Suzy Menkes: Η ισχυρότερη κριτικός μόδας

«Το να πάρεις μια θετική κριτική από τη Σούζι είναι σαν να παίρνεις το ιερό δισκοπότηρο της μόδας» λέει ο Τζον Γκαλιάνο, ο οποίος, όταν η Σούζι Μένκες αποδοκιμάζει μια κολεξιόν του, κλαίει. Ο Όσκαρ ντε λα Ρέντα παραδέχεται πως «όταν γράφει μια κακή κριτική για μένα με πληγώνει βαθιά, αλλά κατανοώ πως πάντα είναι αντικειμενική και έχει απίστευτες γνώσεις». Ο Αλμπέρ Ελμπάζ του οίκου Lanvin δηλώνει πως το κριτήριο για να επιλέξει τις προσκλήσεις που θα τυπώσει για το σόου είναι το σε ποια δείχνει ομορφότερο το όνομά της. Ο ίδιος, όσο εξαντλημένος κι αν είναι μετά την παρουσίαση της κολεξιόν του, εκείνη τη νύχτα δεν θα κλείσει μάτι: περιμένει να βγει το πρωινό φύλλο της “International Herald Tribune” με την ετυμηγορία της Σούζι.

Σούζι Μένκες: Η ζωή της δημοσιογράφου και κριτικού μόδας

Η Σούζι Μένκες γεννήθηκε το 1943 στο Λονδίνο. Ο πατέρας της ήταν Βέλγος αξιωματικός που σκοτώθηκε λίγους μήνες πριν τη γέννηση της Σούζι. Η μαμά της έλεγε πως στο πλοίο από τη Δουνκέρκη ο μπαμπάς της κουβαλούσε μαζί του μόνο ένα ζευγάρι μεταξωτές κάλτσες για την ίδια, και η Σούζι πιστεύει πως από αυτόν κληρονόμησε την αγάπη της για την πολυτέλεια: «Αγαπάω πραγματικά το είδος της αληθινής πολυτέλειας που μπορείς να πιάσεις και να μυρίσεις», γι’ αυτό και ίσως φοράει μόνο luxurious υφάσματα, όπως μετάξι, βελούδο και κασμίρ. Πριν πάει στο πανεπιστήμιο έζησε ένα χρόνο στο Παρίσι, στο σπίτι Ρώσων μεταναστών, και μάθαινε σχέδιο μόδας σε ένα μικρό ατελιέ. Έμπαινε κρυφά, στις 5 τα χαράματα, στους χώρους διεξαγωγής των σόου υψηλής ραπτικής και περίμενε κρυμμένη μέχρι τις 9, προκειμένου να περάσει απαρατήρητη μέσα στο πλήθος. Ξαναγύρισε στην Αγγλία με υποτροφία στο Cambridge, για να σπουδάσει ιστορία και αγγλική λογοτεχνία. «Φορούσα μίνι φούστες και λευκές Courrèges μπότες – ήταν απομίμηση, αλλά δεν το είπα σε κανέναν». Αμέσως μετά την αποφοίτησή της βρήκε δουλειά ως συντάκτρια μόδας στους “Times” του Λονδίνου, όπου και γνώρισε το μέλλοντα σύζυγό της και πατέρα των τριών γιων της, Ντέιβιντ Σπάνιερ, τότε διπλωματικό ανταποκριτή της εφημερίδας και αργότερα γνωστό συγγραφέα βιβλίων για το σκάκι και το πόκερ. Η Σούζι ανέλαβε διευθύντρια μόδας στους “Times” το 1978. «Ήταν η εποχή που αναδείχθηκε το Μιλάνο, με τον Αρμάνι, τον Βερσάτσε και τον Τζίλι, και τα έζησα όλα αυτά. Μετά ήρθαν οι Γιαπωνέζοι στο Παρίσι, ο Λακρουά με τα φρουφρού του και μετά ο Κάλβιν Κλάιν, ο Χέλμουτ Λανγκ και ο Ραλφ Λόρεν με το μινιμαλισμό, οι οποίοι κατάλαβαν ότι ο κόσμος θέλει να προσδιορίζεται από τον τρόπο ζωής του, όχι από τη στολή του». Έμεινε στους “Times” δέκα χρόνια, μέχρι το 1988, όταν την προσέλαβε η IHT για να αντικαταστήσει την (επίσης θρυλική διευθύντρια μόδας) Έμπι Ντόρσεϊ. Επαγγελματικά επιτυχημένη και προσωπικά ολοκληρωμένη, η Σούζι τα είχε όλα – μέχρι το 2000, όταν ξαφνικά ο σύζυγός της πέθανε από εγκεφαλικό: «Ήταν απολύτως υγιής, αθλούταν, δεν κάπνιζε και, σε μια στιγμή, απλά πέθανε. Ίσως κι εγώ έτσι θα πάω: θα τα τινάξω ξαφνικά μέσα σε ένα fashion show».

Θα σε γνωρίσω από ένα κοκοράκι

«Θυμίζει μια ελαφρώς σαλεμένη θεία». Έτσι περιγράφει η Κέιτ Μος τη Σούζι Μένκες που διατηρεί το ίδιο αλλόκοτο look εδώ και 20 χρόνια: περιττά κιλά, προγούλι, φακίδες, ρούχα που έχουν κάτι από Παβαρότι κι ένα απερίγραπτο φουσκωτό «κοκοράκι» στο μπροστινό μέρος του κεφαλιού. Αυτό το κοκοράκι, σε συνδυασμό με τις ατρόμητες κριτικές της, είναι υπεύθυνο για το παρατσούκλι της «Σαμουράι Σούζι» στα fashion πηγαδάκια. Η Σούζι δεν κάνει botox, δεν κλείνεται σε σπα και προτιμά να πάει στην όπερα ή στο μπαλέτο από ό,τι στα fashion events. Δεν φοράει ρούχα σχεδιαστών γιατί «δεν τα σηκώνει η τσέπη της» και, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες δημοσιογράφους μόδας, δεν εξαγοράζεται με ακριβά δώρα. Οι σχεδιαστές ξέρουν πως αν προσπαθήσουν να την καλοπιάσουν, το stylish πεσκέσι θα επιστραφεί με μια κάρτα που γράφει: «Σύμφωνα με την ανατροφή μου, μια κυρία πρέπει να δέχεται μόνο σοκολατάκια και λουλούδια». 

Κάθε χρόνο παράγει για την ΙΗΤ πάνω από 290.000 λέξεις («το laptop μου δυσκολεύεται να με ακολουθήσει») και παρακολουθεί γύρω στα 600 fashion shows. Έχει τη φήμη πως ανακαλύπτει και προωθεί νέα ταλέντα (η Σοφία Κοκοσαλάκη λέει πως «όταν ήρθε για πρώτη φορά στο σόου μου, κατάλαβα ότι είμαι σχεδιάστρια μόδας»). Το 1997 τραυματίστηκε στο γόνατο και παρακολούθησε τα ντεφιλέ από αναπηρικό καροτσάκι, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που έχει λιποθυμήσει από την πολυκοσμία και την κούραση. Υπομένει τα δεινά της μόδας αδιαμαρτύρητα και το μόνο που ζητάει είναι να μη συμπίπτουν χρονικά οι εβδομάδες μόδας με το Yom Kippur, την εβραϊκή γιορτή που η Σούζι την περνάει σπίτι της με τους γιους και τα εγγόνια της. Στα 66 της, είναι ίσως η πιο δραστήρια «γιαγιά» του χώρου και έχει τιμηθεί με το γαλλικό Légion d’Honneur και το βρετανικό OBE.

Ήρθε η Σούζι;

Τα σόου δεν ξεκινάνε ποτέ χωρίς τη Σούζι. Αλλά κι εκείνη, σεβόμενη τόσο τους σχεδιαστές όσο και τον πολύτιμο χρόνο της, σπάνια θα αργήσει – κι αν το κάνει θα είναι επειδή την καθυστέρησε το προηγούμενο σόου. Κι ενώ θα μπορούσε να συγχωρέσει μια κακή κολεξιόν, όταν ο Μαρκ Τζέικομπς άφησε το κοινό να περιμένει δύο ώρες μέχρι να στείλει το πρώτο μοντέλο στην πασαρέλα, τα νεύρα της λύγισαν: «Θέλω να τον πνίξω με τα ίδια μου τα χέρια και να μην ξαναδώ ένα σόου του Μαρκ Τζέικομπς ποτέ στη ζωή μου» δήλωνε, ενώ ο τίτλος της επόμενης ημέρας ήταν: «Ο Μαρκ Τζέικομπς απογοητεύει με ένα freak show». Η Σούζι είναι προσεκτική με τις κριτικές της, διότι γνωρίζει ότι μια φράση της είναι ικανή να αλλάξει τη φορά που γυρίζει η μόδα. Πριν αρκετά χρόνια έγραψε ότι η κλασική Chanel τσάντα είναι πια passé – και η Chanel αγόρασε ολοσέλιδη διαφήμιση στην IHT για να τη διαψεύσει. Κάποτε σχολίασε μια πασαρέλα του οίκου Dior λέγοντας: «Γιατί να είμαστε αναγκασμένοι να βλέπουμε τα μοντέλα να γρυλίζουν; Δεν υπάρχει αρκετή επιθετικότητα στον κόσμο;» και ο κολοσσός Louis Vuitton Moët Hennessy της απαγόρεψε την είσοδο στις πασαρέλες – για να την παρακαλάνε να ξαναέρθει στο τέλος της εβδομάδας. Διότι αν δεν γράψει η Σούζι, το σόου είναι σαν να μην έγινε ποτέ.

Σούζι Μένκες vs Άννα Γουίντουρ: 1-0

Παρότι καλύπτει και τις τέσσερις διεθνείς βασικές εβδομάδες μόδας, το Παρίσι παραμένει για τη Σούζι το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, και το εξηγεί με το παράδειγμα του ταξιτζή: «Ο ταξιτζής στο Λονδίνο ενδιαφέρεται για τα σπορ. Ο ταξιτζής στη Νέα Υόρκη ενδιαφέρεται για το πόσα τετράγωνα είναι η διαδρομή σου. Ο ταξιτζής στο Παρίσι ενδιαφέρεται για πώς τα πάει ο Γκαλιάνο στον Dior».

Στο πίσω μέρος ενός τέτοιου ταξί, αγκαλιά με το λάπτοπ της, θα βρίσκεται η Σούζι τη στιγμή που οι fashionistas θα παρακολουθούν στις αίθουσες τις περιπέτειες της αιμοβόρας Άννα Γουίντουρ στο “The September Issue”. Μιας προσωπικότητας που, όταν μας πρωτοσυστήθηκε κινηματογραφικά (υπό το όνομα Μιράντα Πρίσλεϊ προς αποφυγή μηνύσεων), κρατούσε στα χέρια της μια IHT. Κι αυτό δεν είναι σύμπτωση. Κάθε πρωί, ο διάβολος διαβάζει Σούζι.

Οι ατάκες της Σούζι Μένκες για τα ρούχα, τους σχεδιαστές και τη μόδα

Για τα τακούνια που ψηλώνουν συνεχώς
«Μοιάζουν με αυτά που φορούσαν οι πόρνες της Βενετίας πριν τρεις αιώνες».

Για το τζιν
«Δεν με συναρπάζει. Και στολισμένο με παγέτες και με τον ποπό της Ναόμι Κάμπελ να κρέμεται από πάνω, το τζιν παραμένει τζιν».

Για τις Αμερικανίδες
«Πιστεύουν ότι αν φορέσεις τα σωστά ρούχα μπορείς να γίνεις αποδεκτός σε όλους τους κοινωνικούς κύκλους, ανεξάρτητα από την καταγωγή σου. Είναι συγκινητικό. Αλλά είναι και καλό να σκέφτονται έτσι, γιατί επωφελείται η βιομηχανία της μόδας».

Για τις Αγγλίδες
«Στην Αγγλία, σήμερα, το ντύσιμο είναι βαρετό. Οι γυναίκες απλά μπαινοβγαίνουν στα H&M ψάχνοντας ρούχα που θα τις κάνουν να μοιάζουν με κάποιο It girl».

Για τον Karl Lagerfeld
«Είναι ένας τρομερός showman με σημαντική συνεισφορά. Αλλά στην ιστορία της μόδας, ο Lagerfeld θα ήταν ο Σαλιέρι δίπλα στον Μότσαρτ Υves Saint Laurent».

Για την Alexandra Facchinetti (που διαδέχτηκε τον Tom Ford στον οίκο Gucci) 
«Της έκανα χάρη που έγραψα ότι είναι Eurotrash. Είναι καταπληκτικό να έχεις απήχηση στους Eurotrash. Αυτοί έχουν τα λεφτά».

Για τη Stella McCartney
«Χάρηκα που συνεργάστηκε με το H&M και μου άρεσαν αυτά που έκανε με την Adidas. Πιστεύω πως έχει περισσότερο ταλέντο να κάνει προσιτά ρούχα για την κατώτερη καταναλωτική τάξη, παρά πραγματικό ταλέντο για μόδα υψηλών προδιαγραφών».

Για τον Zac Posen
«Τo σόου του έχει μείνει ακόμα στο 2007, πριν την οικονομική κρίση. Έχει χάσει επαφή με την πραγματικότητα».

Για τους Dolce & Gabbana
«Tο πιο καλό πράγμα που μπορώ να πω είναι πως μάλλον ήταν πολύ απασχολημένοι με τα καλλυντικά τους για να ασχοληθούν με τα ρούχα».

Για την επιστροφή της βάτας και των δεκαετιών εν γένει
«Βαρέθηκα τα comebacks. Δεν έχω αισθητικό πρόβλημα με τις βάτες, αυτό που με πειράζει είναι πως είναι μια επιτηδευμένη επιστροφή. Δεν συμβολίζουν τίποτα – στα 80s συμβόλιζαν το μήνυμα των γυναικών προς τους άντρες ότι γίνονται ολοένα και ισχυρότερες»

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε πρώτη φορά το 2010 στο περιοδικό LOOKmag