Μαρία Αντουανέτα: Πώς η πιο αμφιλεγόμενη βασίλισσα της ιστορίας έγινε είδωλο της μόδας

Η Μαρία Αντουανέτα πέθανε πριν από περισσότερα από 230 χρόνια, ωστόσο, στη σύγχρονη εποχή, η παρουσία της «έφηβης βασίλισσας» παραμένει έντονα αισθητή. Διάσημοι όπως η Κάιλι Τζένερ ή η Μάιλι Σάιρους έχουν υποδυθεί την εικόνα της για φωτογραφήσεις μόδας, φορώντας διάφανα φορέματα ή πελώριες περούκες, πλαισιωμένες από βουνά γλυκών. Πέρσι, η τραγουδίστρια Chappell Roan εμφανίστηκε στο φεστιβάλ Lollapalooza ντυμένη ως Μαρία Αντουανέτα, με σγουρή περούκα και ροκοκό φόρεμα - συνεχίζοντας ένα μοτίβο ποπ σταρ που ξεκίνησε η Μαντόνα στα MTV Awards το 1990.

Οι σχεδιαστές που εμπνεύστηκαν από τη Μαρία Αντουανέτα

Σχεδιαστές όπως ο Τζον Γκαλιάνο, ο Καρλ Λάγκερφελντ, η Βίβιεν Γουέστγουντ και ο Αλεσάντρο Μικέλε έχουν όλοι αντλήσει έμπνευση από τη βασίλισσα. Η τελευταία βασίλισσα της Γαλλίας είχε ακόμη και τα «μυστικά ομορφιάς» της δημοσιευμένα στη Vogue, με αφορμή τα 262 χρόνια από τη γέννησή της.

Όπως η Μέριλιν Μονρόε ή η Ιωάννα της Λωρραίνης, η Μαρία Αντουανέτα έχει πάψει να είναι απλώς ένα ιστορικό πρόσωπο και έχει εξελιχθεί σε σύμβολο. Η εικόνα της είναι συνώνυμη με την ομορφιά, την παρακμή, την εξέγερση αλλά και τη μισογυνία. Αυτή την εβδομάδα, η μνήμη της τιμάται ξανά στο Μουσείο Victoria & Albert του Λονδίνου, το οποίο παρουσιάζει την πρώτη έκθεση στο Ηνωμένο Βασίλειο για την πιο μοδάτη βασίλισσα.

Η αυλή της Αντουανέτας ήταν γεμάτη με κομμωτές, μοδίστρες και καπελάδες, όλοι αφοσιωμένοι στη δημιουργία των πλουμιστών στιλ που χαρακτήρισαν τη γαλλική μόδα στα τέλη του 18ου αιώνα. Οι επιλογές της την καθιέρωσαν όχι μόνο ως εμβληματική μορφή του στιλ της εποχής, αλλά και ως πρότυπο με τη δύναμη να επηρεάζει την κοινωνία — βάζοντας τα θεμέλια για αυτό που σήμερα θεωρούμε «στιλ διασήμων».

Στην έκθεση του V&A, οι επισκέπτες περιπλανιούνται σε ροζ αίθουσες και συναντούν 250 αντικείμενα που σκιαγραφούν τη ζωή της βασίλισσας: από τα εντυπωσιακά κοσμήματά της — τα οποία φυλάσσονταν από την ίδια το 1791, στην απόπειρα διαφυγής της από τη Γαλλία, και εκτίθενται για πρώτη φορά δημόσια μετά τον θάνατό της — μέχρι βεντάλιες ζωγραφισμένες με υδατογραφίες, μεταξωτά φορέματα και κεντητές παντόφλες. Οι αγαπημένες της μυρωδιές, όπως ρίζα ίριδας, τουμπερόζα, βιολέτα και μόσχος, έχουν αναδημιουργηθεί ώστε να βυθίσουν το κοινό στην ατμόσφαιρα της γαλλικής αυλής του 18ου αιώνα.

Όμως, δεν ήταν όλα ευωδιαστά· πριν οι επισκέπτες μπουν στην αίθουσα με κόκκινους τοίχους όπου εκτίθεται η λερωμένη στολή της φυλακής της και η γκιλοτίνα που υποτίθεται ότι χρησιμοποιήθηκε για τον αποκεφαλισμό της, τους υποδέχεται μια πιο σκληρή μυρωδιά: η μούχλα, τα λύματα και η δυσοσμία του ρυπασμένου Σηκουάνα, που έρρεε δίπλα στο κελί της.

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης δημιουργίες σύγχρονων σχεδιαστών εμπνευσμένες από την Αντουανέτα: από τα βραβευμένα με Όσκαρ κοστούμια της Μιλένα Κανονέρο για την ταινία της Σοφία Κόπολα, έως σχέδια των Γκαλιάνο και Λάγκερφελντ.

Η διαμάχη γύρω από την εικόνα της

Η κληρονομιά της, βέβαια, δεν είναι απαλλαγμένη από αντιπαραθέσεις. Στα χρόνια της βασιλείας της υπήρξε αντικείμενο κουτσομπολιού, σατιρικών γελοιογραφιών και επαναστατικής προπαγάνδας που την παρουσίαζαν ως ακόλαστη και ανήθικη, ρίχνοντας την ευθύνη για την αδυναμία της να αποκτήσει διάδοχο στην υποτιθέμενη σεξουαλική της ασυδοσία. Σε σκίτσα εμφανίστηκε σαν μυθικό πλάσμα μισό άνθρωπος και μισό πουλί, σαν λυσσασμένη ύαινα ή ως τέρας με δύο κεφάλια μαζί με τον Λουδοβίκο ΙΣΤ’. Στη μνήμη πολλών παραμένει συνδεδεμένη με την πολυτέλεια και την αποξένωση από τη φτώχεια του λαού.

Ωστόσο, το σημείο καμπής στην εικόνα της για το κοινό ήρθε με τη βιογραφία της Αντόνια Φρέιζερ το 2001 και την κινηματογραφική μεταφορά της Σοφία Κόπολα το 2006, που κέρδισε Όσκαρ. Το βιβλίο και η ταινία παρουσίασαν μια πιο ανθρώπινη, αν και όχι αψεγάδιαστη, εκδοχή της βασίλισσας, μέσα από μια «γυναικεία ματιά», όπως σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης Σάρα Γκραντ. Η Φρέιζερ την περιέγραψε ως μια έφηβη νύφη, παντρεμένη για πολιτικούς λόγους μόλις στα 14 της, με το βάρος μιας αυτοκρατορίας στους ώμους της.

Για την κριτικό κινηματογράφου Χάνα Στρονγκ, συγγραφέα του Sofia Coppola: Forever Young, η σκηνοθέτις ταυτίστηκε με την ιστορία της Αντουανέτας: «Μια νεαρή γυναίκα με τεράστια προνόμια, που βρέθηκε σε μια ζωή που ποτέ δεν επέλεξε».

Η ταινία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και για τον σχεδιαστή Τζέρεμι Σκοτ, ο οποίος σχεδίασε δύο συλλογές εμπνευσμένες από τη βασίλισσα — μία το 2008 για το δικό του brand και μία το 2020 για τον οίκο Moschino, με φορέματα σαν τούρτες και μίνι ροκοκό δημιουργίες. Ο ίδιος παραδέχτηκε: «Έχω μια αδυναμία στη Μαρία Αντουανέτα. Αν ήμουν εκεί, θα της έλεγα “Κρύψου εδώ!”».

Στην έκθεση του V&A παρουσιάζονται αυτά τα «γλυκά» φορέματα του Σκοτ δίπλα σε άλλες σύγχρονες ερμηνείες της γκαρνταρόμπας της Αντουανέτας. Το αποτέλεσμα είναι ένας εντυπωσιακός φόρος τιμής που αποτυπώνει τη διαχρονική επιρροή της. Η Γκραντ το συνοψίζει ως εξής: «Όλα αυτά εξελίσσονται στο φόντο μιας από τις πιο καθοριστικές στιγμές της Ιστορίας — της Γαλλικής Επανάστασης. Έχουμε, λοιπόν, έναν τέλειο συνδυασμό: μια τραγική, καταδικασμένη ζωή και μια εκρηκτική προσωπικότητα γεμάτη στιλ».

Πηγή: CNN