Villa «La Pausa»

Ήταν 30 Σεπτεμβρίου του 1928 όταν η Chanel αποφασίζει να αγοράσει γη σε μια περιοχή της Νότιας Γαλλίας για να χτίσει τη βίλα «La Pausa», το μοναδικό από τα σπίτια της που σχεδιάστηκε, χτίστηκε και διακοσμήθηκε υπό την δική της επίβλεψη και καθοδήγηση.

Η Gabrielle Chanel στη βίλα “La Pausa” στη Γαλλική Ριβιέρα το 1938

©CHANEL Photographer: Roger SCHALL - Collection Schall

Πριν λίγες ημέρες ακριβώς την ίδια ημερομηνία, 30 Σεπτεμβρίου και 85 χρόνια μετά, ο Γαλλικός κολοσσός Υψηλής Ραπτικής CHANEL ανακοίνωσε την αγορά της βίλας από τους τελευταίους ιδιοκτήτες της. Είναι αυτό μια σημαντική είδηση για να απασχολήσει τα ειδησιογραφικά πρακτορεία όλου του πλανήτη; Είναι! Γιατί αυτό το σπίτι αποτελεί μια σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά όχι μόνο των Γάλλων. Επί ένα σχεδόν αιώνα η «La Pausa» φιλοξένησε όλη την αφρόκρεμα της Γαλλικής, Ρώσικης, Αμερικάνικης, Αγγλικής και Ισπανικής διανόησης με τρανταχτά ονόματα να περνούν από τα δωμάτια της: Στραβίνσκι, Πικάσο, Κοκτώ, Νταλί, Δούκας του Oυεστμίνστερ, Τσόρτσιλ, Γκάρμπο, Ωνάσης, Γκρέις Κέλι και δεν έχει τέλος ο αριθμός των ανθρώπων που φιλοξενήθηκαν εκεί από τους δύο ιδιοκτήτες της.

Η "La Pausa" σχεδιάστηκε, χτίστηκε και διακοσμήθηκε από την ίδια την Mademoiselle Chanel το 1928.

©CHANEL Photographer: Laurent Meesemaecker

H «La Pausa» είναι μια μεγάλη απομονωμένη βίλα στο Roquebrune-Cap-Martin στη Νότιο Γαλλία. Το κτίριο έχει θέα προς το Menton και τα γαλλικά σύνορα με την Ιταλία από τη μία και το Μονακό από την άλλη. Οφείλει το όνομα της La Pause (Ανάπαυση) στον μύθο που λέει ότι η Μαρία Μαγδαληνή αναπαύεται κάπου εδώ όταν μετά τη Σταύρωση του Χριστού έφυγε από την Ιερουσαλήμ.

Η Gabrielle Chanel σε διακοπές στην Deauville το 1913

Η Γκαμπριέλ Σανέλ αγόρασε μια έκταση 5 στρεμμάτων το 1928 ή 29 προς 1,8 εκατ. γαλλικά φράγκα. Δύο ήταν οι λόγοι που το αποφάσισε. Ο πρώτος: καθώς η Mademoiselle ερχόταν όλη τη δεκαετία του 20 στη Γαλλική Ριβιέρα για διακοπές μαζί με τον στενό της φίλο και πολύ πιθανά εραστή της Δούκα του Oυεστμίνστερ (έναν από τους πλουσιότερους Άγγλους ευγενείς) αποφάσισε να αποκτήσει μια ιδιοκτησία του απόλυτου γούστου της. Ο δεύτερος: Σ αυτήν την περιοχή υπήρχε και το ορφανοτροφείο όπου έζησε για μεγάλο διάστημα τα δύσκολα παιδικά της χρόνια.

Το οικόπεδο που διάλεξε ήταν μέρος μιας τεράστιας έκτασης που ανήκε στην πριγκιπική οικογένεια των Γκριμάλντι του Μονακό και το χρησιμοποιούσαν σαν τόπο κυνηγιού με απέραντους ελαιώνες και πορτοκαλιές. Η βίλα κτίστηκε σε λιγότερο από ένα χρόνο. Το τελικό κόστος της βίλας ξεπέρασε τα 6 εκατομμύρια φράγκα, ποσό ασύλληπτο για την εποχή. Δεν είναι σαφές εάν η ίδια η Chanel ή ο Δούκας του Westminster χρηματοδότησαν την ανέγερση και τον εξοπλισμό της La Pausa. Είναι πάντως γνωστό ότι ο Δούκας υπήρξε εκκεντρικός και γενναιόδωρος με τις γυναίκες.

Η La Pausa χτίστηκε από τον αρχιτέκτονα Robert Streitz, ο οποίος προσπάθησε να σχεδιάσει την «ιδανική μεσογειακή βίλα» στα πρότυπα ενός μοναστηριού-ορφανοτροφείου του 12ου αιώνα.

Αν κοιτάξει κάποιος περιμετρικά τη βίλα θα παρατηρήσει ότι μια σειρά από 5 συνεχόμενα παράθυρα επαναλαμβάνονται σαν σχέδιο σε όλη την έκταση της κατοικίας, φόρος τιμής στο άρωμα «5» που την έκανε την Κοκό διάσημη.

Η La Pausa περιλαμβάνει τρεις πτέρυγες που βλέπουν σε μια σκιερή αυλή. Για τις ανάγκες της βίλας παραγγέλνει περισσότερα από 20.000 καμπυλωτά χειροποίητα κεραμίδια για να καλύψει την οροφή και επιπλώνει το σπίτι με ελάχιστα έπιπλα. Παντού κυριαρχούν οι αποχρώσεις του λευκού και του μπεζ, του πιάνου συμπεριλαμβανομένου! Για την εσωτερική διακόσμηση συμβουλεύεται τον Stéphane Boudin, πρόεδρο της περίφημης φίρμας “Maison Jansen».

Η κρεββατοκάμαρα της Mademoiselle και ένα από τα σαλόνια της βίλας την εποχή της Σανέλ

Το κεντρικό κτίριο καταλαμβάνει γύρω στα 1.000τμ, με δύο μικρότερες κατοικίες για τους φιλοξενούμενους. Η βίλα διαθέτει 7 υπνοδωμάτια και 3 living rooms όλα με μεγάλα τζάκια, 2 κουζίνες και χώρους για το προσωπικό. Κάθε μπάνιο έχει ειδική είσοδο για το προσωπικό.

Τα έπιπλα, οι επενδύσεις, τα πατώματα ήταν όλα κατασκευασμένα από ξύλο (αγγλικό δρυ) προσφορά του Δούκα. Οι μεγάλες αίθουσες υποδοχής φωτίζονται από πολυελαίους φτιαγμένους από σφυρήλατο σίδερο στην Ισπανία. Το σπίτι δεν διαθέτει πισίνα επειδή στην Σανέλ δεν άρεσε το κολύμπι.

Το εσωτερικό του «Μπλε τραίνου»

H ίδια η Σανέλ αναλαμβάνει όλη την επίβλεψη των εργασιών. Κάθε μήνα αναχωρεί από το Παρίσι ταξιδεύοντας με το περίφημο «Μπλε τραίνο» (ένα πολυτελές νυχτερινό express που εκτελούσε τη διαδρομή Καλαί- Γαλλική Ριβιέρα από το 1886-2003 και έγινε θρύλος από τους πλούσιους και διάσημους επιβάτες που μετέφερε για τις δύο δεκαετίες πριν το Β΄ Παγκόσμιο προς το Γαλλικό Νότο) για να επιθεωρήσει το υπό κατασκευή σπίτι . Όταν αυτό δεν ήταν εφικτό απαιτούσε από το ίδιο το συνεργείο να ανέβει στο Παρίσι για να την ενημερώσει.

Η Coco με τον Δούκα του Ουέστμινστερ

Ο Νταλί με την Γκαλά στους κήπους της βίλας

Η Σανέλ με τον Νταλί

Ένα σχέδιο του Κοκτώ αριστερά και δεξιά ο πίνακας με τα ηλεκτρικά κουδούνια από τα οποία η Σανέλ ειδοποιούσε το προσωπικό της

Μετά την ολοκλήρωση και για τις επόμενες δεκαετίες από τη βίλα παρελαύνει όλη η αφρόκρεμα της ευρωπαικής και αμερικάνικης διανόησης. Ο ποιητής Piere Reverdy μένει στην La Pausa για μεγάλα χρονικά διαστήματα καθ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ΄30. Ένας από τους εραστές της Mademoiselle μάλιστα, o ποιητής Paul Iribe κατέρρευσε εκεί και πέθανε το 1936 στη διάρκεια ενός αγώνα τέννις με την Chanel. Η βίλα έγινε γρήγορα κέντρο διερχομένων: Στραβίνσκι, Νταλί, Πικάσο, Κοκτώ, Βισκόντι, ήταν μόνο μερικοί από τους φίλους που απόλαυσαν τη θαλπωρή της La Pausa.

Ντυμένη με τη μαρινιέρα της συντροφιά με το σκύλο της στους κήπους της βίλας

Το 1938, η βίλα παρουσιάζεται στην αμερικάνικη Vogue με τον κήπο να περιγράφεται σαν «ένα άλσος από πορτοκαλιές, μεγάλες εκτάσεις λεβάντας, μωβ ίριδες και τεράστιες αναρριχητικές τριανταφυλλιές».

Γεύμα με φίλους, στο βάθος η ιδιοκτήτρια

Είκοσι ελιές από την Αντίμπ μεταφυτεύονται στον κήπο ενώ ο σχεδιαστής Roderick Kameron δηλώνει ότι η Σανέλ είναι ο πρώτος άνθρωπος που καλλιεργεί λεβάντες στη βίλα του καθώς και άλλα φυτά που μέχρι τότε εθεωρούντο «φτωχά φυτά»!

Είχε όμως την αντιστασιακής της δράση η La Pause στη διάρκεια του Πολέμου. Ο αρχιτέκτονας της βίλας Robert Streitz σαν μέλος της γαλλικής αντίστασης κατά τη διάρκεια της κατοχής έκρυψε στα κελάρια της βίλας ένα ασύρματο απ όπου μετέδιδε μυστικά μηνύματα στους συντρόφους του. Οι Εβραίοι πρόσφυγες μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιήσουν τους κήπους της βίλας ως ενδιάμεσο σταθμό της διαφυγής τους προς τα ιταλικά σύνορα.

Ο σχεδιασμός της βίλας επηρέασε και τη μόδα της Σανέλ. Οι αποχρώσεις του σπιτιού και το τοπίο έγιναν κυρίαρχα χρώματα στα σχέδια του Οίκου της. Το 2007 η «μύτη» του Οίκου Αρωμάτων ο Jacques Polge (ότι άρωμα Chanel αναγνωρίζετε οφείλεται σ αυτόν) δημιούργησε το άρωμα «La Pausa 28» εμπνευσμένο από τη βίλα που κυκλοφόρησε σαν μέρος της συλλογής «Les Exclusifs".

Η Κοκό υποδέχεται με το τσιγάρο στο χέρι στην κρεββατοκάμαρα της τους φίλους της Jean Godebski και την αδελφή του Μimie.

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 50 η Σανέλ απολαμβάνει το εξοχικό της. Προς το τέλος της διαμονής της εκεί καλεί τον συγγραφέα Michel Deon για να του υπαγορεύσει τα απομνημονεύματα της. Είναι γνωστό πάντως ότι τόσο ο Deon όσο και τουλάχιστον άλλοι δύο διάσημοι συγγραφείς -ο Paul Morand και η Louise de Vilmorin- που επιχείρησαν να την «αυτοβιογραφήσουν» έχουν υπομείνει αγόγγυστα τον πασίγνωστο χειμαρρώδη λόγο της και έχουν επιχειρήσει να αφηγηθούν την ιστορία της ζωής της, σύμφωνα με όσα εκείνη επέλεξε να αποκαλύψει, με τα δικά της λόγια.

Γράφει ο Euan Cameron στο επίμετρο του βιβλίου του Paul Morand «Η Αύρα της Σανέλ» (εκδ. ΑΓΡΑ στα ελληνικά) για τη περιπετειώδη συνάντηση του Deon με τη Mademoiselle στην La Pausa:

«…Ο Ντεόν ωστόσο δεν γνωρίστηκε με αυτή την «ξεχωριστή και συνάμα εξοργιστική και πανέξυπνη γυναίκα» παρά μόλις τον Νοέμβριο του 1952, στο Ροκμπρύν-Κάπ-Μαρτέν της γαλλικής Ριβιέρας, οπότε ξεκίνησε για πρώτη φορά να τη βοηθά στη συγγραφή των απομνημονευμάτων της. Στο Pages Francaises, τη δική του συναρπαστική αυτοβιογραφία, περιγράφει το μήνα που πέρασε στη βίλα της La Pausa, όπου ανάμεσα στα καθήκοντά του ήταν και το καθήκον του οδηγού: έπρεπε να μεταφέρει την ίδια και τον Κοκτώ στο Κάπ-Φερρά για να γευματίσουν. Το κύριο καθήκον του όμως, η συγγραφή των απομνημονευμάτων, ξεκίνησε στην ουσία το 1953. Η Σανέλ ζούσε εξόριστη μεταπολεμικά στο ξενοδοχείο Beau-Rivage της Λωζάννης, καθώς είχε πουλήσει την περιουσία της, και για πάνω από έναν χρόνο πλήρωνε τον Ντεόν να καταγράφει τις εν μέρει κατασκευασμένες μνήμες που είχε από τη δυστυχισμένη παιδική της ηλικία στην Ωβέρν, την πρώιμη επιτυχία της, τους διάσημους ανθρώπους που είχε γνωρίσει (τον Στραβίνσκυ, τον Νταλί, τον Πικάσσο, τον Κοκτώ κ.α.), τις στενές της φιλίες (με τον Άρθουρ «Μπόυ» Καπέλ, τον δούκα του Ουεστμίνστερ, τον μεγάλο δούκα Ντιμίτρι, τον Πώλ Ιρίμπε, αλλά παραδόξως όχι με τον αληθινό έρωτα της ζωής της, τον ποιητή Pierre Reverdy). Ο Ντεόν έδειξε επιμονή, ξαναέγραψε απ’ την αρχή αρκετά κεφάλαια και παρουσίασε έπειτα από έναν χρόνο και κάτι ένα χειρόγραφο τριακοσίων σελίδων, προϊόν των εκτενών μονολόγων της Σανέλ. Και πάλι όμως δεν της άρεσε το βιβλίο. Ο Ντεόν πιστεύει ότι ίσως τη διακατείχε ο παιδιάστικος φόβος μήπως εγκαταλείψει τον κόσμο των ονείρων της και έρθει αντιμέτωπη με την πραγματικότητα της ύπαρξης, γιατί – μολονότι στον ίδιο προσωπικά δεν είπε κουβέντα – του μήνυσε μέσω του κοινού φίλου τους Herve Mille, διευθυντή του Paris-Match, ο οποίος διαβίβασε την αντίδρασή της: «Στις τριακόσιες αυτές σελίδες, λέει, δεν υπάρχει μια πρόταση που να μην είναι δική της, τώρα όμως που βλέπει το βιβλίο καθαυτό, πιστεύει πως δεν είναι εκείνο που περιμένει η Αμερική».

Oι νέοι ιδιοκτήτες της βίλας, το ζεύγος Emery & Wendy Reves

Επιστρέφουμε στη La Pausa. Tο 1953 η Σανέλ αποφασίζει να την πουλήσει στον ουγγρικής καταγωγής αμερικάνο εκδότη και σπουδαίο συλλέκτη τέχνης Emery Reves. O Reves αγοράζει τη βίλα από τα έσοδα των δικαιωμάτων του βιβλίου του Ουίνστον Τσόρτσιλ για τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο βρετανός Πρωθυπουργός γίνεται έκτοτε μόνιμος θαμώνας της βίλας του ζεύγους Reves (την αποκαλούσε Pausaland) για πολλές εβδομάδες κάθε χρόνο. Ο Τσόρτσιλ φαίνεται να βρήκε εκεί την απόλυτη χαλάρωση, η γραμματέας του έλεγε ότι έδειχνε «20 χρόνια νεώτερος» κάθε φορά που την επισκεπτόταν. Αντίθετα η γυναίκα του Κλημεντίνη έβρισκε την La Pausa κλειστοφοβική γι αυτό και συνόδευσε τον Τσόρτσιλ μόνο στις 4 από τις 11 επισκέψεις του. Από το 1956 έως το 59 που την επισκέπτεται, ο Τσόρτσιλ μένει συνολικά 54 εβδομάδες γράφοντας και διορθώνοντας παράλληλα το βιβλίο του «History of the English Speaking Peoples».

To κουτί με τις μπογιές που ζωγράφιζε ο Τσόρτσιλ, μέρος της συλλογής Reves.

Ο βρετανός πρωθυπουργός έρχεται πάντα στη βίλα και καταλαμβάνει ένα ολόκληρο όροφο παρέα με τον ιδιαίτερο γραμματέα του Άντονι Μπράουν που έχει το δικό του γραφείο ενώ δική της σουίτα έχει και η σύζυγος του κάθε φορά που τον συνοδεύει. Από το 1960 και μετά οι επισκέψεις του υψηλού φιλοξενούμενου περιορίστηκαν, για κάποιους λόγους ο Emery Reves αρνήθηκε να τον φιλοξενήσει.

Άλλοι αξιοσημείωτοι φιλοξενούμενοι των Reves που διέμειναν στα δωμάτια της La Pausa είναι μεταξύ άλλων ο Πρίγκιπας Rainier και η πριγκίπισσα Γκρέις του Μονακό, ο Δούκας και η Δούκισσα του Windsor, οι ηθοποιοί Γκρέτα Γκάρμπο, Ερολ Φλιν και Κλαρκ Γκέιμπλ, ο Ωνάσης με τη Τζάκι κ.α.

Δεν ήταν τυχαία πρόσωπα οι νέοι ιδιοκτήτες. Tο ζεύγος Emery και Wendy Reves, υπήρξαν διάσημοι συλλέκτες και διέθεταν μια από τις σημαντικότερες συλλογές έργων Ιμπρεσιονιστών και μετά-Ιμπρεσιονιστών όπως ο Paul Cezanne, Claude Monet, Paul Gauguin, Renoir, van Gogh, Edgar Degas, συνολικά 70 πίνακες κορυφαίων ζωγράφων όλοι τοποθετημένοι στους τοίχους της La Pausa.

 

Επιπλέον στη βίλα τους υπήρχαν 300 κομμάτια σπάνιας κινέζικης πορσελάνης, πάνω από 150 αργυρά αντικείμενα, σιδεροκατασκευές από τη εποχή του Μεσαίωνα, χαλιά της αραβικής και ισπανικής ταπητουργίας.

Το 1981, μετά το θάνατο του Emery Reves το Μουσείο Τέχνης του Ντάλας προσέγγισε τη σύζυγο του με σκοπό να της προτείνει να δωρίσει τη συλλογή της La Pausa στο Μουσείο. Η συμφωνία κλείστηκε ύστερα από 4 χρόνια διαπραγματεύσεων. Η Wendy Reves δέχτηκε να κάνει την δωρεά υπό τον όρο το Μουσείο να αναδημιουργήσει έξι από τα κύρια δωμάτια της βίλας και μέσα σ αυτό το ντεκόρ να εκτεθεί η συλλογή των συνολικά 1400 αντικειμένων τέχνης.

Έτσι στο Μουσείο του Ντάλας υπάρχει σήμερα η πτέρυγα Reves μια έκταση 1600 τμ μέσα στην οποία έχει ξαναστηθεί η κεντρική αυλή το αίθριο, η τραπεζαρία, η βιβλιοθήκη, το σαλόνι, το υπνοδωμάτιο και το χωλ του σπιτιού ακριβώς όπως ήταν στη Γαλλία. Η πτέρυγα εγκαινιάστηκε το 1986.

Η χήρα Reves συνέχισε να ζει στην La Pausa μέχρι το θάνατο της, το 2007. Έκτοτε η βίλα σφραγίστηκε και έμεινε ανέπαφη για πολλά χρόνια. Το 2010 εμφανίζονται τα πρώτα δημοσιεύματα σχετικά με την ιστορική εγκαταλελειμμένη βίλα αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι έχριζε ανακαίνισης, τόσο στο ηλεκτροθερμαντικό και υδραυλικό της σύστημα όσο και στον εκσυγχρονισμό της κουζίνας και των μπάνιων. Μετά το θάνατο της Reves η βίλα τέθηκε, χωρίς επιτυχία, προς πώληση, αντίθετα τα αντικείμενα πλειστηριάστηκαν αμέσως προκειμένου να εξοικονομηθούν χρήματα για τις ανάγκες του Ιδρύματος. Το 2012 η βίλα αποσύρθηκε από τις πωλήσεις των Sotheby΄s επειδή εκκρεμούσαν δικαστικές υποθέσεις. Όταν τα νομικά προβλήματα επιλύθηκαν ξαναβγαίνει το 2013 για πώληση έναντι 40 εκατ. ευρώ. Το γεγονός ενόχλησε τους Γάλλους με τον Γάλλο πρέσβη στο Μονακό να δηλώνει ότι « η La Pausa είναι μέρος της κληρονομιάς των Γάλλων και θα πρέπει να βρεθεί τρόπος να παραμείνει στο γαλλικό κράτος».

Επομένως η κίνηση του Οίκου Chanel σήμερα να διαθέσει το ασύλληπτο ποσό για να αποκτήσει τη θρυλική βίλα δεν έγινε μόνο με γνώμονα να διατηρήσει μια μοναδική μαρτυρία για τη ζωή της Gabrielle Chanel αλλά και για παραμείνει αυτή η συλλογική κληρονομιά στο έθνος που ανήκει.

O Oίκος δήλωσε ότι η La Pausa μετά τις απαραίτητες ανακαινίσεις και αποκαταστάσεις θα επανέλθει στο αρχικό της πνεύμα και θα παραδοθεί, ακτινοβολώντας το πολιτισμό και τις αξίες του ιστορικού Γαλλικού Οίκου, προς τέρψη των επισκεπτών.