Πλουμίτσα Φαρατζή: Η υφάντρα της Δονούσας

«Ήθελα να έχω στην καθημερινότητά μου την εικόνα γυναικών να υφαίνουν στον αργαλειό. Οι αργαλειοί όμως πλέον στην Ελλάδα έχουν λιγοστέψει και έτσι αποφάσισα να γίνω εγώ αυτή η εικόνα. Μία μέρα που ήμουν στη Νάξο επισκέφτηκα ένα εργαστήρι αργαλειού στο ορεινό χωριό της Μονής και ενώ πήγα για μια απλή επίσκεψη και χωρίς να είναι στο πρόγραμμα, γύρισα με έναν αργαλειό φορτωμένο στο αμάξι. Στη συνέχεια, ξανά στα ορεινά της Νάξου, στ΄Απεράθου, επισκέφτηκα το γυναικείο συνεταιρισμό του χωριού όπου η κυρία Αλεξάνδρα προθυμοποιήθηκε να με μάθει. Εκείνη μου μάθαινε τη τέχνη κι εγώ της έστελνα ψάρια. Στη συνέχεια μου χάρισε έναν παλιό οικογενειακό αργαλειό και έτσι φόρτωσα και ένα δεύτερο στο αμάξι μου!». Θα μας πει η Πλουμίτσα Φαρατζή, η υφάντρα της Δονούσας. Πλουμίτσα... όνομα που βγαίνει από το πλουμίζω, που σημαίνει στολίζω.

Από τις περιγραφές της, φανταζόμαστε το τακ τακ από το χτένι, μία γάτα πάνω στον αργαλειό, ένα παράθυρο με θέα τη θάλασσα, μουσική, φίλους να μπαινοβγαίνουν, καλάθια γεμάτα σαίτες και κουβάρια και τη Πλουμίτσα να υφαίνει. Την ανακαλύψαμε τυχαία μέσα από την σελίδα του Aργαλειός Guesthouse, και αποφασίσαμε να μάθουμε περισσότερα. Ο μικρός αυτός ξενώνας συνοψίζει την ιστορία του Ηλία Πράσινου και της συντρόφου του Πλουμίτσας, που αντάλλαξαν τη ζωή στην Αθήνα με μία πιο ήρεμη και δημιουργική, στο μικρό κυκλαδονήσι. Εκεί έφτιαξαν τον δικό τους ξενώνα με στόχο να δημιουργήσουν για τους επισκέπτες του νησιού ένα ανεπιτήδευτο περιβάλλον, όπως θεωρούν ότι ταιριάζει σε ένα νησί σαν τη Δονούσα. Έχουν το μποστάνι τους, ώστε να μπορούν να βγάζουν μία φρέσκια ντομάτα ή ένα ντόπιο ξυλάγγουρο και το εργαστήρι του αργαλειού, όπου η Πλουμίτσα καθημερινά υφαίνει τα "προικιά" της. 

«Μας αρέσει να μένουμε σε καλαίσθητους, ζεστούς ξενώνες όταν ταξιδεύουμε. Οπότε από παλιά είχαμε μία αδυναμία σε αυτού του είδους τη φιλοξενία. Όταν μπορέσαμε να φτιάξουμε τον ξενώνα μας θέλαμε εξαρχής να του δώσουμε στοιχεία που να τον καθιστούν ιδιαίτερα φιλικό και διακριτικό. Βάλαμε και τον αργαλειό της Πλουμίτσας μέσα και έτσι γεννήθηκε ο ξενώνας ‘’Αργαλειός’’». Μας λέει το ζευγάρι. Στην πορεία προέκυψε και το ‘’Ploumitsaweaving’’, ένα σπιτικό project μικρής κλίμακας που συνδυάζει παραδοσιακό αργαλειό και την τεχνική του cardweaving και εδρεύει στο καθιστικό της Πλουμίτσας στη Δονούσα. Το αποτέλεσμα; Χειροποίητα πορτοφόλια, τσάντες, μαξιλαροθήκες, πουγγιά, ζώνες, σελιδοδείκτες, ανάλογα πάντα με τη διάθεση και την όρεξη της δημιουργού για πειραματισμό.

«Οι αργαλειοί είναι και οι δυο επιδαπέδιοι. Αυτός της Μονής είναι πιο μεγάλος και καινούριας κατασκευής. Της Απειράνθου είναι μικρότερος και παραδοσιακός. Έχουν διαφορετική χρήση ο καθένας καθώς είναι με διαφορετικό τρόπο περασμένες οι κλωστές στα μυτάρια. Ο χρόνος στον αργαλειό είναι σχετικός και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, το μέγεθος του υφαντού, το πάχος των κλωστών στη σαϊτα, αν υπάρχει κέντημα ή όχι, αν είναι απλή ύφανση ή έχει αρκετά πατήματα και φυσικά ανάλογα με τη διάθεση.» Περιγράφει η Πλουμίτσα και συμπληρώνει «Ο αργαλειός είναι διαλογιστικός. Ξεκινάς με διάφορα στο μυαλό σου. Οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις, το τακ τακ του χτενιού, η προέκταση του σωματός σου και το μυαλό αδειάζει και αρχίζει η δημιουργία. Στην αρχή σκέφτομαι τι θέλω να υφάνω, τι χρώματα θέλω να χρησιμοποιήσω, στη συνέχεια φτιάχνω τα μασούρια που θέλω και μετά τα περνάω στις σαϊτες και ξεκινάω την ύφανση. Πατάω τις πατήθρες, σηκώνονται τα μυτάρια, περνάω τη σαϊτα, ξαναπατάω πατήθρες και χτυπάω με το χτένι. Τακ τακ! Και ξανά. Κάθε υφαντό είναι μοναδικό και είναι σε άμεση σχέση με τον ψυχισμό μου κατά τη διαδικασία της ύφανσής του. Η ιστορία του όμως ξεκινάει όταν ταξιδέψει από τα χέρια μου και βρει τον κάτοχό του.» 

Ο αργαλειός είναι μία χειμωνιάτικη δραστηριότητα, οπότε λίγοι επισκέπτες του νησιού έχουν τη δυνατότητα να δουν τη νεαρή υφάντρα επί τω έργω, στη θέα όμως του αργαλειού, του εργαστηρίου και των υφαντών όλοι, από όποια χώρα και αν προέρχονται, νιώθουν μια νοσταλγία και μια επιστροφή στα παιδικά τους, σύμφωνα με τα λεγόμενα της Πλουμίτσας. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα οτι η ξεχασμένη αυτή τέχνη φαίνεται τελευταία να αναβιώνει. «Η ανάγκη για κάτι χειροποίητο, μοναδικό, μη βιομηχανοποιημένο γίνεται επιτακτική. Είναι η εποχή τέτοια που μας κάνει να τα εκτιμάμε ξανά. Στόχος μου είναι να μαθαίνω όλο και περισσότερα για τον πλούτο της υφαντικής και μέσα από αυτό ναι, να συμβάλλω και εγώ στο να διατηρηθεί ζωντανή η τέχνη της υφαντικής.»

Η φιλοσοφία του νεαρού ζευγαριού γύρω από την παράδοση είναι εμφανής και στον υπόλοιπο ξενώνα. Αρχιτεκτονικά προσέγγισαν το κάθε δωμάτιο εμπνεόμενοι από την Κυκλαδίτικη παράδοση, τα δωμάτια, οι κουζίνες, οι ντουλάπες, τα κρεβάτια και τα μπάνια είναι όλα χτιστά. Έχουν τοποθετηθεί έπιπλα από παλιά δονουσιώτικα σπίτια, που το ζευγάρι φρόντισαν να αναπαλαιώσουν ώστε να γίνουν χρηστικά ξανά. Τα ταβάνια είναι με ξυλοροφές και τα πορτοπαράθυρα ξύλινα παραδοσιακά, οι κουζίνες με μαρμάρινους νεροχύτες. Όπως μας εξηγούν:

«Επιλέξαμε αρχιτεκτονική που να πατάει στην παράδοση και να σέβεται το τοπίο. Θέλαμε να έχουμε μια περιβαλλοντικά φιλική πολιτική, φτιάξαμε το λαχανόκήπο μας εδώ, φυτέψαμε τα δέντρα μας και τα αρωματικά. Δεν χρησιμοποιούμε air-condition ώστε να έχουμε καλύτερη ποιότητα αέρα και λιγότερη κατανάλωση ενέργειας. Όλες οι λάμπες είναι εξοικονόμησης ενέργειας και σε συνεργασία με τους φιλοξενούμενους διαχωρίζουμε τα σκουπίδια μας σε οργανικά και μη, με τα οργανικά να κομποστοποιούνται για μετέπειτα χρήση στο μποστάνι. Όταν επιχειρείς σε ένα τόπο δεν πρέπει μόνο να παίρνεις, αλλά και να επιστρέφεις και κάτι.»

Δημιουργίες της Πλουμίτσας μπορείς να παραγγείλεις εδώ.