Η Αδελφή Χαμόγελο: Η ιστορία της καλόγριας που τραγουδούσε

Στη δεκαετία του 1960 μας μάθαινε γαλλικά η Μαντάμ Λίλιαν, φίλη της μαμάς μας που μιλούσε υπέροχα γαλλικά – πήγαινα στο σπίτι της τρεις φορές την εβδομάδα μαζί με τη φίλη μου Λίνα, που έμενε στο διπλανό διαμέρισμα της Μαντάμ Λίλιαν και δεν χρειαζόταν να τρέχει μεσημεριάτικα από τα κατσάβραχα της Δυτικής Καβάλας με την ψυχή στο στόμα. Για κάμποσα χρόνια, οι μοναδικές φράσεις που είχαμε μάθει η Λίνα κι εγώ ήταν «Je voudrais un verre d’ orangeade s’ il vous plait», «Merci beaucoup» και «C’est fini». Κατά σειρά εμφανίσεως οι φράσεις σημαίνουν: «Θα ήθελα ένα ποτήρι πορτοκαλάδα παρακαλώ», «Ευχαριστώ πολύ» και «Τελείωσε» (= η πορτοκαλάδα στο ποτήρι μας).

Κάποια στιγμή απαύδησε η Μαντάμ Λίλιαν και μας έβαλε να ακούσουμε ένα δίσκο με γαλλικά τραγούδια. Ο δίσκος είχε στο εξώφυλλο μια χαρούμενη καλόγρια με μια ακουστική κιθάρα στο χέρι, η καλόγρια λεγόταν «Soeur Sourire», Αδερφή Χαμόγελο, και έγραφε μόνη της τα τραγούδια που τραγουδούσε. Τα οποία ήταν τρομερά πιασάρικα, εύθυμα, πεταχτά, με μελωδίες που δεν μπορούσες να τις βγάλεις από το κεφάλι σου – και έτσι, με αυτά τα τραγούδια, αποστηθίζοντας τα «λόγια», άρχισα να μαθαίνω γαλλικά…

Η Αδερφή Χαμόγελο λεγόταν Jeanne Paul Marie «Jeannine» Deckers, ήταν Βελγίδα, και όταν μπήκε στο μοναστήρι, μικρό κορίτσι, πήρε το όνομα «Soeur Luc Gabriel». Αυτά δεν τα ήξερα τότε, το 1967-8. Η Ελλάδα είχε άλλα προβλήματα και η Αδερφή Χαμόγελο ήτανε απλώς ένας ωραίος δίσκος της Μαντάμ Λίλιαν που τον έμαθα απ' έξω από το πρώτο ως το τελευταίο τραγούδι και με βοήθησε με τη γαλλική γλώσσα. Ο δίσκος είχε κάνει τρελή επιτυχία διεθνώς, και είχε ένα μεγάλο σουξέ, το «Dominique» − πούλησε 2 εκατομμύρια κομμάτια όταν πρωτοβγήκε σε 33άρι, το 1963. Μην κοιτάτε τα σημερινά νούμερα, για την εποχή ήτανε ασύλληπτος αριθμός, πόσο μάλλον για μια νεαρή καλόγρια που έγραφε στίχους και μουσική μέσα από ένα μοναστήρι. Το «Dominique», όπως και όλα τα υπόλοιπα τραγούδια του δίσκου, έχουν ένα αόριστα θρησκευτικό περιεχόμενο, ή οριστικά θρησκευτικό τώρα που το ξανασκέφτομαι, και είναι αισιόδοξα, ανεβαστικά, τόσο νεανικά που μοιάζουν παιδικά χωρίς να είναι. Δηλαδή αν ακούσετε μια από τις μελωδίες, σίγουρα θα σας θυμίσει κάτι. Σόρι, εννοώ αν είστε πάνω από 50 ετών, γιατί αν είστε πιο κάτω, μπορεί να μη σας θυμίσει ντιπ τίποτα. Όσο και να είστε, θα σας φτιάξει το κέφι – ακόμα και η κελαρυστή φωνή της Αδερφής Χαμόγελου είναι χαμογελαστή.

Πριν δέκα χρόνια έμαθα τη σκληρή αλήθεια και προσγειώθηκα απότομα: ο Αντώνης Πανούτσος ή/και Φωτεινός Παντογνώστης αναφέρθηκε στην Αδερφή Χαμόγελο στη διάρκεια μιας κουβέντας και έριξε τη βόμβα ότι η Αδερφή είχε αυτοκτονήσει σχετικά νέα. Η πιο χαμογελαστή, αισιόδοξη και θρήσκα (με τον τρόπο της) καλόγρια του κόσμου, είχε αυτοκτονήσει! Το έψαξα αμέσως μετά, μια και τα κινητά τότε δεν μπαίνανε στο ίντερνετ – όντως η κακομοίρα Αδερφή Χαμόγελο πήρε χάπια και αυτοκτόνησε στα 52 της, μαζί με την σύντροφό της, Annie Pecher. Αυτό, το 1985, που δεν ήταν καθόλου εύκολο για μια πρώην καλόγρια, πρώην σούπερ σταρ, να συζεί με την σύντροφό της...

«Πρώην» επειδή η Αδερφή Χαμόγελο παραιτήθηκε από το μοναστήρι το 1966: Η Ηγουμένη της λογόκρινε τους στίχους, της έβαζε χέρι ότι οι μουσικές της ήτανε πολύ πιτσικωτές και γενικά της έκανε τη ζωή μαρτύριο, αν όχι κόλαση. Η Χαμόγελο ξεκίνησε περιοδείες και συναυλίες σε όλο τον κόσμο, αλλά οι επόμενοι δίσκοι της δεν πήγαν καλά, και τα (τεράστια) έσοδα του πρώτου της δίσκου τα μοιράστηκαν η δισκογραφική εταιρεία με το μοναστήρι, αφήνοντάς της κάτι ψίχουλα. Το 1967 η όχι-πια-αδερφή-και-σύντομα-ούτε-Χαμόγελο έβγαλε ένα φεμινιστικό τραγούδι για το αντισυλληπτικό χάπι με τίτλο «Glory be to God for the golden pill» («Δόξα στο θεό για το χρυσό χάπι»). Ούτε αυτό έσκισε, εκτός που σύγχυσε πάρα πολύ το μοναστήρι, μπορεί και τον Πάπα τον ίδιο. Φαίνεται ότι από εκεί και μετά την πήρε η κατηφόρα: έστησε μια σχολή για παιδιά με αυτισμό, την οποία αναγκάστηκε να κλείσει για οικονομικούς λόγους επειδή η Εφορία την ξύρισε κανονικά − για έσοδα δίσκων και δικαιώματα που η έρμη δεν τα είχε εισπράξει ποτέ…

Η ιστορία της καλόγριας που τραγουδούσε είναι τραγική, δεν σας την έγραψα για να σας χαλάσω αλλά επειδή… άκουσα τυχαία μια μελωδία και μου τη θύμισε. Είναι διδακτική ιστορία, θα έπρεπε να την συμπεριλάβουν οι ΛΟΑΤΚΙ τουλάχιστον στο Βέλγιο και να την κάνουν παντιέρα, η γυναίκα είχε πολύ ταλέντο και, παράλληλα, πολλή κακοτυχία. Για πολλά χρόνια, συγκεκριμένα από το 1970 ως το 2012, πίστευα ότι η Αδερφή Χαμόγελο ζούσε και βασίλευε, και μάλιστα χαμογελώντας, σε κάποιο παράλληλο σύμπαν στο οποίο ευδοκιμούν οι καλλιτέχνες. Ακόμα και τώρα, που έχω βεβαιωθεί για το τέλος της, την σκέφτομαι στο εξώφυλλο του δίσκου της με το πλατύ, αθώο χαμόγελο της εικοσάχρονης που πιστεύει, στον Θεό και στις καλές προθέσεις των άλλων, ειδικά των εταιρειών.

Τέλος πάντων, θα έπρεπε να είχα βάλει προειδοποίηση στην αρχή του κειμένου, ότι δεν έχει σχέση με τίποτα, πόσο μάλλον με την τρέχουσα πραγματικότητα. Ορίστε, το κράτησα για το τέλος γιατί μπορεί να πατήσετε το λινκ και να ακούσετε την Αδερφή Χαμόγελο να τραγουδάει. Θα σας κολλήσει μετά η μελωδία και θα χαμογελάτε κι εσείς, θέλετε δεν θέλετε…

Soeur Sourire, 17 Οκτωβρίου 1933 - 29 Μαρτίου 1985