Δημήτρης Μασούρας:Φωτογραφίζει τρανς γυναίκες σαν editorial μόδας

Στο φετινό Athens Pride, είδαμε στην Τεχνόπολη μία έκθεση φωτογραφίας με τίτλο «Ιλίρ, ένας ήλιος από πούλιες» με διαφορετικούς αντιπροσωπευτικούς χαρακτήρες από την gay κοινότητα που θύμιζαν εικόνες από κάποιο ρομάντσο του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, από το παρελθόν της gay πινακοθήκης αναφορών, όταν όλα ήταν λίγο πιο «ωμά», ακατέργαστα και αθώα. Και ο αγώνας για την αποδοχή του εαυτού σου, το ίδιο σκληρός και πάντα στα σκοτεινά.

Ο καλλιτέχνης που έφερε το φως, τον ήλιο, σε αυτή τη σκοτεινιά του θέματός του, είναι ο Δημήτρης Μασούρας, ένας πολυτάλαντος και πολυμορφικός καλλιτέχνης στα πρώτα του βήματα που κινούνται από τις σπουδές κινηματογράφου στην Αγγλία, στη σκηνή της Eurovision και από εκεί στο Εθνικό Θέατρο και στο σπίτι - φωτογραφικό του στούντιο στην Ακρόπολη, σε ένα καινούργιο πρότζεκτ που έχει έτοιμο: φωτογραφίες τρανς γυναικών όλων των ηλικιών, σαν να πρόκειται για editorial μόδας.

Ζήτησα από τον Δημήτρη να μου μιλήσει για τη δουλειά του και τη ζωή του χωρίς να τον διακόπτω. Απολάμβανα τη χαρά ενός ανθρώπου που έχει ισορροπήσει τη ζωή του ιδανικά ανάμεσα στην πλήρως υποστηρικτική οικογένειά του, τον σύντροφό του και την τέχνη του που τόσο αγαπάει.

Ένας μικρός gay μεγαλώνει

«Είμαι ο Δημήτρης Μασούρας του Χρήστου, 31 ετών, γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα. Τελείωσα Γραφιστική στην Αθήνα, μετά έκανα το πρώτο μου Master of Arts επάνω στον κινηματογράφο, φωτογραφία και σκηνοθεσία στο Bournemouth University στην Αγγλία. Συνέχισα σε ένα δεύτερο μεταπτυχιακό επάνω στο fashion management στη Σκωτία και γύρισα στην Ελλάδα πριν 6 χρόνια. Θέλω να νιώθω ότι με αφορά η γνώση, θέλω να υπάρχει στη ζωή μου, αλλιώς πλήττω. Έτσι τελείωσα στο Εθνικό Θέατρο σκηνογραφία - ενδυματολογία και μόλις ολοκλήρωσα και τις σπουδές μου επάνω στο performance art, πάλι στο Εθνικό Θέατρο. Όλα όσα κάνω γυρίζουν γύρω από την εικόνα.
   
» Τα παιδικά μου χρόνια ήταν πολύ όμορφα. Μαμά δασκάλα, μπαμπάς δημοσιογράφος. Τη διαφορετικότητά μου την κατάλαβα από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Έχω έναν μεγαλύτερο αδερφό αλλά με την αγαπημένη μου δίδυμη αδερφή, την Κατερίνα, τα μοιραζόμασταν όλα από μικρά. Η προτίμησή μου για τα αγόρια ήταν το μόνο που ένιωθα ότι δεν πρέπει να το πω στην Κατερίνα. Ούτε και στους γονείς μου βέβαια. Και άργησα να το πω. Μέχρι τα 20 ήθελα να ζήσω αυτό που θα απέρριπτα αργότερα, να έχω επαφή με το γυναικείο φύλο. Να δω πώς είναι. Μέχρι τότε είχα μόνο στρέιτ σχέσεις. Και μου έκανε πολύ καλό γιατί μετά ήμουν 100% σίγουρος για αυτό που θέλω. Ανοίχτηκα δύσκολα, βέβαια. Ήταν ένα βράδυ, 1η Ιανουαρίου του ’10, όταν εκμυστηρεύτηκα στην καλύτερή μου φίλη, τη Γεωργία, ότι μου αρέσουν οι άντρες. Και το έκανα γιατί ένοιωθα να πνίγομαι στη σκέψη για το πού θα πάμε διακοπές με την τότε στρέιτ μου σχέση. Έλεγα στον εαυτό μου, πρέπει να ζήσεις αυτό που νοιώθεις, τώρα που είσαι νέος και όμορφος. Και το ίδιο βράδυ, με την κολλητή μου, πήγαμε στο Sodade όπου και έδωσα το πρώτο μου φιλί. Ήμουν κάπως ταραγμένος, ήταν σαν να ζούσα το “αμερικάνικό” μου όνειρο. Στην αδερφή μου δεν το είχα πει γιατί ένιωθα ότι δεν μπορεί να το στηρίξει. Στα 22 μου, η σχέση που είχα με ένα παιδί από τη Γαλλία, με έκανε να δω ότι αυτό που είμαι, έχει υγεία, ομορφιά και χαμόγελο. Και τότε μίλησα στην Κατερίνα».

Η μαμά και ο μπαμπάς

«Η επαφή με με τον gay χώρο με τρόμαξε στην αρχή. Ήταν κάτι πάρα πολύ άγνωστο. Έκρυβε μία πολύ τρελή επιθυμία του να ανήκω αλλά παράλληλα δεν ήξερα και τι είναι όλο αυτό. Μιλάμε για συναισθήματα που δύσκολα μπορεί να διαχειριστεί ένας νέος μπροστά σε κάτι που, μέχρι τότε, ήταν απαγορευμένο και σκοτεινό. Η μαμά το έμαθε μέσω Skype call όταν ήμουν στο Λονδίνο, στα 25 μου. Δυστυχώς, τα πρώτα δύο χρόνια, το βίωσε κάπως δύσκολα γιατί είχαμε αποφασίσει να το κρατήσουμε μυστικό από τον μπαμπά, για να τον “προστατέψουμε”, λανθασμένα. Με πίεσε πάρα πολύ αυτή η άρνηση, μου έκανε πάρα πολύ κακό και μετά από 2 χρόνια το είπαμε στον μπαμπά. Ο οποίος με πήρε αγκαλιά και μου είπε “Εγώ, αγόρι μου, είμαι υπερήφανος για σένα και θέλω να είσαι απλά ευτυχισμένος. Δεν με αφορά τίποτε άλλο”. Κι έτσι λύθηκε το πρόβλημα, είμαστε καλά – σε σημείο να πηγαίνω να τους ευχηθώ στα γενέθλιά τους με τον σύντροφό μου».

Το Λονδίνο, το Εθνικό και η Eurovision

«Όταν γύρισα από το Λονδίνο είχα την τύχη να συνεργαστώ με τη σπουδαία ενδυματολόγο και σκηνογράφο Εύα Νάθενα, για την οποία δούλεψα ως βοηθός σε κάποιες παραγωγές στην Επίδαυρο, σε κάποιες ταινίες όπως ο “Νοτιάς” του Τάσου Μπουλμέτη, ενώ συνσκηνοθετήσαμε για δύο χρονιές τα θεατρικά βραβεία Μελίνας Μερκούρη. Αυτό που της λέω πάντα είναι ότι η σκέψη της είναι ευλογία για την ύπαρξή μου. Κι έτσι, με τη βοήθειά της, μπήκα στο χώρο, με την αξία και την αισθητική που εκείνη διέκρινε σε μένα.

Η πρώτη μου official ανάθεση ήταν ενδυματολόγος και stage video director για τη συμμετοχή του Αζερμπαϊτζάν στη Eurovision, το 2017, που έγινε στην Ουκρανία. Μάλιστα τα κοστούμια μου εκείνα είχαν βραβευτεί. Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στο film making, είχα τη χαρά να γνωριστώ με τον παραγωγό της Dihaj, της ερμηνεύτριας για το 2017. Την επόμενη χρονιά, το 2018, ο Φωκάς Ευαγγελινός μου ζήτησε να είμαι στην ομάδα του, μαζί με τον Δημήτρη Κοντόπουλο, τον Philipp Kirkorov και τον Ηλία Κοκοτό. Εκείνη την ίδια χρονιά σχεδίασα και τα κοστούμια για τη συμμετοχή της Μολδαβίας. 

Εδώ λοιπόν έρχεται να κουμπώσει και αυτό που αγαπάω εξίσου, το performance art. Αγαπώ πολύ το να χρησιμοποιώ ως εργαλείο το σώμα μου για να εκφράσω σκέψεις. Πρόκειται για μία δράση, ένα concept και μία φυσική συνύπαρξη του performer με τον θεατή. H πρώτη μου performance ήταν το το “Dust Before Happiness” στο Εθνικό Θέατρο. Φέτος κάναμε άλλη μία performance και τώρα έχω στα σκαριά ένα τρίτο έργο και ψάχνω χώρο για να το ανεβάσω τον χειμώνα. Μια performance- σκηνική σύνθεση, που πραγματεύεται τον κύκλο της ζωής και των διαπροσωπικών σχέσεων, τη μνήμη, συλλογική και ατομική. Η θεατρική performance επικεντρώνεται στον καρπό του ροδιού ως σύμβολο της μνήμης, και curator της είναι η δασκάλα μου, μία υπέροχη γυναίκα, η Δήμητρα Παπανικολοπούλου, καθηγήτρια του Εθνικού Θεάτρου και performer artist».

Ακτιβισμός

«Μπαίνοντας στα 31 μου, ξέρω ότι κυρίως μιλάω για πράγματα που είχαν ένα αίσιο τέλος. Είχα την πολυτέλεια οι γονείς μου, από τα πρώτα μου χρόνια, να δεχτούν ότι εγώ είχα κάποιο ταλέντο στα εικαστικά και να με υποστηρίξουν πολύ σε αυτό. Η πρώτη μου εικόνα που έχω από έκθεση, είναι να είμαι 4 ετών με τη μητέρα μου στην Εθνική Πινακοθήκη, στην έκθεση “Από τον Δομίνικο Θεοτοκόπουλο στον Σεζάν”. Μεγαλώνοντας με τέτοια βιώματα, θαρρώ πλέον ότι ελεύθερος είναι ο άνθρωπος που σέβεται την ομορφιά. Υπήρχε λοιπόν ένα υπόβαθρο αλλά έχω ζήσει και πάρα πολλές δύσκολες στιγμές και ψυχολογικά αδιέξοδα σχετικά με την ομοφυλοφιλία, ειδικά την περίοδο στην Αγγλία. Το “γιατί σε εμένα”. Στα 31 μου, έχω την απάντηση: γιατί είμαι δυνατός. Γιατί έγινα δυνατός. Αν μπορούσα να περάσω ένα μήνυμα θα ήταν το ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά στη ζωή από το να ζεις αυτό που είσαι. Αξίζουν όλες οι θυσίες γιατί η ζωή σου αποκτάει νόημα. 

Σαν ακτιβιστής, αν μπορώ να χρησιμοποιήσω τον όρο, άρχισα να κινούμαι τα τελευταία δύο χρόνια, μόλις κατάφερα να έχω τα πατήματά μου στη ζωή μου. Η πρώτη δράση που είχα κάνει ήταν με την εταιρεία Πλαίσιο, όταν είχα προτείνει στον CEO, για την Ημέρα Κατά του HIV, να παίξει σε όλα τα κανάλια της εταιρείας μία 5λεπτη συνέντευξη που είχα πάρει από τον Γιώργο Τσιακαλάκη, τον πρόεδρο του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδας. Η συνέντευξη είχε να κάνει με το πώς δεν κολλάς τον HIV. Η αλήθεια είναι ότι προσπαθώ να “αφαιρέσω το στίγμα” από κάποιες εικόνες που έχουμε όλοι στο μυαλό μας από μικροί. Μπορεί να είναι κάποιος οροθετικός και να έχει την ίδια ποιότητα ζωής με εμένα, τηρώντας την αγωγή του χωρίς να υπάρχει καμία μετάδοση και να είναι όλα όμορφα και ειρηνικά. Παλιότερα, σαν ομοφυλόφιλος, είχα άγνοια επί του θέματος. Αλλά δύο συναντήσεις που είχα στη ζωή μου με έκαναν να σοκαριστώ και να το δω πιο βαθιά. Είδα ότι υπάρχει ιατρική αντιμετώπιση και αγωγή που ουσιαστικά σε κάνει να ισορροπείς. Ήταν ένα τόσο άγριο πράγμα αυτό όταν εμφανίστηκε, που ο απόηχός του ακόμα ισχύει.

Φωτογραφίζοντας τρανς γυναίκες 

«Πρώτοι με πλησίασαν η κειμενογράφος Χριστίνα Μαργιώτη, και ο ηθοποιός Ορέστης Τζιόβας, για να κάνουμε αυτό το πρότζεκτ ειδικά για το Pride. Θέλαμε να γίνει μία κοινωνική ευαισθητοποίηση για το ζήτημα των τρανς γυναικών, των sex workers και όλων αυτών των μειονοτήτων που περνάνε πραγματικά πάρα πολύ δύσκολα. Θέλαμε να συνδυάσουμε δύο ηθοποιούς, του Εθνικού μάλιστα, με δύο τρανς sex workers και καταλήξαμε στο πώς θέλαμε να αποδοθεί όλο αυτό οπτικά. Αυτή η συνεργασία ξεκίνησε μέσα Ιουνίου, τότε που ήταν πολύ έντονη η συζήτηση για τους sex workers, που δεν έχουνε δικαιώματα, δεν καλύπτονται από την κυβέρνηση κλπ., αλλά κοινά θέματα αντιμετώπιζαν και οι ηθοποιοί έχοντας αφεθεί απλήρωτοι από εταιρείες παραγωγής… Σκεφθήκαμε πώς μπορούμε να το κάνουμε, από αυτό να βγει κάτι όμορφο και μάλιστα χωρίς να υπάρχει μπάτζετ. Φέραμε ό,τι μπορούσε ο καθένας να φέρει. Η προσέγγισή μου ήταν καθαρά κινηματογραφική. Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ότι όσοι θεατές τίμησαν την έκθεσή μας, ρωτούσαν τους διοργανωτές του Pride πού μπορούν να βρουν αυτή την ταινία. Νόμιζαν ότι οι φωτογραφίες είναι από κάποια ταινία. Χάρη στην αγάπη μου για το θέατρο και τον κινηματογράφο, και με διακριτές αναφορές στον Γιάννη Τσαρούχη, το έργο του οποίου αγαπώ πάρα πολύ, προσπάθησα να προσεγγίσω αυτούς τους χαρακτήρες της δεκαετίας του ’60. Η «ταινία» μου διαδραματίζεται τότε. Είναι οι ναύτες και πώς καλλωπίζονται ώστε να βγουν στο σεργιάνι και στην «αγορά» ερωτικής απόλαυσης και επιθυμίας. Οι γυναίκες κάνουνε το ίδιο. Ετοιμάζονται για να πατήσουν στα πόδια της πιο δυνατής τους εικόνας. Έτσι συναντιούνται όλοι αυτοί οι χαρακτήρες. Ήθελα, στο φινάλε όμως, να υπάρχει και μία αναφορά στον “Αγγελο”, την ταινία του Γιώργου Κατακουζηνού που γυρίστηκε το ’82, και πρόκειται για αληθινή ιστορία. Βλέποντάς την, αυτό που με είχε σοκάρει ήταν η “αγνότητα”, η μη-επιτήδευση στα όρια του ατσούμπαλου, των γυναικείων πρόσθετων χαρακτηριστικών σε ένα αντρικό σώμα όπως είναι τα κραγιόν, τα σουτιέν. Όλα αυτά ήταν φορεμένα τόσο άγαρμπα! Τόνιζαν την επιθυμία νομίζω, παρά την ποίηση του ότι είναι κάτι το divine, το θεϊκό. Σήμερα ζούμε σε μία εποχή που βασιλεύει ο RuPaul και γίνεται χαμός, βλέπουμε πώς είναι οι τρανς, αλλά τότε κυριαρχούσε μια σκληρότητα, μια έλλειψη καλαισθησίας λόγω των μέσων. Ήταν άγριο. Γι’ αυτό τον λόγο, στο δικό μου έργο, στο τέλος, όλοι οι ήρωες συναντιούνται και μεταμορφώνονται σε γυναίκες».

Τρανς γυναίκες σαν editorial μόδας

«Τον περασμένο Δεκέμβριο, φεύγοντας από ένα συνέδριο στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, γνώρισα την Άννα την Κουρουπού, σεξεργάτρια, ακτιβίστρια και πρόεδρο του Red Umbrella. Βλέποντάς την στο βήμα, καθώς μιλούσε, είδα μία υπέροχα όμορφη εμφανισιακά, γυναίκα. Συζητώντας το αργότερα με τον σύντροφό μου, λέγαμε πόσο εντύπωση μας κάνει το ότι δεν έχουμε δει ποτέ τρανς γυναίκες, φωτογραφημένες όμορφα. Κι έτσι μου μπήκε η ιδέα και άρχισα να δουλεύω την πρώτη μου φωτογράφηση για την κοινότητα, η οποία ακόμα δεν έχει δημοσιοποιηθεί – κυρίως λόγω covid-19. Σε αυτό το πρότζεκτ έκανα το art direction και φωτογράφησα 14 τρανς γυναίκες. Ήθελα να φωτογραφηθούν επιτέλους μόνες τους, αποθεωμένες σε ένα φωτογραφικό στούντιο, με όλη την “γκλαμ”, ας το πούμε, προσέγγιση που μπορεί να έχω από την εμπειρία μου στη Eurovision και στον χώρο της μόδας. Ήθελα να βοηθήσω κάπως στην αφαίρεση του στίγματος της εικόνας τους. Είναι η πρώτη φορά που δεν υπάρχει κάποιος πελάτης μαζί τους στο κάδρο, δεν υπάρχει κάποιο ναρκωτικό σε πρώτο πλάνο. Είναι μόνο η ομορφιά της και αυτό που ουσιαστικά διεκδικεί από τότε που γεννήθηκε: να είναι γυναίκα. Μάλιστα, είναι γυναίκες όλων των ηλικιών – από κορίτσια 20 χρονών που δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμα τη φυλομετάβαση μέχρι σεξεργάτριες ετών 55. Ήταν μία μεγάλη γκάμα και η πρώτη μου επαφή με αυτόν το χώρο. Θυμάμαι ότι την πρώτη μέρα της φωτογράφησης είχαμε δώσει ραντεβού στις 7 το πρωί στο στούντιο στη Βουκουρεστίου και τρέμανε τα χέρια μου, δεν μπορούσα να κρατήσω την κάμερα. Είχα πολλή αγωνία, γιατί όλο αυτό ήταν μία σκέψη που ξεκίναγε και τελείωνε στο μυαλό μου. Ζούσα σε αυτούς τους ρυθμούς για τρεις εβδομάδες. 

Μέχρι τότε, η εικόνα που είχα για τις τρανς γυναίκες ήταν από διάφορες ταινίες που, δυστυχώς, οι περισσότερες παρουσίαζαν τα αδιέξοδά τους. Η πρώτη μου επαφή με την τρανς κουλτούρα ήταν στη σειρά του Αντένα, τα “Εγκλήματα”, στη σκηνή με το πάρτι της Κορίνας. Εκεί πρωτοείδα και την Έυα Κουμαριανού. Στην έκθεσή “Ιλίρ, ένας ήλιος από πούλιες” που έγινε στην Τεχνόπολη, για το Pride, το όνειρό μου να φωτογραφήσω αυτόν το μύθο, την Έυα, έγινε πραγματικότητα. Όσο για τον τίτλο αυτόν, ήθελα να τιμήσω την αγάπη που έχουμε αναμεταξύ μας με τον σύντροφό μου γιατί Ιλίρ στα αλβανικά είναι το όνομα Ηλίας. Είναι ο Ηλίας μου, που λάμπει για μένα». 

Φωτογραφία από το making of της επερχόμενης ατομικής έκθεσης «Madonna», Tzef Montana on Set, Dimitrios C. Masouras
   
Instagram: Dimitrios_C_Masouras