Το κουτσομπολιό κάνει καλό στην υγεία

Το πρώτο επιβεβαιωμένο κουτσομπολιό της ιστορίας ανάγεται στα 1800 και αφορούσε τον Φραντς Λιστ, τον ταλαντούχο μουσικό από την Ουγγαρία. Οι κοινοί θνητοί γοητεύτηκαν από τον Λιστ και ενδιαφέρονταν να μάθουν ό,τι τον αφορούσε, πού πήγε ή πώς περνούσε τον χρόνο του. Από το 1800 μέχρι σήμερα η περιέργειά μας να μαθαίνουμε πράγματα για τους διάσημους δεν περιορίστηκε στο παραμικρό. 

Οι κοινωνιολόγοι αποδίδουν την τάση του ανθρώπου να κουτσομπολεύει σε δύο παράγοντες: στη φήμη και σε μια γενική ροπή προς κατανάλωση ειδήσεων, κυρίως κακών. Ο συγγραφέας Tom Payne του βιβλίου «FAME: What the Classics Tell Us About Our Cult of Celebrity» («Φήμη: Τι μας λένε οι κλασικοί για τη λατρεία του διάσημου»), ανιχνεύει τη γοητεία του κουτσομπολιού σε πρώιμους ανθρώπινους πολιτισμούς και τη συσχετίζει με την αγάπη των προγόνων μας για τους μάρτυρες και τους αγίους.

Ο Daniel Kruger, ένας εξελικτικός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, λέει πως η επιθυμία μας να μαθαίνουμε τις δραστηριότητες των celebrities είναι κοινή και με άλλα πρωτεύοντα είδη, και είναι μια εξελικτική τακτική που ίσως μας βοηθά να διασχίζουμε τον χρόνο. Όπως εξήγησε στο LiveScience, υπάρχουν δύο προσωπικά οφέλη: αφενός το να μαθαίνεις τι κάνουν οι άνθρωποι υψηλού στάτους ίσως σε κάνει πιο αποτελεσματικό στη δική σου ζωή, αφετέρου το να γνωρίζεις τι συμβαίνει στους υψηλούς κοινωνικούς κύκλους κατευθύνει τη συμπεριφορά σου στον προσωπικό σου κοινωνικό περίγυρο. 

Όμως πόσο επηρεάζει τον εγκέφαλό μας το κουτσομπολιό; Κινέζοι μελετητές πραγματοποίησαν έρευνα σε 17 φοιτητές. Οι εθελοντές άκουγαν gossips για τη δική τους ζωή, τη ζωή φίλων τους αλλά και διαφόρων διασήμων την ίδια στιγμή που υποβάλλονταν σε εγκεφαλογράφημα. Τα νέα με τα οποία πυρπολούνταν ήταν τόσο θετικά, όπως η ομαδική αναζήτηση ενός χαμένου παιδιού, όσο και αρνητικά, όπως ότι κάποιος διάσημος πιάστηκε να οδηγεί μεθυσμένος. 

Στη συνέχεια οι φοιτητές κλήθηκαν να απαντήσουν για το πώς ένιωσαν ακούγοντας τα «νέα». Οι περισσότεροι παραδέχτηκαν πως προτιμούσαν να ακούν θετικά σχόλια για τους ίδιους και αρνητικά κουτσομπολιά για τους φίλους και τους διάσημους. 

Αν και δήλωσαν πως δεν αυξανόταν η περιέργειά τους αναφορικά με συγκεκριμένους celebrities, η εγκεφαλική τους δραστηριότητα αποτύπωνε διαφορετικά αποτελέσματα. Το σημείο του εγκεφάλου που σχετίζεται με την ευχαρίστηση και την ανταμοιβή παρουσίαζε μεγαλύτερη δραστηριότητα όταν τα αρνητικά κουτσομπολιά αφορούσαν διασήμους σε σχέση με εκείνα που αφορούσαν γωνστούς τους. Επιπλέον, ιδιαίτερη κίνηση παρατηρήθηκε στην περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τον αυτοέλεγχο, γεγονός που οι επιστήμονες απέδωσαν στην ανάγκη των φοιτητών να κρύψουν την απόλαυση που ένιωθαν όταν άκουγαν ειδήσεις για την αποδόμηση ενός ειδώλου. 

Αν και τα σκάνδαλα των διασήμων μοιάζει να είναι το αγαπημένο θέμα των αναγνωστών, μια έρευνα του 2007 έδειξε πως οι άνθρωποι γενικώς είναι πρόθυμοι να διαβάζουν κακές, δυσάρεστες ειδήσεις: εγκλήματα, τρομοκρατικές επιθέσεις, θεομηνίες, αρρώστιες, θανάτους. 

Η τάση για κακές, μακάβριες ειδήσεις, που με τον κορωνοϊό απέκτησε το προσωνύμιο doomscrolling, αποδείχτηκε και επιστημονικά με μια μελέτη του 2003. Η μελέτη έδειξε πως οι άνθρωποι ανταποκρίνονται ενστικτωδώς γρηγορότερα σε αρνητικές λέξεις όπως «καρκίνος», «βόμβα» και «πόλεμος» από ό,τι σε θετικές όπως «χαμόγελο» ή «διασκέδαση». Εξ ου και η αλάνθαστη συνταγή των δελτίων ειδήσεων που συνοψίζονται στο «αίμα και σπέρμα». 

Υπάρχει κάποια χρησιμότητα σε όλο αυτό; Μήπως είναι άμυνα; Οι επιστήμονες λένε πως οι κατανάλωση κακών ειδήσεων λειτουργεί ως έναν βαθμό προστατευτικά. Με άλλα λόγια, βλέποντας τα λάθη που κάνουν οι διάσημοι στην προσωπική τους ζωή μας βοηθά να αποφύγουμε τα ίδια λάθη στις δικές μας ζωές.

Φυσικά το κουτσομπολιό, πέρα από την ενστικτώδη απόλαυση, προσφέρει ένα ακόμα λειτούργημα: την απόδραση από τη δική μας ζορισμένη ή μίζερη ζωή και τα προβλήματά της. 

Ο Stuart Fischer, ομότιμος καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο UCLA, λέει πως η ενασχόλησή μας με τις διασημότητες δεν είναι απαραίτητα ανθυγιεινή. Μάλιστα, δηλώνει πως σε ορισμένες περιπτώσεις είναι επωφελής για την ψυχολογία μας. Άτομα χωρίς κοινωνική ζωή ή ενδιαφέροντα χρησιμοποιούν το κουτσομπολιό ως βάση για να συνδεθούν με ανθρώπους κοινών ανησυχιών και να αλληλεπιδράσουν μαζί τους. Κουβέντα να γίνεται κοινώς. 

Τέλος, ερευνητές του πανεπιστημίου του Μισούρι κατέληξαν στο συμπέρασμα πως κουτσομπολιά που αφορούσαν celebrities με ασθένειες αύξαναν το ενδιαφέρον και την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με σοβαρά ιατρικά ζητήματα. Κάτι που ανακοινώσεις υπηρεσιών ή θεσμών υγείας δεν μπορούσαν να καταφέρουν. 

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πως έχουμε και τη άδεια των επιστημόνων να διαβάζουμε αχόρταγα τα νέα των celebrities και να τους κουτσομπολεύουμε χωρίς φόβο και χωρίς ενοχές. Κάνει καλό στην υγεία. Δεν είναι περιέργεια, είναι φάρμακο!