Οι απίστευτες μεταμορφώσεις της Tilda Swinton

Η Tilda Swinton είναι ένα πρόσωπο σαν λευκή σελίδα. Οι σκηνοθέτες επάνω της ζωγραφίζουν πρόσωπα, χαρακτήρες και look τα οποία η ίδια υιοθετεί με τρομερό ταλέντο, βαθειά γνώση, μελέτη αλλά και χιούμορ. Προχωρώντας, στην καριέρα της, καθιέρωσε τον αδρόγυνο χαρακτήρα που έχει σαν εμφάνιση και τον εξέλιξε σε απρόοπτες εικόνες ομορφιάς, κομψότητας και σουρεαλισμου. Βήμα-βήμα, ακολουθήσαμε όλες τις μεταμορφώσεις της στις ταινίες και κάναμε από ένα στοπ-καρέ.

01. "Caravaggio" (1986) – Πρώτη της εμφάνιση σε μία σειρά συνεργασιών με τον σκηνοθέτη Derek Jarman που είχε έναν καλλιτεχνικό έρωτα μαζί της, λάτρευε να την απαθανατίζει στον φακό όπως εδώ, σαν μοντέλο και ερωτικό ίνδαλμα του Μικελάντζελο. Φιζίκ αναγεννησιακού πίνακα με, ακόμα, ακατέργαστες γωνίες.

02. “The Last of England” (1987) – Στο επόμενο φιλμ του Jarman, ένα σκοτεινό έργο γεμάτο καταστροφή, θάνατο, σκουπίδια που καίγονται και ουρλιαχτό, η Tilda, δραματική και σπαραχτική σε ένα πλάνο που θυμίζει το περίφημο γκρο της Falconetti στην κλασική ταινία του 1928, “Το μαρτύριο της Ζαν Ντ’Αρκ”, του Carl Dreyer.

03. “War Requiem” (1989) – Και πάλι Jarman. Δίπλα στον Sir Laurence Olivier, που ήταν και η τελευταία κινηματογραφική του εμφάνιση (πέθανε λίγο αργότερα, την ίδια χρονιά), η Tilda γίνεται και πάλι ένα πρόσωπο εικαστικής σύνθεσης, πολύ περισσότερο αφού το φιλμ είναι ένα οπτικοποιημένο ποίημα του Wilfred Owen, χωρίς λόγια, επάνω σε μουσική του Benjamin Britten. Μία στρατιωτική νοσοκόμα δίπλα σε έναν ετοιμοθάνατο Βρετανό στρατιώτη του Α’ Παγκόσμιου Πόλεμου που την ερωτεύεται βλέποντάς την σαν ένα όραμα γυναίκας-αγγέλου. Η Tilda, πάλλευκη και με ρἀστα.

04. “The Garden” (1990) – Η αρτίστικη gay ματιά του Derek Jarman έχει ήδη δώσει στην Tilda μία αύρα αισθητικής βασίλισσας των gay που τη λατρεύουν για το σαν-άγραφη-σελίδα, άφυλο, πρόσωπό της και την κομψή της ευλυγισία στην εναλλαγή ρόλων και εικόνων. Εδώ, ικανοποιώντας άλλη μία φαντασίωση, δίνει μία Tilda – Μαντόνα που την κυνηγούν κουκουλοφόροι παπαράτσι.

05. “Edward II” (1991) – Πειραματικό, μεταμοντέρνο ιστορικό δράμα για τον βασιλιά Εδουάρδο ΙΙ και τον εραστή του – από τον Derek Jarman. Ανάμεσα σε μεσαιωνικά ντεκόρ και σουρεαλιστικούς αναχρονισμούς, η Tilda γίνεται η παραμελημένη σύζυγος – βασίλισσα Ισαβέλλα της Ισπανίας, με έναν τρόπο που θυμίζει Χριστούγεννα στου Dior με λίγο urban jungle. Ιδανική λεπτομέρεια: στην ταινία ακούγεται άλλη μία θεότητα της gay κοινότητας, η Annie Lennox να τραγουδάει το “Ev'ry Time We Say Goodbye" του Cole Porter.

06. "Orlando" (1992) – Ελισαβετιανή Tilda στην ταινία της Sally Potter, βασισμένης στο βιβλίο της Virginia Woolf, που θεωρείται η πρώτη εμπορική επιτυχία που έκανε την ηθοποιό γνωστή στο ευρύ κοινό και, παράλληλα, η πρώτη της (εντυπωσιακή) προσπάθεια σε αυτό που θα χαρακτήριζε την υπόλοιπη καριέρα της σαν ένα υπέροχο ατού: το ανδρόγυνο προφίλ, την εναλλαγή ρόλων.

07. “Wittgenstein” (1993) – Αυτή τη φορά ο Jarman οργιάζει, απολαμβάνοντας να ντύνει την Tilda σαν να φοράει στην Barbie του ρούχα, σε ένα φαρμακευτικό ντελίριο. Η ταινία είναι κινηματογραφημένα θεατρικά σκετς που παρακολουθούν τη ζωή και τις σκέψεις του φιλόσοφου Ludwig Wittgenstein, αναζητώντας τη φύση και τα όρια της γλώσσας. Η Tilda στον ρόλο της Λαίδης Ottoline Morrell, σαν να την έχει καταπιεί στρουθοκάμηλος και έμειναν έξω τα φτερά, αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στα διαμάντια και την τσατσάρα ως φονικό όργανο. Είναι η στιγμή που αρχίζει και βλέπει τη ζωή και τις ταινίες της με χιούμορ.

08. “Female Perversions” (1996) – Κι’ έτσι, την ανακαλύπτει το εμπορικό σινεμά των ‘90ς και την ντύνει σαν φιλόδοξη Νεοϋορκέζα δικηγόρο που, ανάμεσα στις δικογραφίες και τα happy hour στα μπαρ, κάνει αχαλίνωτο σεξ με άντρες και γυναίκες ενώ έχει και μία κλεπτομανή αδερφή. Η Tilda με κόκκινο κραγιόν;; Καλά, τρελαθήκατε εκεί στην παραγωγή;

09. “The Protagonists” (1999) – Είναι η πρώτη ταινία με την οποία, η Tilda, πέφτει στα χέρια του επόμενου σκηνοθέτη για τον οποίο αποτελεί το πρότυπο της χάρτινης κούκλας που θέλει να την ντύνει, να την γδύνει, να την ξαναντύνει αλλιώς, να της αλλάζει look, να την “χρησιμοποιεί” με τη μέθοδο ακορντεόν – κάτι που όλοι μας, βέβαια, απολαμβάνουμε στις ταινίες που έχουν γυρίσει μαζί. Εδώ την ντύνει, στον ρόλο της Ηθοποιού, ως μία nerd που ντύνεται σαν σελίδα της Vogue “για τις ανάγκες του ρόλου”. Δηλαδή, αποστασιοποιημένη.

10. “The War Zone” (1999) – Αγγλική επαρχία, ενδο-οικογενειακά σεξουαλικά μυστικά, ρόμπα, παντόφλα, άλουστη, τσουκάλι βράζει στη φωτιά, μωρό που κλαίει, γενικά ταλαιπωρία, δεν είναι η Tilda που θέλουμε, αλλά κάπως πρέπει να ζήσει κι αυτή.

11. “ The Beach” (2000) – Tilda goes Thai. Μάλλον βαρέθηκε και η ίδια τα συμβατικά και γύρισε σε μερικές εξτράβαγκαντ παραγωγές όπως η συγκεκριμένη ταινία του πολύ Άγγλου Danny Boyle που έγινε επιτυχιάρα, ο Leonardo DiCaprio ήταν σκέτο λουκουμάκι, όλοι έψαχναν να βρούν που διάλο είναι αυτή η μυστική παραλία και η Tilda μας αποζημίωνε ως αρχηγός-γκουρού μιας μαστουρο-κοινότητας που έμοιαζε σαν να έχει αγοράσει όλα της τα outfit από τα καλάθια στην Ίμπιζα.

12. “The Deep End” (2001) – Άντε πάλι. Αμερικάνικο θρίλερ. Upper middle class μάνα ανακαλύπτει ότι ο γιος της είναι gay και παράλληλα συμβαίνει ένας φόνος και πλακώνει η αστυνομία. Κανονικά η αστυνομία θα έπρεπε να συλλάβει τον κομμωτή της Tilda για ΑΥΤΟ το μαλλί (το πλεχτό ζακετάκι σώζεται με μία φούστα δερματίνη σε nude απόχρωση).

13. "Vanilla Sky” (2001) – Λίγο επιστημονική φαντασία, λίγο ψυχολογικό θρίλερ, λίγο urban νευρωτικοί ήρωες – και τι ήρωες: Tom Cruise, Penélope Cruz, Cameron Diaz, Kurt Russell, Jason Lee. Οι φήμες λένε ότι άμα παίζεις σε ταινία με τον Cruise είσαι καταδικασμένη σε “ματ εμφάνιση”. Η Tilda ήρθε σιωπηλή, κομψή και με μία “ματ” δική της εκδοχή στη ροδακινί παλέτα της ταινίας, κέρδισε τις εντυπώσεις και έφυγε.

14. “Teknolust" (2002) – Τρελή επιστήμων της βιο-γενετικής με το καταπληκτικό όνομα Rosetta Stone μπλέκεται σε μία ιστορία με cyborgs, DNA που χάνουν τον προσανατολισμό τους, υπολογιστές που διαλύονται, πράκτορες του FBI και αρκετό κυβερνοσέξ. Η Tilda αφήνεται ελεύθερη (έτσι μοιάζει) και αφηνιάζει στα look. Σαν σε φουτουριστικό editorial μόδας, αλλάζει εμφανίσεις, από acid queen μετατρέπεται σε φύτουλα, από διαστημική disco ντίβα σε post modern γκέισα και πρωτόλειο Ziggy Stardust. Είναι πια ξεκάθαρο και ότι της αρέσει να φοράει γιαγιαδίστικα παλτό, μυωπικά γυαλιά και ψεύτικες οδοντοστοιχίες.

15. “Broken Flowers” (2005) – Χαχαχα, ε ναι. Τσαμπουκαλού, ολίγον μεθυσμένη, Αμερικανίδα southern, με γκόμενο biker και καρό πουκάμισο. Τα συγχαρητήριά μας για το ξεβαμένο-από-το-προηγούμενο-βράδυ καζάλ στα μάτια.

16. “The Chronicles of Narnia: The Lion, the Witch and the Wardrobe” (2005) - Οι γωνίες του προσώπου της πλέον, εκτιμήθηκαν ως αιχμηρά κομμάτια πάγου σε απόλυτο φριζαρισμένο γαλάζιο κι έτσι το Χόλιγουντ την ντύνει Jadis, την Λευκή Μάγισσα που έχει καταδικάσει τον κόσμο σε εκατό χρόνια χειμώνα. Αρκετά αυτοκρατορική και με σταλακτίτες στο κεφάλι, παίζει σε όλη την γκάμα των αποχρώσεων της κατάψυξης, χρόνια πολλά (επίσης) πριν το Frozen.

17. “Constantine” (2005) – Δίπλα στον Keanu Reeves σε φιλμ βασισμένο σε comic τρόμου και εξορκισμού. Η Tilda και πάλι ως ανδρόγυνο πλάσμα, γίνεται Αρχάγγελος Γαβριήλ (γιορτάζει η Αεροπορία μας) με ξανθές μπούκλες καρέ, φτερά σε γκρι σουρί τόνους και κοστούμι με γάζες που θυμίζει το υπέροχο κοστούμι που είχε φτιάξει ο Gaultier για την Milla Jovovich στο “Πέμπτο Στοιχείο” του Luc Besson.

18. “Burn After Reading”(2008) – Έγκλημα και κωμωδία από τους Joel και Ethan Coen με υπέροχο καστ (John Malkovich, Frances McDormand, Brad Pitt, George Clooney, J.K. Simmons…). H Tilda είναι παιδίατρος, η τέλεια μπουρζουά, μπλεγμένη σε βρωμοδουλειές, και πάλι σε μία αποδομημένη εικόνα γυναίκας που προσέχει τον εαυτό της. Αν το έκανε αυτό Ελληνίδα πρωταγωνίστρια θα το ονόμαζε “τσαλακώνομαι”.

19. “The Curious Case of Benjamin Button” (2008) – Η ιδανική ηρωίδα F. Scott Fitzgerald, Αγγλίδα σύζυγος Υπουργού Εμπορίου της Μεγάλης Βρετανίας, κομψή με το “παντοτινό μαύρο”και ένα αδιόρατο “θέλω να δραπετεύσω αλλά πού να πάω μέσα στον πόλεμο” βλέμμα.

20. “I Am Love”(2009) – Καλύτερα να το λέμε στα ιταλικά: Io sono l'amore. Επιτέλους, ο Guadagnino την έκανε δική του – με την έννοια ότι την έντυσε finally με ιταλική μόδα και την κινηματογράφησε στην Λομβαρδία και στο Μιλάνο (μέχρι και στην κορυφή του Ντουόμο την ανέβασε, πόσο πιο Vogue Italia δηλαδή;). Έτσι αρχίζει η “ιταλική περίοδος” της Tilda, ένα πολύ ωραίο παραμύθι με θυελλώδεις έρωτες, μεγαλοαστικά δράματα, υπέροχα ρούχα και γόβες με χαμηλό τακούνι. Όσο για τις “παγωμένες γωνίες”της: στη συγκεκριμένη ταινία έμαθε να μιλάει ρώσικα.

21. “The Limits of Control” (2009) – Ξεκινάει ο έρωτας άλλου ενός σκηνοθέτη με την Tilda. Ο Jim Jarmusch την βάζει σε ένα ισπανικό τύπου-γουέστερν με πολλά cafe, αεροδρόμια, τραίνα, φορτηγά, ερήμους, να είναι η παντοτινή Ξανθιά, ένα υβριδικό look ανάμεσα σε μεγαλο-καουμπόισα της Σάντα Φε, country τραγουδίστρια στο Νάσβιλ, ξεχασμένη (από προηγούμενη ταινία) βασίλισσα των πάγων και Nico, περίοδος Factory.

22. “"We Need to Talk About Kevin" (2011) – Αμερικάνα suburban μάνα με παιδί-τέρας. Γνωρίζοντας ότι δεν πρέπει να κλέψει την παράσταση με εξεζητημένα χαμηλόφωνα look (τελικά την κλέβει φυσικά), κρατάει το κοντό μαλλί που της δίνει αποφασιστικότητα και παίζει με εμφανίσεις που φανερώνουν μία κατά βάθος κομψή γυναίκα που αφέθηκε στο δράμα της.

23. “Moonrise Kingdom” (2012) – O Wes Anderson είναι ο επόμενος σκηνοθέτης που βρίσκει τις γωνίες της Tilda (αν και ο ίδιος προτιμάει το en face) και την κινηματογραφεί σε απόλυτη συμμετρία, με πλακάτα γκράφικ χρώματα και σε ρόλο ένα-βήμα-πιο-πάνω ηλικιακά: της κοινωνικής λειτουργού που της ταιριάζει ιδανικά. Αν αυτοί εκεί στην Disney είχαν λίγο (μαύρο) χιούμορ θα την έκαναν την Mary Poppins 2021.

24. “Only Lovers Left Alive” (2013) – O Jarmusch, κολλημένος στην ροκ μυθολογία του, επιλέγει μεν να κάνει την Tilda μία αιωνόβια, απέθαντη βαμπιρέλα που ζει μία ζωή πλούσιας, μποέμ, νυχτόβιας αριστοκράτισσας γυρίζοντας τον πλανήτη με τον βαμπιρέλο έρωτά της αναζητώντας αίμα, σκοτάδι και προορισμό σε αυτό το ατέλειωτο Είναι. Μόνο που τελικά προκύπτει ως μία πλούσια χίπισα στο Σαν Φρανσίσκο του 1968, φίλη με τον Timothy Leary και τον Mick Jagger, ντυμένη ολίγον ως Annita Paleneberg και ολίγον ορθόδοξος παπάς μετά τη λειτουργία του επιτάφιου. Συγκλονιστική δηλαδή.

25. “Snowpiercer” (2013) – Σε ταινία-βιβλίο comic και σε καλά χέρια (του Bong Joon-ho), η Tilda ξαναφοράει ψεύτικη οδοντοστοιχία (καλά, εδώ το τερματίζει), γυαλιά πατομπούκαλα, δυσεύρετη βιζόν σε έναν πυρηνικό χειμώνα και μαλλί γεροντοκόρης Αγγλίδας του ‘50. Ίσως ο πιο κωμικός της ρόλος, σε μία ταινία με φόντο εσχατολογικό, πρακτικές κανιβαλισμού και τακτικές αχρείων πολιτικών μέσα στις τελευταίες δεκαετίες. Η Tilda αυτούς μελέτησε για να υποδυθεί μία σαν γκεσταπίτισα γραμματέα πολιτικού σε μία κοινωνία που έχει ήδη καταρρεύσει.

26. "The Stars (Are Out Tonight)" (2013) – Ποιός/ά άλλη/ος θα μπορούσε να είναι ο David Bowie αν όχι η Tilda; Οι δυο τους, στο ρόλο ενός παντρεμένου ζευγαριού, στο βιντεοκλίπ του τραγουδιού του Bowie, απολαμβάνουν να παίζουν χορταστικά με τις εικόνες τους, με φλέγμα και περιπαικτική διάθεση για μία (βρετανική) νομίζω ταυτότητα που την έχει αλλοιώσει ο καθένας με τον τρόπο του. Το video είναι μία επίδειξη του chic, όπως θα ήταν σε μία παράλληλη πραγματικότητα (εκεί που πιθανότατα βρίσκεται ο Bowie τώρα).

27. “The Zero Theorem” (2013) – Μία ταινία του Terry Gilliam από αυτές που αγαπάει να κάνει, κάπου ανάμεσα στην επιστημονική φαντασία και ένα καταρρέον σύμπαν-τσίρκο. Η Tilda σε ρόλο που αναπαράγει κάπως τον χαρακτήρα στο “Snowpiercer”, με μαλλί σαν ψάθινη καλύβα της φυλής των Κοραβάι και look σαν Chanel για πρεσβύωπες.

28. "The Grand Budapest Hotel" (2014) – Και πάλι με τον Wes Anderson, σε μαγευτικό ρόλο μίας υπεραιωνόβιας Ευρωπαίας αριστοκράτισσας που ζει σαν φάντασμα μέσα στο υπέροχο ξενοδοχείο-τούρτα του τίτλου. Η Tilda, με σιλικόνες στο πρόσωπό της για να δημιουργήσει ρυτίδες, με (ακόμα περισσότερες, της ζήτησε ο σκηνοθέτης) πανάδες, έμαθε λεπτομερώς πώς βάφονται οι στερεοτυπικές ηλικιωμένες κόμισες και το έκανε, προσθέτοντας στο τέλος, την τέλεια λεπτομέρεια: φακούς επαφής -με καταρράκτη.

29. “A Bigger Splash” (2015) – Δια χειρός Luca Guadagnino. Ερωτικό δράμα, πλούσιο ζευγάρι, όμορφοι, κομψοί άνθρωποι, κρυφοί έρωτες, έγκλημα, Νότια Ιταλία. Tilda με ωραίο αγορίστικο cut -αυτό που της πηγαίνει, πολλά μεταξωτά, καφτάνια, λευκά και γήινα χρώματα, πολυτελώς βαριεστημένη και να φυσάει.

30. “Trainwreck” (2015) – Καλιφορνέζα ξανθιά; Με μούρη “δοκιμάζω τον αερογράφο”; Βαριέμαι.

31. “Doctor Strange” (2016) - Σε φιλμ με υπερήρωες, η Tilda έρχεται κουρούπα, να υποδυθεί έναν (Θιβετανό -στο κανονικό κόμικ) γκουρού-μυστικιστή με ανδρόγυνη ταυτότητα και εμφανίσεις που θυμίζουν πασαρέλα του Yohji Yamamoto.

32. “Hail, Caesar!” (2016) – All star cast σε μία ταινία κωμικού χάους που σατιρίζει τα παρασκήνια του Χόλιγουντ της δεκαετίας του ‘50. Με production design που υπερβαίνει του σεναρίου, ήταν φυσικό η Tilda να δώσει και πάλι μία μεταμόρφωση σε κοσμικογράφο -καλλιτεχνική κουτσομπόλα – στρίγγλα α λα Λουέλα Πάρσονς με έμφαση στα καπέλα που θυμίζουν κουτί σοκολατάκια με φτερά και λουλούδια γιατί η ζωή στο Χόλιγουντ είναι πάντα σαν πρωί Κυριακής του Πάσχα. Τα ταγιέρ ταίριαζαν με τις γωνίες της (εννοείται) και όσο κι αν ήθελε να είναι αστεία, τελικά ήταν παραπάνω κομψή από αστεία. Ακριβώς όπως και όλη η ταινία.

33. “Okja” (2017) – O Bong Joon Ho σκηνοθετεί μία ταινία-από-κόμικ όπου μικρό κορεατάκι κοριτσάκι λατρεύει γιγαντιαίο pet-παράξενο τερατάκι και προσπαθεί να το σώσει από τα νύχια μίας σούπερ εμμονικής αρχιδιευθύντριας μεγαλοεταιρίας που πουλάει image κι έτσι η Tilda, ως ύπουλη κακιά του φιλμ, παίζει με το look μικρό-κοριτσάκι-κορεατάκι-που-θέλει-το-κακό-σου, σε παστέλ ροζ σχολικής κασετίνας, ξανθό τύπου Candy Candy και χαμόγελο όλο δόντια τύπου η Hello Kitty από την Κόλαση.

34. “Suspiria” (2018) – Επιτέλους, η Tilda μάγισσα (ευχαριστούμε Luca Guadagnino!) με λευκό νεκρουλί μέικ-απ, αυστηρό κότσο μπαλαρίνας σε ιταλικό καστανό κριστάλ-κολόρ και μονομπλόκ χρώματα σε γκάμα μαύρο-κόκκινο μόνο. Η έκπληξη της ταινίας είναι ότι η Tilda μεταμορφώνεται και σε ηλικιωμένο άντρα που το καταλαβαίνεις ότι ήταν αυτή όταν, στην έξοδο του κινηματογράφου, ακούς άλλους να το σχολιάζουν.

35. “The Dead Don't Die” (2019) – Πανωλεθρία ταινία του Jarmusch με όλους περίπου τους φίλους του να παίζουν ρόλους που αναπόφευκτα καταλήγουν σε ζόμπι ή εξωγήινους. Η Tilda αποκεφαλίζει νεκροζώντανους με μία κατάνα και έχει ξανθά φρύδια (τι άλλο να κάνει πια). Οι εξωγήινοι δείχνουν και αυτοί ενδιαφέρον για την Tilda όπως ήταν αναμενόμενο.

36. “The Personal History of David Copperfield” (2019) – Βικτωριανή εποχή, τέλη 19ου αιώνα, η μεγάλη-μεγάλη θεία Μπέτσι του David Copperfield είναι μία αυταρχική γυναίκα με υπέροχα κοστούμια που δείχνουν τον χαρακτήρα της όταν αρπάζει τις τεράστιες φουστάνες της και τις ανασηκώνει για να μπορεί να τρέξει έξω στον κήπο -με τα καπέλα της, τα μαντήλια της, τα μικρά μαύρα γυαλιά της, τα μαλλιά που σχεδόν ποτέ κανείς δεν έχει δει λυτά και την στριφνή παλιο-βρετανική προφορά της.

37. “The Human Voice” (2020) – Είναι η συνεργασία που την σκέφτηκαν οι άγγελοι στον παράδεισο και εμείς περιμέναμε να γίνει πραγματικότητα, αργά ή γρήγορα: η Tilda παίζει την Ἁνθρώπινη Φωνή” του Κοκτώ (ρόλος που έχει παιχτεί από τις πιο εκλεκτές μεγάλες ηθοποιούς) και την σκηνοθετεί ο Pedro Almodóvar. Τα γκράφικ χρώματα του Almodóvar περιβάλλουν την Tilda “σχεδιασμένη”μέσα σε ένα κατακόκκινο φόρεμα που μοιάζει με γυαλιστερό έπιπλο, ενώ γύρω της τα αξεσουάρ της “παρατημένης γυναίκας που μιλάει στο τηλέφωνο” στήνουν ένα δικό τους καρουσέλ. Περιμένουμε την ταινία όσο και το εμβόλιο του covid-19.