Φέτος θα φορεθεί πολύ haute couture από τα Ζαγοροχώρια!
Αν το μάθουν ο Γιαμαμότο και η Ρέι Καβακούμπο, πω, πω, τι έχει να γίνει!
Εκδρομή στο φαράγγι του Βίκου, στα Ζαγοροχώρια. Στάση για καφέ στο Μονοδένδρι, καθώς προτιμώντας μια πιο «εντούρο» διαδρομή, περνάμε από Μηλιωτάδες, Δόλιανη, Λεπτοκαρυά, Φραγκάδες, Κήπους. Διασχίζουμε το κακοτράχαλο δίκτυο, που βασανιστικά πορεύεται μέσα από βράχινους όγκους και δάση. Όμως όσο κι αν ο δρόμος προσπαθεί να μας θυμώσει, δεν το καταφέρνει. Το πράσινο είναι οργιαστικό, τα γεφύρια καμπυλώνουν λες και είναι λυγερόκορμοι ακροβάτες ή καλλίγραμμες χορεύτριες σ' αυτό το τσίρκο του ήλιου και της απεραντοσύνης που ενορχηστρώνουν πέτρες, πράσινη φύση και βουνά.
Μαγική Ήπειρος, μια μεγαλοπρέπεια, μια απέραντη μεγαλοσύνη, πολλά λέω όμως, Μονοδένδρι. Ξεπεζεύουμε τα «άλογα»! Διπλός ελληνικός βαρύγλυκος, χορτόπιτα από τη διάσημη «Κικίτσα». Άλλη τέχνη κι αυτή, μια γεύση αξεπέραστη, μιας και, πέρα από φυσική ομορφιά, ο τόπος παράγει και το ντέλι του, με αγνά υλικά που τα πλάθουν μαστόρισσες της κουζίνας.
Πάλι ξεστρατίζω από το θέμα, μα αυτός είναι κι ο «κίνδυνος» στην Ήπειρο των χιλίων εναλλαγών που αγκιστρώνουν τις αισθήσεις σου. Γιατί όταν το μάτι μου έπεσε ακριβώς δίπλα, στην ξύλινη επιγραφή που έλεγε «Ριζάρειος Χειροτεχνική Σχολή», σημάδι στην πόρτα ενός κτιρίου, απέναντι από την πινακίδα που πληροφορεί πως εδώ, στο Μονοδένδρι, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γύρισε την «Αναπαράσταση», ενθουσιασμένος δήλωσα: εύρηκα, εύρηκα!
Αυτή λοιπόν είναι: από εδώ η φίλη μου η Στέλλα πήρε εκείνη την τσάντα που, όταν την πρωτοαντίκρισα ρώτησα: «Γιαμαμότο;». Κι απάντησε «Όχι, βρε χίπστερ και φασιόνιε βικτίμιε! Ποιο Τόκιο; Ζαγοροχώρια!» Το κληροδότημα των ευεργετών Μάνθου και Γεωργίου Ρίζαρη, που όραμά τους ήταν να δώσουν επαγγελματική κατάρτιση στα κορίτσια της περιοχής αλλά και να διατηρήσουν τις παραδοσιακές τέχνες, επαναλειτουργεί και πάλι, πολλά χρόνια μετά τον θάνατό τους, από το 1979. Και εξακολουθεί να καταρτίζει στρίκτλι γκερλς-κοράσια και να τα μυεί στην υφαντική με τους αργαλειούς να δουλεύουν νύχτα μέρα.
Εισχωρώ αφήνοντας μισό τον καφέ και την πίτα μου, η αδημονία μου είναι μεγάλη. Εδώ, λοιπόν, παράγουν αυτά τα εξαίσια χειροτεχνήματα που ήταν έθνικ πριν το έθνικ, ήταν τράιμπαλ και οριένταλ πριν πλακώσουν οι αγράμματοι στιλίστες ή τα υστερικά πρωτοχίπστερ με τα λάμα πλεκτά από το Θιβέτ, ναι, παραληρώ μ' αυτό που αντικρίζω μπροστά μου. Κι αυτό που έπιασα και ένιωσα, σόρι κιόλας, αλλά μόνο ο Γιαμαμότο μπορεί να το εκτιμήσει. Γιατί είτε από υφάντρες από τα Γιάννενα είτε από της βόρειας Ιαπωνίας, το «παραγόμενο» τελεί σε άμεση σύνδεση με τη γη. Τα threads της Ηπείρου ή του Κατμαντού, για να το προεκτείνω, εμπεριέχουν μέσα τους την ύψιστη τέχνη της παράδοσης, μεταποιώντας την όμως σ' ένα σήμερα που μέσα του καραδοκεί πλεκτή η αιωνιότητα κι όλοι οι χρόνοι.
Εκστατικό είναι το θέαμα: οι αργαλειοί, η αυθεντική πόρτα, διακοσίων πενήντα χρόνων παλιά, που κοσμεί τούτο το ατελιέ. Μιας και δεν είναι ένα απλό κατάστημα που εμπορεύεται μεμοραμπίλια από την Ήπειρο τούτος ο χώρος. Είναι ατελιέ ντε υφαντίκ σε παραλλαγές για ανθρώπους μα και σπίτια. Είναι χαλιά, μεταξωτά, ρούχα, αξεσουάρ, ριχτάρια, κουρτίνες, κεντήματα. Τα αγγίζω, τα νιώθω, είναι το σικ πριν όλα γίνουν προκάτ σικ, είναι το αυθεντικό σε μια εποχή όπου οι περισσότεροι από εμάς βολευόμαστε με μια κόπια. Είναι το Home πριν από τα Zara, είναι τα χρώματα κι οι γραμμές πριν τον Missoni. Είναι ο ποταμός Πάδος, που συνομιλεί με τον Βίκο, όπως συμβαίνει με όλες τις λαϊκές τέχνες και τα σύμβολά τους που ορίζουν την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά.
Φέτος, λέω της συντρόφου μου, θα φορεθεί πολύ το Μονοδένδρι, και της αγοράζω τσάντα, φουλάρι και εσάρπα. Σε τιμές Γιαμαμότο μείον 3000 τοις εκατό: πάμφηνα. Σικ, οριτζινάλ και πάμφθηνα. Ριζάρειος Χειροτεχνική Σχολή, Ήπειρος των θρύλων, αστοί έμποροι του τότε που, ταξιδεύοντας σε όλον τον κόσμο, μπολιάζουν κατά την επιστροφή στη γη τους την κοσμοπολίτικη μοντερνιτέ σε όλα τα μήκη και πλάτη - εφαρμογές ζωής. Και την ίδια στιγμή μεριμνούν για να μην αλλοτριωθεί ο τόπος τους και σβήσει η δική τους «περηφάνια». Από τους αδελφούς Ρίζαρη στον Γιαμαμότο και από την εδώ Σχολή Χειροτεχνίας στο εργαστήρι της Ρέι Καβακούμπο και προσπερνώντας ημιμαθείς ίνσταγκραμ μηρυκαστές «ειδήμονες» στιλ, το Μονοδένδρι και η «κολεξιόν» του μπορούν να μπουν στις σελίδες της «βιβλικής» Vogue πολύ πιο γρήγορα και από τις αναρτήσεις της Κιμ Καρντάσιαν! Αν και μεταξύ μας... ποιάάάά Κιμ Καρντάσιαν;
