Ο φανταστικός Jean-Charles de Castelbajac από το Α ως το Ω

Πριν φορέσει στον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β' ένα άμφιο στα χρώματα του ουράνιου τόξου για την Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας το 1997, ο γάλλος σχεδιαστής Jean-Charles de Castelbajac τον προειδοποίησε ότι η σημαία του ουράνιου τόξου έχει συνδεθεί με την ομοφυλοφιλία. «Όμως Jean-Charles, δεν υπάρχουν πνευματικά δικαιώματα στο ουράνιο τόξο», του απάντησε ο Πάπας. Λίγες ώρες αργότερα, μια παρέλαση από 500 επισκόπους, 5.000 ιερείς και τον ίδιο τον Πάπα ντυμένους με πολύχρωμες ρίγες έκαναν τον Castelbajac θρύλο.

Γεννημένος το 1949 στο Μαρόκο, ξεκίνησε από την ηλικία των 20 να σχεδιάζει πρωτότυπα ρούχα που έδιναν το στίγμα της ξεχωριστής υψηλής αισθητικής του. Έγινε ευρέως γνωστός με τις χρωματιστές δημιουργίες του για celebrities του ’70-’80. Ο JC/DC όπως τον αποκαλούν πολλοί, έχει ντύσει επίσης τη Lady Gaga με ένα παλτό από λούτρινους Κermit βατράχους, την Katy Perry με ένα κίτρινο φόρεμα με το πρόσωπο του Obama στα MTV EMA’s του 2009 αλλά και σχεδόν κάθε εμφάνιση της Farrah Fawcett στους Άγγελους του Τσάρλι. Το διπλό πόντσο που σχεδίασε έκανε τον Andy Warhol να αναφωνήσει «Ωχ όχι, με ποιον θα το φορέσω τώρα;».

Το 2008 επιμελήθηκε την Ελληνική Εβδομάδα Μόδας, που πραγματοποιήθηκε στο «Τεχνόπολις», στο Γκάζι και σχεδίασε ειδικά για την ATHENS VOICE ένα ξεχωριστό εξώφυλλο. Έχει συνεργαστεί με μεγάλα brands όπως η Benetton, η Iceberg, η Lacoste Sportif, η Line και η Each x Other και στα 72 του ετοιμάζει πολλά ακόμη projects. Όπως συνηθίζει να λέει άλλωστε, «ο επόμενος γύρος είναι που τον κάνει να νιώθει ζωντανός. Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το βιβλίο «Jean-Charles de Castelbajac: Fashion, Art & Rock ‘n’ Roll» (teNeues/YellowKorner) στο οποίο μπορεί να βρει κανείς ιστορίες από την εποχή που δούλευε με καλλιτέχνες όπως ο Andy Warhol, ο Keith Haring, ο Robert Mapplethorpe και η Cindy Sherman, το οποίο ελπίζει να εμπνεύσει τις νέες γενιές ώστε «ο κόσμος να μπορεί να δει από πού έρχονται οι ιδέες». Αυτή είναι η ζωή του από το Α ως το Ω, με δικά του λόγια.

Αθήνα. «Αν η Αθήνα ήταν μοντέλο, θα της σχεδίαζα σίγουρα κάτι πολύχρωμο. Δεν βλέπω χρώμα στους δρόμους και η ενέργεια που εκπέμπει η Αθήνα είναι ότι περιμένει ένα ουράνιο τόξο, αδημονεί για το χρώμα! Ακόμα κι όταν αντίκρισα την Ακρόπολη σκέφτηκα ότι, αν μου το επέτρεπαν, θα τη γέμιζα χρώμα, με ένα show από φώτα και λέιζερ. Θέλω να κάνω την Αθήνα μια technicolor πόλη. Με εμπνέει το γεγονός ότι είναι μια χαοτική πόλη».

Βιομηχανία της μόδας. «Το πιο δύσκολο σήμερα είναι ότι η βιομηχανία της μόδας πιέζει για γρήγορη κατανάλωση. Όταν βλέπω ότι τα ρούχα πωλούνται την ημέρα που κάνουν το ντεμπούτο τους σε ορισμένες περιπτώσεις, φοβάμαι ότι θα σκοτώσουμε την αόρατη πλευρά της μόδας, το μυστήριο. Τώρα με τη βιομηχανία, γίνεται λίγο δύσκολο να δημιουργηθεί κάποιο μυστήριο. Αλλά είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περίοδος. Είναι λίγο χαοτική. Το χάος είναι ευνοϊκό για τη δημιουργικότητα».

 

Γονείς. «Είμαι σαν τον Πινόκιο: τα παιδικά μου χρόνια και μόνο είναι ένα συνεχές ανέκδοτο. Ο πατέρας μου ήταν μηχανικός κλωστοϋφαντουργίας και η μητέρα μου έφτιαχνε καπέλα, οπότε η μοίρα μου ήταν σε κάποιο βαθμό προκαθορισμένη. Η μητέρα μου με έμαθε να ζωγραφίζω και επέμενε να τη βοηθάω. Φυσικά, αρνιόμουν. Στη συνέχεια όμως βρέθηκα σε ένα κλειστό μοναστηριακό οικοτροφείο, όπου με έστειλαν να αποκτήσω εμπειρία ζωής για 12 χρόνια. Ήμουν τόσο μόνος και λυπημένος εκεί που ήθελα να προστατεύσω τους πάντες και να τους τυλίξω όλους με ένα ζεστό πάπλωμα. Άρχισα λοιπόν να δημιουργώ μόδα - τυλίγοντας τους πάντες γύρω με κουβέρτες».

Δημιουργός. «Θυμάμαι ακριβώς τη στιγμή που συνειδητοποίησα ότι θα γινόμουν δημιουργός. Πετούσα από το Μαρόκο, όπου γεννήθηκα και έζησα την παιδική μου ηλικία, στη γιαγιά μου στη Νίκαια της Γαλλίας. Η αεροσυνοδός έδειχνε στους επιβάτες ένα κίτρινο σωσίβιο. Τόσο φωτεινό μέσα σε όλο αυτό το γενικό γκρι φόντο. Εκείνη τη στιγμή κατάλαβα ότι ήθελα να πειραματιστώ με το χρώμα, να βρω απαντήσεις στις απορίες μου σχετικά με το σύμπαν του. Ήξερα ότι θα γίνω σχεδιαστής».

Εξώφυλλο. «Το εξώφυλλο που σχεδίασα για την ATHENS VOICE το 2008, εκφράζει την οπτική μου για την Ελλάδα... θέλω να παίζει κάποιος στο μπουζούκι μουσική από ηλεκτρονικά παιχνίδια. Αυτός είναι ο κόσμος του σήμερα. Ισορροπεί ανάμεσα στην παράδοση και την παγκοσμιοποίηση».

Ζωγραφική. «Ζωγραφίζω με κιμωλία στους τοίχους του Παρισιού γιατί είναι εφήμερο, παρόλο που καμιά φορά αντέχει περισσότερο από άλλα γκράφιτι. Είναι μια συνήθεια, σαν να ακουμπάω ή να χαϊδεύω το δέρμα του Παρισιού και κάνω τατουάζ τα συναισθήματά μου. Είναι ένας μοναδικός τρόπος να εκφράσω την οπτική μου πολύ απαλά, πάντα με ευγένεια».

Ηλικία. «Ο έρωτας μου έδωσε μια δεύτερη νεότητα. Η συνάντηση με την Πολίν (η συζυγός του) δεν ήταν τυχαία. Ήταν πεπρωμένο. Αυτό που ποτέ δεν είχα καταφέρει να δημιουργήσω πριν ήταν ειρήνη, ηρεμία στον εσωτερικό μου ωκεανό. Υπήρχε πάντα καιρός που άλλαζε. παραδέχομαι ότι η ζωή μου έχει φέρει πολλή χαρά, έχω δύο υπέροχους γιους, έναν εγγονό, αλλά δεν ήμουν σε αρμονία όπως σήμερα. Έκανα πραγματικότητα ό,τι ονειρευόμουν, ένα σπίτι γεμάτο αγάπη στο οποίο ζει η Ευγενία (η κόρη του). Έχω ακόμη 30 χρόνια να χτίσω...»

Θεός. «Η ελπίδα είναι συνδεδεμένη με την πίστη. Όταν οι άνθρωποι δεν έχουν πίστη, δημιουργούν μια ουτοπία, έναν κόσμο χωρίς το πρόσωπο της ελπίδας. Για εμένα, αυτό συνδέεται με το γεγονός ότι πιστεύω στο Θεό. Και πιστεύω στο Θεό γιατί πιστεύω στους ανθρώπους. Πιστεύω στην ανθρωπότητα. Βλέπω το Θεό στο φύλλο ενός δέντρου, στο σχέδιο ενός ποταμού. Βλέπω το Θεό γιατί το ποτάμι έχει το ίδιο σχέδιο με τη φλέβα μου. Βλέπω το Θεό στην ενότητα σε όλα γύρω μου. Και μπορώ να δω τον Θεό στις ευκαιρίες που μου έχουν δοθεί στη ζωή μου να χρησιμοποιήσω το ταλέντο μου ως εργαλείο μεταμόρφωσης. Δεν είμαι στοχαστικός άνθρωπος, είμαι ακτιβιστής της ελπίδας.»

Ιστορίες. «Σήμερα δεν αρκεί να είσαι καλός σχεδιαστής, πρέπει να είσαι και αφηγητής. Γιατί ο κόσμος χρειάζεται εμπειρία, όνειρα, νοερά ταξίδια στο ρομαντισμό, στο διαφορετικό, στο εξαιρετικό. Χρειάζεται ενότητα. Χαίρομαι που βλέπω ότι το χρώμα έχει γίνει ένα υπέροχο εργαλείο στην αφήγηση της μόδας».

Κριτική. «Όχι απλά αγαπώ την κριτική αλλά με κάνει και απίστευτα χαρούμενο. Ακόμη θυμάμαι το σχόλιο που άφησε ο συντάκτης του People ως κοπλιμέντο. Αποκάλεσε το φόρεμα που έφτιαξα για τη Lady Gaga από δεκάδες λούτρινους Kermit, το πιο τρομακτικό στην ιστορία της μόδας. Τέτοια κριτική είναι η καλύτερη μηχανή για εμπορική επιτυχία!»

Λεφτά. «Ευτυχώς, σχεδίασα πράγματα που οι άνθρωποι αγαπούσαν αμέσως. Η μόδα με διάλεξε. Έβγαλα πολλά λεφτά όντας "κατακτητής" της μόδας. Είμαι πολύ τυχερός που βγάζω τα προς το ζην με την τέχνη μου. Είμαι ελεύθερος».

Μάλκομ Μακλάρεν. «Όταν γνώρισα το Malcom McLaren και τη Vivienne Westwood ήταν παράξενη μέρα. Ήταν Ιανουάριος του 1972 και έβρεχε όταν βρήκα ένα μικρό μαγαζί στο Kings Road στο Λονδίνο που λεγόταν "Too Fast to Live, Too Young to Die". Στο παράθυρο υπήρχαν t-shirts με ραμμένα κόκκαλα κοτόπουλων επάνω που σχημάτιζαν λέξεις ή φράσεις όπως "rock'n'roll" ή "sex". Είπα αυτοί οι άνθρωποι είναι αδέλφια μου! Γίναμε αμέσως φίλοι. Είδα τη Vivienne δύο εβδομάδες μετά και ένα μήνα μετά ο Malcom ήρθε να μείνει στο σπίτι μου στο Παρίσι μαζί με ένα συγκρότημα που λεγόταν "New York Dolls"!».

Νέες συνεργασίες. «Έχω μια καριέρα 50 χρόνων και έχω αναπτύξει πολλή δουλειά που σχετίζεται με τη λειτουργικότητα, τη βιομηχανία, την οικολογία. Έκανα τέχνη και μόδα, συνεργάστηκε με μεγάλους καλλιτέχνες, έκανα υψηλή ραπτική, έντυσα τον Πάπα Ιωάννη Παύλο ΙΙ που σήμερα είναι άγιος! Ο Πάπας μου είπε ότι χρησιμοποιώ το χρώμα ως στοιχείο της πίστης και άρχισα να σκέφτομαι ότι θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω το ταλέντο μου για μια κοινωνική σημασία. Ως μέσο ενότητας και δημοκρατίας. Ήξερα όμως ότι δεν μπορούσα να κάνω ξανά υψηλή ραπτική ή πράγματα απλά και μόνο για να πειραματιστώ. Έτσι, όταν μου προτάθηκε να συνεργαστώ με τη Benetton και τον Oliviero Toscani σκέφτηκα αμέσως ότι η Benetton είναι το ιδανικό εργαλείο, η ιδανική πολύχρωμη μηχανή για να τους ντύσει όλους. Έχει κουλ ρούχα σε δημοκρατικές τιμές και είμαι πολύ ενθουσιασμένος που συμμετέχω σε αυτή τη νέα συνεργασία».

Οικογένεια. «Ήμασταν σαν αδέλφια με τον Robert Mapplethorpe. Συνεργαζόμουν επίσης με τους Cindy Sherman, Jean-Michel Basquiat, Julian Schnabel. Έχω τη μακρόχρονη φιλία μου με τον Malcom McLaren, οπότε υποθέτω ότι στη ζωή το πρώτο project είναι να μαζέψεις την παρέα σου, την οικογένεια που επιλέγεις. Είναι η βάση όλων για να διώξεις τη μελαγχολία. Αυτή η επιλεγμένη οικογένεια εξελίσσεται με το χρόνο, κάποιες φορές χάνεις φίλους και βρίσκεις άλλους. Γι' αυτό ο Robert έκανε την προσκλητήρια φωτογράφισή μου και ο Oliviero τις καμπάνιες μου και ο Andy Warhol πόζαρε εκεί».

Πάπας. «Όλοι μού συνιστούσαν να μην πάω στον Πάπα, να μη δεχτώ την πρότασή του, αλλά το πρόβλημα δεν ήταν δικό μου. Ήταν του Πάπα! Αυτός ήρθε σ’ εμένα. Και αποδείχθηκε μια φανταστική εμπειρία, να σχεδιάζεις t-shirts για 1 εκατομμύριο νέους. Αυτό είναι δημοκρατία στη δουλειά μου. Αργότερα με κάλεσε ο Marilyn Manson λέγοντας ότι λάτρεψε τη δουλειά που έκανα στον Πάπα και ήθελε να ντύσω και τον ίδιο. «Αν θες να δουλέψεις για τον Διάβολο κι όχι για τον Θεό, έλα σε μένα» είπε. Αλλά εγώ έχω αποκλειστικότητα στον Θεό. (γέλια)»

Ρaris. «Το αγαπημένο μου μέρος. Παριζιάνο νομίζω με κάνει το γεγονός ότι ήρθα από την επαρχία στο Παρίσι και το ερωτεύτηκα τρελά. Είμαστε όλοι Παριζιάνοι στην καρδιά, από τη στιγμή που ονειρευόμαστε αυτή την πόλη, οι τοίχοι του Παρισιού καλούν την απαλότητα της παλάμης μου και με το αριστερό χέρι ζωγραφίζω εφήμερα πρόσωπα με κιμωλία. Το Παρίσι με εμπνέει: εδώ δημιουργώ, εφευρίσκω τον κόσμο του αύριο, παρασύρομαι από τα φώτα της πόλης μου. Η έμπνευσή μου πάντα ευδοκιμεί στο Παρίσι, στις ιστορίες του, στις τυχαίες συναντήσεις μεταξύ φαντασμάτων και του μέλλοντος, στις νυχτερινές μου βόλτες, στο τόσο ιδιαίτερο φως του».

Συναυλία. «Η πρώτη συναυλία που παρακολούθησα ήταν πολύ περίεργη και ψυχεδελική, ήταν του συγκροτήματος The Yardbirds το '66 στο Λονδίνο. Αλλά δε θα ξεχάσω όταν ο Malcom McLaren με πήρε στον Afrika Bambaataa το '93 ή '94. Φτάσαμε στο Μπρονξ και είδα όλα αυτά τα παιδιά να φορούν τα Iceberg φούτερ μου με το Snoopy και το Bugs Bunny που είχα σχεδιάσει το 1980. Έπαθα πλάκα! Να βλέπω αυτά τα παιδιά, όπως ο Kanye και ο JayZ να φορούν τα φούτερ μου σαν οικόσημα, ήταν πολύ συγκινητικό για μένα να δίνω δυνατά εργαλεία στη νέα γενιά».

Τέχνη. «Η μόδα δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς την τέχνη, και η τέχνη δίνει στους αριστοκράτες μια νέα έννοια στο χρήμα. Ζούμε σε μια εποχή με υπερβολικά πλούσιους ανθρώπους που τους αρέσει η πρόκληση, το να μην μπορούν να πουν με σιγουριά αν κάτι είναι έργο τέχνης ή φόρεμα, αν είναι καρέκλα ή γλυπτό… Συχνά βλέπεις κοσμήματα που μοιάζουν με γλυπτά –όπως εκείνα του οίκου Dior– και καταλαβαίνεις ότι ο κόσμος κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Όταν κοιτάζω το παλτό teddy bear που έχω σχεδιάσει, και σκέφτομαι ότι αυτό το έκανα το ’82 κι έχει εκτεθεί ως παλτό, ως γλυπτό, ως παιχνίδι, αναρωτιέμαι τι είναι στ’ αλήθεια. Καταλήγω ότι όλα είναι θέμα συσσώρευσης, κι αυτό με ικανοποιεί».

Φάρα Φόσετ. «Θυμάμαι μια μέρα ότι με κάλεσε κάποιος και μου είπε "Θέλεις να γνωρίσεις τη Farrah Fawcett;" και είπα "Ποια είναι η Farrah Fawcett;". Φτάνω στο ξενοδοχείο της στο Παρίσι και βλέπω εκατοντάδες θαυμαστές απ' έξω. Ο Lee Majors ανοίγει την πόρτα και γνωρίζομαι με τη Farrah. Έκτοτε έκανα όλα της τα κοστούμια για τους Άγγελους του Τσάρλι. Όταν πέθανε ήμουν στο Παρίσι και ήμουν πραγματικά λυπημένος γιατί λίγες εβδομάδες πριν, την είδε κάποιος φίλος μου και η Farrah του έδωσε ένα μικρό σημείωμα για μένα που έλεγε "γεια" και ότι πρέπει να συναντηθούμε. Ήταν μια πολύ "πιστή" φίλη. Το ίδιο πράγμα έπαθα και με τον Keith Haring. Όταν πέθανε ο Keith, ήμουν στο Τόκιο και έλαβα τρεις ημέρες μετά ένα όμορφο σχέδιο που μου είχε ετοιμάσει. Το δημοσίευσα σαν να ήταν η πρόσκληση για το σόου μου (F/W 1990-1991)».

Χρόνος. «Τη δεκαετία του '70 στο Παρίσι, δεν ήθελα να είμαι φίλος με ανθρώπους της μόδας, ήθελα να μπω σε μια φιλοσοφική κοινωνία που βρίσκονταν όλοι οι σκεπτόμενοι άνδρες. η οποία ονομαζόταν La Phalène. Μου ζήτησαν να πάω ένα χρόνο αφότου είχα ζητήσει να μπω. 12 άνδρες καθόντουσαν γύρω μου και ένας από αυτούς σηκώθηκε στο κέντρο και είπε "σήμερα θα μιλήσουμε για το χρόνο!". Ένας από τους πρώτους που μίλησαν ήταν καθηγητής στη Σορβόννη και άρχισε να μιλάει για το χρόνο του Σέξπηρ και του Θερβάντες. Πέντε ακόμη λαμπροί άντρες μίλησαν πριν από εμένα και όταν ήρθε η σειρά μου στάθηκα φορώντας το παλιό μου τζιν, το Perfecto μπουφάν μου και τα μακριά μαλλιά μου και σκεφτόμουν τι θα μπορούσα να πω. Τότε πήρα μια πέτρα, έβγαλα το ρολόι του πατέρα μου που φορούσα, το ακούμπησα στο σκαμπό στο κέντρο της αίθουσας και το έσπασα με την πέτρα φωνάζοντας "ο χρόνος είναι νεκρός". Τότε αποφάνθηκαν ότι με δέχονται για μέλος. Ακόμη έχω το ρολόι του πατέρα μου σε ένα σπιρτόκουτο».

Ψεγάδια. «Η ατέλεια με εμπνέει. Τα ψεγάδια, ο γάμος, τα ελαττώματα - αυτό είναι το πάθος μου, ο καμβάς για να ανθίσει η δημιουργικότητά μου. Ακόμα και τα σόου μου είναι χτισμένα στην ακαταστασία. Πηγαίνετε στα παρασκήνια -επικρατεί χάος! Τα μοντέλα δεν φορούν μακιγιάζ ένα λεπτό πριν βγουν, τα ρούχα τους είναι διάσπαρτα στο χώρο. Μερικές φορές διαλέγω την τελευταία στιγμή για να έχω το αποτέλεσμα της έκπληξης, του αυθορμητισμού».

Ωδή στην αγάπη. «…Τι περίεργοι καιροί είναι αυτοί! Ζούμε σε μια εποχή που απαιτεί επαναπροσδιορισμό της ανθρώπινης πολιτικής. Ακριβώς για αυτόν το λόγο, με την πρώτη μου συλλογή για την United Colors of Benetton ήθελα να μιλήσω για την αγάπη, την ενότητα, την οικογένεια. Εξάλλου, είναι η πρώτη φορά που ο καλλιτέχνης Castelbajac συναντά τον σχεδιαστή Jean-Charles κατά τη δημιουργία μιας συλλογής για τη Benetton. Είναι μια πρωτοποριακή συλλογή για μένα και μια ωδή στην αγάπη: πρόκειται για μια συλλογή που λογίζεται ως ένα είδος αναγέννησης, η οποία θέλει να δώσει ελπίδα. Το ονόμασα "In Love We Trust", παραφράζοντας το εθνικό σύνθημα των Ηνωμένων Πολιτειών, "In God We Trust". Μου αρέσει να παίζω με τις λέξεις και με τη μόδα, γιατί η μόδα είναι η έκφραση χιλίων λέξεων».

---

Με πληροφορίες από το Interview Magazine, Athens Voice, Vintage Celebrity, Vogue, One37pm, Paris Match, Flaunt, Benetton