Το TikTok βλάπτει σοβαρά τον πλανήτη

Όσοι είμαστε μιας κάποιας ηλικίας νοσταλγούμε καμιά φορά το παλιό, καλό, μεταμεσονύκτιο, τρας τηλεμάρκετινγκ. Τότε που τα μαχαίρια σογκούν, το μασαζοκαλτσόν ή τα τσάγια αδυνατίσματος μας αποκοίμιζαν γλυκά άπειρες νύχτες. Σημείωση για τους νέους: Αν στα 90s είχες αϋπνίες, αναγκαστικά έβλεπες τηλεμάρκετινγκ. Δεν υπήρχε ούτε νέτφλιξ ούτε φέισμπουκ ούτε τίποτα για να χαζολογήσεις μέχρι να γονατίσεις· μόνο τηλεόραση (κριντζ)

Φευ, στους καιρούς μας το τηλεμάρκετινγκ έπαψε να είναι μια αυτόνομη οντότητα της μεταμεσονύκτιας ζώνης. Από την άλλη, ποιος ξέρει τι παίζει στη μεταμεσονύκτια ζώνη; Όχι εμείς, αφού ξεραινόμαστε από τις 10, γέροι άνθρωποι! Τέσπα, το τηλεμάρκετινγκ άλλαξε σίγουρα μορφή σε σχέση με παλιά. Μεταμφιέστηκε σε «ενημερωτικό περιεχόμενο» και τρύπωσε ύπουλα σε πρωινάδικα, μεσημεριανάδικα, απογευματινάδικα, ακόμα και δελτία ειδήσεων. Οι εκπομπές θυμίζουν σούπερ μάρκετ και οι παρουσιαστές τους ντελάληδες. Πάρε, κόσμε!

Αυτά για μας που είμαστε μιας κάποιας ηλικίας και ακόμα βλέπουμε τηλεόραση. Τα παιδιά, τα ανίψια ή τα εγγόνια μας, δηλαδή η Gen Z, ενημερώνεται από άλλη οθόνη, αυτή του κινητού, όπου επίσης το τηλεμάρκετινγκ, κυρίως στο TikTok, δίνει και παίρνει. Από For You βίντεο σε βίντεο, είναι σαν να κάνεις ζάπινγκ στην τηλεόραση και να πέφτεις από την κρέμα ανάπλασης με μύξα σαλιγκαριού στην αλοιφή για τη φαλάκρα με κεραλοιφή και από τη Φωτεινή Γεωργαντά στην Εύη Βατίδου. Αλλά στην τικτοκίστικη λογική και με τους ανάλογους τικτοκίστικους πρωταγωνιστές, λέγε με Tinx και Mikayla Nogueira. Και οι μεν και οι δε σου λένε το ίδιο με τον ίδιο επιθετικό τρόπο για να σε παγιδεύσουν: «αγόρασε τώρα», «οι εκατό πρώτοι που θα τηλεφωνήσουν θα έχουν έκπτωση» και λοιπά και λοιπά.

Τα νούμερα των views της πλατφόρμας είναι αστρονομικά. Το hashtag #beauty, το οποίο περιλαμβάνει βίντεο με influencers, make-up artists, δερματολόγους, επαγγελματίες, ερασιτέχνες, σχετικούς και άσχετους με την ομορφιά, κάθε πικραμένο, έχει 90 δισεκατομμύρια προβολές! Όλο αυτό το αλισβερίσι άλλους τους ανεβάζει και άλλους τους κατεβάζει, σαν την άτιμη την κοινωνία της Μήτσης Κωνσταντάρα. Πωλήσεις προϊόντων εκτοξεύονται, brands τρώνε cancel, κυρίως όμως την πληρώνουν η πιστωτική κάρτα των γονιών και το περιβάλλον. Γιατί ανάμεσα στα 90s και το σήμερα υπάρχει μια τεράστια διαφορά: Εμείς χαζεύαμε τα προϊόντα για να νανουριστούμε, τα πιτσιρίκια αγοράζουν τα προϊόντα.

Χωρίς αμφιβολία, οι τάσεις, τα «έξυπνα» tips και τα hashtags του TikTok αυξάνουν τους τόνους απορριμμάτων που παράγουμε καθημερινά. Το hashtag «I want it, I got it», με 520 εκατομμύρια προβολές, είναι ο πιο σύντομος δρόμος προς την υπερκατανάλωση - θα μπορούσες να την ονομάσεις και ψυχαναγκαστική. Ο χρήστης αισθάνεται υποχρεωμένος να αγοράσει όποιο αντικείμενο βρίσκει στο διαδίκτυο και του αρέσει. Και μετά να ανεβάσει το uboxing στο λογαριασμό του για να κάνει «το κομμάτι του» και να πάρει likes.

Το hashtag «Things TikTok made me buy» δεν διαφέρει από το προηγούμενο σε λογική και αποτελέσματα, αν και έχει πιο τίμιο όνομα. Ανάλογο και το «Beauty products you need to go viral on TikTok», το οποίο «κατασκευάζει» μια καταναλωτική ανάγκη που υπό άλλες συνθήκες, αν δεν υπήρχαν το TikTok και το viral, δεν θα περνούσε από το μυαλό μας.

Ένας από τους πιο επιβαρυντικούς παράγοντες στην κλιματική κρίση είναι η υπερκατανάλωση, και το TikTok κάνει ό,τι μπορεί για να την τροφοδοτήσει. Η υπερκατανάλωση με τη σειρά της οδηγεί σε υπερπαραγωγή. Το 1998 τα brands ομορφιάς κατά μέσο όρο έβγαζαν ένα καινούργιο προϊόν κάθε 6 μήνες. Πλέον είναι «υποχρεωμένα» να λανσάρουν κάτι «πρωτοποριακό» ανά 2 μήνες. Την ίδια στιγμή οι χωματερές γεμίζουν με πλαστικές συσκευασίες, μη ανακυκλώσιμα εξαρτήματα, με άχρηστα αναλώσιμα προϊόντα των 15 λεπτών δημοσιότητας στον κυβερνοχώρο. Είναι ένας νομοτελειακός φαύλος κύκλος που το TikTok τον υπηρετεί υποδειγματικά: Όσο περισσότερες διαφημίσεις βλέπουμε, ειδικά σε ηλικίες μηδενικών αντιστάσεων, τόσο περισσότερες επιθυμίες έχουμε· όσο περισσότερα αγοράζουμε τόσο περισσότερους περιβαλλοντικούς πόρους σπαταλούμε· όσο περισσότερα κατέχουμε τόσο περισσότερα πετάμε.