργησε μια Flora εκδοχή από σκισμένα χαρτιά, σχεδόν σαν αποξηραμένα λουλούδια ανάμεσα σε τζάμι και λευκό χαρτί. Ο ποιητικός του μινιμαλισμός εξισορροπεί δύναμη και ευαισθησία.

Ουόλι (Ουόλτερ Πετρόνε)

Εικονογράφος, σχεδιαστής κινουμένων σχεδίων και συγγραφέας κόμικς από τη Νάπολη, με έντονο αφηγηματικό ύφος. Τοποθέτησε στο κέντρο του GG Monogram μια μαντά ρέι, ένα μεγαλοπρεπές πλάσμα με τεράστια «φτερά» (πτερύγια), που κινείται σιωπηλά, σχεδόν χορευτικά μέσα στο νερό, σαν εξωγήινη παρουσία. Ονειρική, λεπτομερής, σχεδόν κινηματογραφική δουλειά.

Γιου Κάι

Κινέζα δημιουργός εγκατεστημένη στην Ιταλία, κινείται ανάμεσα στο animation, την ψηφιακή τέχνη και τον κόσμο των NFTs. Το μαντίλι για εκείνη είναι ένας δυναμικός καμβάς που ζωντανεύει με την κίνηση του σώματος, φέρνοντας την πόλη και το συναίσθημα πάνω στο ύφασμα.

Ίντζι Σέο

Εικονογράφος από τη Σεούλ με εμμονή στο χρώμα, την κουλτούρα των K-pop και την ποπ αρτ. Για το μαντίλι της εμπνεύστηκε από τον σκύλο της, Θορ, και τον απέδωσε με γούνα και φιόγκους – απολύτως Gucci, απολύτως προσωπικό. Οι δουλειές της γεφυρώνουν την παράδοση και τη σύγχρονη εικόνα, με μία δόση τρυφερότητας και νεανικής αυτοπεποίθησης.

Αυτό που αναδύεται από τη συνεργασία των εννέα καλλιτεχνών με την Gucci δεν είναι απλώς ένα project μεταξωτών αξεσουάρ. Είναι ένα πολύχρωμο σύμπαν που αφηγείται ιστορίες, αναθεωρεί αρχετυπικά μοτίβα και μας θυμίζει ότι ακόμη και το πιο λεπτό μαντίλι μπορεί να φέρει στις άκρες του έναν ολόκληρο κόσμο.