Τα μαύρα μοντέλα που έγραψαν (την) ιστορία της μόδας

Για περισσότερα από 40 χρόνια στη βιομηχανία της μόδας κυριαρχούσε το «καθώς πρέπει» ευρωπαϊκό «λευκό». Από το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου έως και την ίδρυση του Black Girls Coalition το 1988, ο διάχυτος ρατσισμός τροφοδοτούσε την πεποίθηση ότι τα μαύρα μοντέλα δεν θα «πουλούσαν» με επιτυχία ένα μπραντ κι έτσι η δουλειά τους περιοριζόταν κυρίως σε περιοδικά και φίρμες που απευθύνονταν στη «μαύρη» κοινότητα, όπως τα αμερικανικά περιοδικά Jet και Ebony.

Κάπου στα μέσα του 20^ου αιώνα, η βιομηχανία της μόδας θα συναντήσει τις πρώτες «ανοικτές» στροφές σε μια μονότονη και φαινομενικά ατελείωτη λεωφόρο, με τις δεκαετίες του 1960 και του ’70 να υποδέχονται περισσότερα μαύρα μοντέλα από κάθε προηγούμενη. Ήταν τότε που έντεκα τολμηρές γυναίκες εισέβαλλαν φουριόζες στον διεθνή κόσμο της μόδας απαιτώντας μια θέση στο αποστειρωμένο από οτιδήποτε «διαφορετικό» εσωτερικό του. 

Από την αφάνεια στα… Ανάκτορα των Βερσαλλιών
Το 1973, το λεγόμενο Battle of Versailles (Η Μάχη των Βερσαλλιών), μια επίδειξη μόδας του φιλανθρωπικού γκαλά υψηλού κύρους που πραγματοποιήθηκε στο Παλάτι των Βερσαλλιών με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων για την αποκατάστασή του, θα αναδείξει μπροστά στα έκπληκτα – και εκστασιασμένα - μάτια της υψηλής ραπτικής μερικά από τα πιο όμορφα, εβένινα πρόσωπα του αμερικανικού μόντελινγκ, σηματοδοτώντας και την αλλαγή νοοτροπίας γύρω από την αμερικανική επιρροή στη μόδα και την ποικιλομορφία στη βιομηχανία της.

Το 1988, η τεράστια γαλλική Vogue - τότε Vogue Paris, σήμερα Vogue France - θα σπάσει μια και καλή τα ταμπού, φωτογραφίζοντας για το εξώφυλλό της τη 18χρονη τότε Naomi Cambell, την πρώτη μαύρη γυναίκα που φιλοξενήθηκε στο εξώφυλλο του εμβληματικού change maker περιοδικού… και μια τολμηρή κίνηση που δικαίωσε η μετέπειτα πορεία της «μαύρης γαζέλας» και ο θρύλος που δημιούργησε γύρω από το όνομά της.

Ο «Συνασπισμός των Μαύρων Κοριτσιών»
Παρά τις μεμονωμένες επιτυχίες, τα μαύρα μοντέλα συνέχισαν - και συνεχίζουν και σήμερα - να αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια, από «κλειστά» κάστινγκ και άδικες αμοιβές, ακόμη και μια κουραστική ταύτιση με το «εξωτικό» στοιχείο. Το 1988, η Μπέθαν Χάρντισον και η Ιμάν συνιδρύουν το Black Girls Coalition, μια πρωτοβουλία με σκοπό την «επικοινωνία» του επαγγελματισμού και των ταλέντων των μαύρων μοντέλων της εποχής και τη διεκδίκηση  μεγαλύτερης και καλύτερης εκπροσώπησης και ισότητας. Ένα ανατρεπτικό «μέτωπο» που θα εξελιχτεί σε μια ισχυρή και οργανωμένη δράση υπεράσπισης και υποστήριξης των δικαιωμάτων των έγχρωμων μοντέλων, ευαισθητοποιώντας παράλληλα την κοινωνία για μια σειρά σημαντικών θεμάτων, όπως ο ρατσισμός στη διαφήμιση, ο αποκλεισμός, η έλλειψη στέγης κ.α.

Οι μαύρες καλλονές που άρχισαν να δουλεύουν στον χώρο της μόδας τις δεκαετίες του ’50, του ’60, του ’70 και του ’80, αντιπαρατέθηκαν στις προκλήσεις του ρατσισμού και των άνισων ευκαιριών. Με τη δύναμη, την αποφασιστικότητα, το ταλέντο και φυσικά την ομορφιά τους που δεν μπορούσες παρά να παραδεχτείς και να αναγνωρίσεις, έγιναν editorial μεγάλων περιοδικών, πρωταγωνίστησαν σε διαφημιστικές καμπάνιες, περπάτησαν στις πασαρέλες μεγάλων Οίκων, προκάλεσαν τη στερεοτυπική κουλτούρα βγαίνοντας μπροστά στον φακό και τα λαμπερά φώτα και έγραψαν την ανεπανάληπτη ιστορία τους σε έναν χώρο που κάποτε τους την αρνιόταν πεισματικά:

Δωροθέα Τάουλς Τσέρτς (1922 - 2006)
Η Δωροθέα αναφέρεται συχνά ως το πρώτο μαύρο μοντέλο που συνεργάστηκε με μεγάλους Γάλλους σχεδιαστές. Αφού αποφοίτησε από το Wiley College του Τέξας και γράφτηκε σε σχολή μοντέλων, η Τάουλς μετακόμισε στο Παρίσι το 1949 - ήταν και η πρώτη που έζησε στο Παρίσι - για να εργαστεί δίπλα σε σχεδιαστές όπως ο Κρίστιαν Ντιόρ, η Έλσα Σκιαπαρέλι και ο Πιερ Μπαλμέν. Αναπολώντας την καριέρα της στο Παρίσι, είχε πει: «για πρώτη φορά δεν με θεωρούσαν μαύρη, δεν ήμουν Αφροαμερικανή [...] ήμουν απλώς μια Αμερικανίδα».

Σάρα Λου Χάρις (1923 - 2016)
Η γεννημένη στη Βόρεια Καρολίνα Σάρα Λου Χάρις άρχισε να ασχολείται με το μόντελινγκ ενώ έκανε το μεταπτυχιακό της στην Εκπαίδευση στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης. Εκπροσωπήθηκε από το Brandford Modelling Agency, το πρώτο αδειοδοτημένο πρακτορείο στις ΗΠΑ που είχε δημιουργηθεί ειδικά για την εκπροσώπηση μαύρων μοντέλων. Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1940 και του 1950, η Χάρις υπήρξε η «μούσα» των περιοδικών Jet και Ebony. Από τη δεκαετία του 1960 έως και τις αρχές της δεκαετίας του ‘80 ταξίδευε ανά τον κόσμο στο πλάι του συζύγου της Τζον Κάρτερ, πρεσβευτή της Γουιάνα.

Ντονιάλε Λούνα (1945 - 1979)
Γεννημένη ως Πέγκι Αν Φρίμαν στο Ντιτρόιτ του Μίσιγκαν, η Ντονιάλε Λούνα έγινε το πρώτο μαύρο μοντέλο που μπήκε στο εξώφυλλο της βρετανικής Vogue φωτογραφημένη από τον Ντέιβιντ Μπέιλι για την έκδοση Μαρτίου 1966. Εμφανίστηκε επίσης και σε άλλους μεγάλους τίτλους, συμπεριλαμβανομένων των Elle, Vogue Italia και Harper's Bazaar. Τραβηγμένες από τους Ρίτσαρντ Άβεντον και Γκάι Μπουρντέν, οι φωτογραφίες της Λούνα με τα φουτουριστικά φορέματα με μεταλλικούς δίσκους του Πάκο Ραμπάν υπήρξαν από τις πιο εντυπωσιακές και υποβλητικές της εποχής. Παράλληλα με το μόντελινγκ, η Ντονιάλε ασχολήθηκε με την υποκριτική συμμετέχοντας σε ταινίες του Άντι Γουόρχολ και του Φεντερίκο Φελίνι. Χαρακτηριστική ήταν η εμφάνισή της στην ταινία «Ποια είστε, Πόλι Μαγκού;» (Qui Etes Vous, Polly Magoo, 1966) της γαλλικής κωμωδίας που σατίριζε… τον κόσμο της μόδας.

Ναόμι Σιμς (1948 - 2009)
Η Ναόμι άρχισε να ασχολείται με το μόντελινγκ ενώ σπούδαζε στο Fashion Institute of Technology στη Νέα Υόρκη. Απέκτησε φήμη και αναγνωρισιμότητα μέσα από τα εξώφυλλα των επικρατέστερων αμερικανικών περιοδικών, Ladies Home Journal (Νοέμβριος 1968), Life (17 Οκτωβρίου 1969) και Cosmopolitan (Αύγουστος 1973). Η Σιμς περπάτησε επίσης στις πασαρέλες σχεδιαστών όπως οι Χάλστον, Μπιλ Μπλας και Στίβεν Μπάροους. Αποσύρθηκε από το μόντελινγκ το 1973 για να γίνει μια επιτυχημένη επιχειρηματίας, δημιουργώντας μια «ολοκληρωμένη» σειρά προϊόντων ομορφιάς για μαύρες γυναίκες.

Μπέθαν Χάρντισον (1942 - )
Η Νεοϋορκέζα Μπέθαν Χάρντισον, που βγήκε στην πασαρέλα των «Βερσαλλιών» εκπροσωπώντας τους αμερικανούς σχεδιαστές, γεννήθηκε στο Μπρούκλιν και άρχισε να ασχολείται με το μόντελινγκ τη δεκαετία του 1970. Η συνεργασία της με το γνωστό πρακτορείο μοντέλων Click, την έφερε στις σελίδες του Harper's Bazaar αλλά και της Vogue. Έφτιαξε το δικό της πρακτορείο το 1984. Μαζί με την Ιμάν, η Χάρντισον συνιδρύει το 1988 το Black Girls Coalition για να «ενώσει» τα έγχρωμα μοντέλα και να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη μέσω εκδηλώσεων, συνεντεύξεων Τύπου και άλλων δράσεων.

Πατ Κλίβελαντ (1950 - )
«Υπάρχει αυτή η ευθεία μπροστά σου και όταν οι προβολείς στρέφονται πάνω σου νιώθεις σαν να πετάς προς τον ήλιο», είχε πει η Πατρίσια Κλίβελαντ για την αίσθηση του να περπατάς στην πασαρέλα. Γεννημένη το 1950, μεγάλωσε με τη μητέρα της στη Νέα Υόρκη. Το 1966 προσκλήθηκε να λάβει μέρος στην περιοδεύουσα «Έκθεση Μόδας» του περιοδικού Ebony που οργάνωσε η Γιούνις Τζόνσον, η πρωτοπόρος μαύρη επιχειρηματίας και συνιδρύτρια του περιοδικού. Η Κλίβελαντ ανέβηκε και εκείνη στην πασαρέλα του Battle of Versailles το 1973 και ήταν από τα αγαπημένο πρόσωπα πολλών μεγάλων σχεδιαστών, όπως οι Ιβ Σεν Λοράν, Χάλστον και Τιερί Μιγκλέρ. 

Μπέβερλι Τζόνσον (1952 - )
Η Τζόνσον άρχισε να ασχολείται με το μόντελινγκ το 1971, ενώ έκανε το καλοκαιρινό της «διάλλειμα» από τις σπουδές της στο Ποινικό δίκαιο. Δεν άργησε να τη «βρει» το περιοδικό Glamour και να της προσφέρει την πρώτη της επαγγελματική δουλειά, ξεκινώντας και μια τακτική συνεργασία μαζί της. Το 1974 θα γίνει η πρώτη μαύρη γυναίκα που εξασφάλισε το εξώφυλλο της αμερικανικής Vogue και έναν χρόνο αργότερα, το 1975, θα είναι το πρώτο μαύρο μοντέλο στο εξώφυλλο του γαλλικού Elle, ενώ η εντυπωσιακή διαδρομή της περιλαμβάνει περισσότερα από 500 εξώφυλλα περιοδικών. Το 2012 πρωταγωνίστησε στη σειρά ριάλιτυ Beverly’s Full House που προβλήθηκε από το δίκτυο Oprah Winfrey Network (OWN). Το 2008, οι New York Times ανακήρυξαν την Τζόνσον ως μια από τις πιο επιδραστικές γυναίκες της μόδας του 20^ου αιώνα. 

Ιμάν Μοχάμεντ Αντουλματζίντ (1955 - )
Ο κορυφαίος αμερικανός φωτογράφος Πίτερ Μπιαρντ θα μετατρέψει το «ακατέργαστο διαμάντι» από τη Σομαλία σε ένα από τα πιο διάσημα μοντέλα της υφηλίου. Γεννημένη το 1955 η Ιμάν θα εγκαταλείψει το πανεπιστήμιο του Ναϊρόμπι και τις σπουδές της στις πολιτικές επιστήμες το 1975 για να μετακομίσει στις ΗΠΑ και να ακολουθήσει μια λαμπρή καριέρα με αφετηρία τη Vogue το 1976. Σύντομα η Ιμάν θα γίνει η μούσα μεγάλων σχεδιαστών όπως ο Τζιάνι Βερσάτσε, ο Τιερί Μιγκλέρ και ο Ιβ Σεν Λοράν. Το 1994, μετά από σχεδόν 20 χρόνια στο χώρο, η Ιμάν θα δημιουργήσει τη δική της σειρά μακιγιάζ, τα «Iman Cosmetics», με αποχρώσεις για όλους τους τόνους του δέρματος. Υπήρξε σύζυγος του μεγάλου Ντέιβιντ Μπόουι από το 1992 μέχρι που τους χώρισε ο θάνατός του το 2016. 

Monique-Antoine «Mounia» Orosemane 
Το αιώνιο «κορίτσι» του Ιβ Σεν Λοράν από τη Μαρτινίκα, πρωτοανακαλύφθηκε από τον γάλλο σχεδιαστή Ουμπέρ ντε Ζιβανσί όταν η δουλειά της στο αεροδρόμιο της Μαρτινίκα «μετατέθηκε» στο αεροδρόμιο Orly του Παρισιού. Περπάτησε στην πασαρέλα του Ζιβανσί και στη συνέχεια άλλων μεγάλων σχεδιαστών όπως ο Καρλ Λάγκερφελντ και ο Τιερί Μαγκλέρ. Έμεινε στην ιστορία ως ένα από τα πρώτα μαύρα μοντέλα του Οίκου Chanel και αγαπημένη του Ιβ Σεν Λοράν - από τους πρώτους σχεδιαστές που αγκάλιασε τη «διαφορετικότητα» - με τον οποίο συνεργάστηκε για περισσότερα από 10 χρόνια, από τα ‘70s έως τα ‘80s.  

Γκέιλ Ο'Νιλ (1962 - 2023)
Κόρη τζαμαϊκανών μεταναστών, η Γκέιλ Ο'Νιλ προσγειώθηκε στον κόσμο του μόντελινγκ το 1985, όταν την πλησίασαν στο αεροδρόμιο Τζον Φ. Κένεντι της Νέας Υόρκης ο φωτογράφος Τσακ Μπέικερ και η στυλίστρια σύζυγός του Μάρθα. Εκείνη την εποχή εργαζόταν ως εκπρόσωπος μάρκετινγκ της εταιρείας Xerox και δεν μπορούσε να φανταστεί καν ότι αυτή η συνάντηση θα την οδηγούσε στο εξώφυλλο της βρετανικής Vogue μόλις ένα χρόνο αργότερα. Κατά τη διάρκεια της καριέρας της, η Ο'Νιλ συνεργάστηκε με κορυφαίους φωτογράφους, όπως οι Άνι Λίμποβιτς, Άρθουρ Έλγκορτ και Στίβεν Μάιζελ, «κάνοντας» εξώφυλλα στην αμερικανική και ιταλική Vogue, το Mademoiselle, το Elle και το Glamour, ενώ ήταν το «πρόσωπο» στις διαφημιστικές καμπάνιες διάσημων μπραντ όπως η Avon, η Revlon και η Coca-Cola. Οι Ραλφ Λόρεν, Κάλβιν Κλάιν, Ντόνα Κάραν, Πέρι Έλις, Μαρκ Τζέικομπς και Μάικλ Κορς ήταν μερικοί από τους σχεδιαστές που γέμιζαν το portfolio της. 

Ροσούμπα Γουίλιαμς (1968 - )
Η αμερικανίδα Ροσούμπα Γουίλιαμς μετακόμισε από το Σικάγο στο Παρίσι το 1987 αποφασισμένη να αφήσει το σημάδι της στον χώρο της μόδας - και πώς να μην το κάνει άλλωστε αφού ο πρώτος που την πρόσεξε ήταν ο ανυπέρβλητος Ιβ Σεν Λοράν που θα την κρατούσε δίπλα του δημιουργώντας μια σταθερή συνεργασία μαζί της. Θα ακολουθήσουν σύντομα και άλλοι σχεδιαστές, αλλά το όνομά της θα «λάμψει» μετά την πρώτη της εμφάνιση στο Sports Illustrated στις αρχές της δεκαετίας του 1990. 

Το πλήρωμα του χρόνου: «A Black Issue», Vogue Italia, Ιούλιος 2008
Η «μειωμένη» εκπροσώπηση έγχρωμων μοντέλων στις πασαρέλες το 2007, θα κάνει το Black Girls Coalition να αναλάβει ξανά δράση με την Μπέθαν Χάρντισον στην πρώτη γραμμή της επίθεσης. Οι συναντήσεις, οι συζητήσεις και τα debate με τους άπειρους «εμπλεκόμενους» του χώρου, θα οδηγήσουν στο πλέον περιζήτητο τεύχος στην ιστορία της Ιταλικής Vogue. 

Το «Black Issue» θα κυκλοφορήσει τον  Ιούλιο του 2008. Μια έκδοση για την οποία συνεργάστηκαν η Hardison με τη διευθύντρια του περιοδικού Franca Sozzani. Το τεύχος θα κυκλοφορήσει με τέσσερα εξώφυλλα - Ναόμι Κάμπελ, Λία Κεμπέντε, Τζόρνταν Νταν και Σεσιλί Λόπεζ - φωτογραφημένα από τον μεγάλο Στίβεν Μάιζελ και θα εξαντληθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο μέσα σε 72 ώρες. Ο Έντουαρντ Ένινφουλl (στυλίστας του περιοδικού τότε), ο οποίος εργάστηκε στη φωτογράφιση, είπε: «Δεν μπορούσα να το πιστέψω. Τηλεφωνούσα σε όσους ήξερα και δεν ήξερα, μήπως βρω ένα τεύχος. Τελικά φίλοι στο Ellesmere Port στο Cheshire, βρήκαν ένα τεύχος για μένα σε ένα γωνιακό περίπτερο…”