Μαντλίν Ολμπράιτ: Οι ιστορικές καρφίτσες της Madame Secretary

Οι καρφίτσες και οι περόνες είναι λειτουργικά και διακοσμητικά αξεσουάρ με ιστορία που χάνεται πίσω στους αιώνες. Ιστορικά, ορίζονται κυρίως ως χρηστικά αντικείμενα, ως κουμπώματα και “συνδετήρες” που χρησίμευαν για να κλείνουν και να συγκρατιούνται στο σώμα τα κομμάτια των ενδυμάτων. Με τα χρόνια απέκτησαν σημειολογική χρήση και, σαν προσωπικός στολισμός, επικοινωνούν ακόμα και σήμερα ιδέες και μηνύματα για τον χρήστη, την περίοδο και το περιβάλλον.

Η Μαντλίν Κ. Ολμπράιτ (η οποία έφυγε από τη ζωή στις 23 Μαρτίου 2022 σε ηλικία 87 ετών) υπήρξε η πρέσβειρα των ΗΠΑ στον ΟΗΕ (1993–1997) και μετά έγινε η πρώτη γυναίκα Αμερικανίδα Υπουργός Εξωτερικών, υπηρετώντας στο αξίωμα την περίοδο 1997-2001, επί προεδρίας Μπιλ Κλίντον.

Λίγο αφότου έγινε διπλωμάτης, η Μαντλίν Ολμπράιτ ανακάλυψε τη δύναμη του κοσμήματος να μεταφέρει μηνύματα εξωτερικής πολιτικής. Σύντομα, άρχισε να επιλέγει τις κατάλληλες καρφίτσες για να φορέσει σε συγκεκριμένες συναντήσεις εκφράζοντας οπτικά τα μηνύματά της, όπως μεγάλες ελπίδες, αποφασιστικότητα, ανυπομονησία, προειδοποιήσεις ή θερμά, εγκάρδια συναισθήματα.

Η συλλογή Read My Pins (Διαβάστε τις καρφίτσες μου) διαθέτει περισσότερες από 200 καρφίτσες μεγάλης ποικιλίας θεμάτων, τις οποίες φορούσε η Madame Secretary για να επικοινωνήσει ένα μήνυμα πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τα χρόνια της δημόσιας υπηρεσίας της. Καρφίτσες μεγάλης τέχνης αλλά και συμβολισμών, πολλές κατασκευασμένες από ανώνυμους καλλιτέχνες, όλες όμως με ιδιαίτερη ιστορική και αισθητική αξία.

Μερικές φορές σεμνές και συγκρατημένες, μερικές φορές εξωφρενικές και ειλικρινείς, αυτές οι καρφίτσες χρησιμοποιήθηκαν ως ήπια εργαλεία κρατικής τέχνη. Οι καρφίτσες έγιναν σύντομα η διπλωματική της υπογραφή. Οι ιστορίες και τα μηνύματά τους αντικατοπτρίζουν την αίσθηση του χιούμορ και την ανθρωπιά της Μ.Ολμπράιτ, και εκτίθενται ως οπτικό εκπαιδευτικό εργαλείο πολιτιστικής διπλωματίας.

Η αρχική περιοδεύουσα έκθεση οργανώθηκε από το Μουσείο Τεχνών και Σχεδίου της Νέας Υόρκης και παρουσίαζε τις καρφίτσες σε 50 πάνελ συν 12 ανεξάρτητες καρφίτσες, πολλές από τις οποίες η Γραμματέας Όλμπράιτ φόρεσε για να επικοινωνήσει ένα μήνυμα ή μια διάθεση κατά τη διάρκεια της διπλωματικής της θητείας. Πιστή στο σπινθηροβόλο πνεύμα και μπρίο της Ολμπράιτ, η συλλογή έχει ενδιαφέρον για την ιστορική της σημασία καθώς και για την επίδειξη της εκφραστικής δύναμης του κοσμήματος και της ικανότητάς του να επικοινωνεί μέσα από ένα δικό του στυλ και γλώσσα.

Από το 2009 έως το 2018, η έκθεση παρουσιάστηκε σε 22 μουσεία και προεδρικές βιβλιοθήκες. Η συλλογή Read My Pins είναι δανεική στο Εθνικό Μουσείο Αμερικανικής Διπλωματίας και θα αποτελέσει δωρεά στο Μουσείο μετά την ολοκλήρωση του χώρου της γκαλερί που έχει προγραμματιστεί να ανοίξει το 2024. Η συλλογή περιλαμβάνει το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας που της απονεμήθηκε από τον Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα το 2012 αλλά και αντικείμενα από το πλατό της τηλεοπτικής σειράς Madam Secretary.

Η Μαντλίν Ολμπράιτ στο βιβλίο της “Η Κόλαση και Άλλοι Προορισμοί” έγραφε:

"... Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πάρω πίσω τις καρφίτσες μου. Αντίθετα, θα δοθούν στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και στο Εθνικό Μουσείο Αμερικανικής Διπλωματίας που άνοιξε πρόσφατα, άλλο ένα έργο στο οποίο έχω συμμετάσχει ενεργά. Η ιδέα για το μουσείο που θα έλεγε την ιστορία της Αμερικανικής διπλωματίας μου προτάθηκε όσο ήμουν ακόμη Γραμματέας. Οι διάδοχοί μου και αρκετοί από τους προκατόχους μου έχουν επίσης εγγραφεί στην προσπάθεια και το 2014 μια “ταξιαρχία φτυαριών”, αποτελούμενη από τους γραμματείς Κίσινγκερ, Μπέικερ, Πάουελ, τη Χίλαρι Κλίντον, τον Κέρι κι εμένα ξεκινήσαμε [να σκάβουμε] για τη νέα εγκατάσταση. Το μουσείο, το οποίο δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, θα περιλαμβάνει τελικά διαδραστικές εκθέσεις, χώρο για εκπαιδευτικά προγράμματα και τέσσερις εκθεσιακούς χώρους. Ανάμεσα στα σημαντικότερα εκθέματα είναι ένα κομμάτι του Τείχους του Βερολίνου που υπογράφεται από περισσότερους από δώδεκα διεθνείς ηγέτες που βοήθησαν στον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου. Κατά σύμπτωση, μια από τις καρφίτσες μου περιέχει επίσης θραύσματα από το Τείχος του Βερολίνου. Θα πρέπει να νιώθω σαν στο σπίτι μου εκεί”.

“Ερπετό” (περιόδου 1860). Κίτρινος χρυσός 18 κ. και διαμάντι. Φορέθηκε στη συνάντηση με αξιωματούχους του Ιράκ, το 1997. Όταν η πρέσβειρα των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη, Μαντλίν Ολμπράιτ επέκρινε τον Σαντάμ Χουσεΐν, ο “προσωπικός του ποιητής” απάντησε αποκαλώντας την “απαράμιλλο φίδι”. Λίγο αργότερα, όταν ετοιμαζόταν να συναντηθεί με Ιρακινούς αξιωματούχους, η Ολμπράιτ αποφάσισε να κάνει μια διπλωματική δήλωση φορώντας μια καρφίτσα φιδιού (παρόλο που δεν της άρεσαν τα φίδια). Αν και η μέθοδος επικοινωνίας της ήταν νέα, το μήνυμά της ήταν σαφές. Από εκείνη την ημέρα, οι καρφίτσες έγιναν μέρος της διπλωματικής της υπογραφής.

“Μπλε Πουλί” (περιόδου 1880), δημιουργία του Αυστριακού Άντον Λάχμαν. Κίτρινος χρυσός 14 κ. ασήμι,σμάλτο, ρουμπίνια και διαμάντια. Στις 24 Φεβρουαρίου 1996, Κουβανοί πιλότοι μαχητικών κατέρριψαν δύο άοπλα πολιτικά αεροσκάφη πάνω από διεθνή ύδατα μεταξύ Κούβας και Φλόριντα. Στις επίσημες μεταγραφές τους, οι πιλότοι καυχιόντουσαν ότι κατέστρεψαν τα “cojones” των θυμάτων τους. Η Ολμπράιτ κατήγγειλε αμέσως τις δολοφονίες, λέγοντας: “Αυτό δεν είναι cojones, είναι δειλία”. Και φόρεσε την καρφίτσα Blue Bird με το κεφάλι του πουλιού προς τα κάτω, σε ένδειξη πένθους για τους τέσσερις Κουβανοαμερικανούς ιπτάμενους που σκοτώθηκαν στην τραγωδία.

“Αετός” (περιόδου 1890), κατασκευασμένη στη Γαλλία. Κίτρινος χρυσός 18κ, ασήμι, διαμάντια, ρουμπίνια, πέρλα με φυσική σταγόνα αλατισμένου νερού. Στις 5 Δεκεμβρίου 1996, ο Πρόεδρος Κλίντον όρισε τη Μαντλίν Ολμπράιτ για να υπηρετήσει ως η 64η υπουργός Εξωτερικών της χώρας. Ορκίστηκε στις 23 Ιανουαρίου 1997. Προς τιμήν της περίστασης, φόρεσε αυτή την αντίκα καρφίτσα αετού. Προς απογοήτευσή της αργότερα, δεν κατάλαβε ότι το περίπλοκο κούμπωμα δεν είχε στερεωθεί σωστά. Στην πρόβα λίγο έξω από το Οβάλ Γραφείο, ήταν μεν στερεωμένη η καρφίτσα, αλλά κατά τη διάρκεια της επίσημης τελετής, ο αετός κρεμόταν.

“Το λουλούδι του Σολάνα” (περίοδος 1997), αγνώστου Ισπανού καλλιτέχνη. Αραχνοΰφαντο ύφασμα Gossamer και σύρμα. Από τη σειρά των δώρων διπλωματών. Η καρφίτσα αυτή ήταν δώρο από τον Γενικό Γραμματέα του NATO Χαβιέρ Σολάνα.

“Η Σκηνή του Χιονιού του Πριμάκοφ” (περιόδου 1997), αγνώστου Ρώσου καλλιτέχνη. Μεταλλική βάση με επικάλυψη ροδίου, φίλντισι με χειροποίητο τύπωμα. Δώρο από τον Ρώσο Πρωθυπουργό Γιεβγκένι Πριμάκοφ και τον Υπουργό Εξωτερικών Ιγκόρ Ιβάνοφ. Στη λακαρισμένη επιφάνεια φαίνεται μία σκηνή χιονιού, ζωγραφισμένη στο χέρι στο παραδοσιακό, πολύπλοκο ρώσικο στιλ.

“Σύμμαχοι στην Ειρήνη” (1999), των Τζάνετ Λάνγκχαρτ Κοέν και Αν Χαντ. Χρυσός, πετράδια και πέρλες. Η Γραμματέας Ολμπράιτ ήταν μια δύναμη για την επέκταση του ΝΑΤΟ στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Αυτή η καρφίτσα τιμά την 50η επέτειο του ΝΑΤΟ το 1999 και συμβολίζει τον ρόλο που μπορούν να παίξουν μαζί η δύναμη και η διπλωματία (το περιστέρι και ο αετός) στην αποτροπή του πολέμου.

“Η καρδιά της Κέιτι και τα καραβάκια” (1972). Ζωγραφισμένος πηλός. Δημιουργία της 5χρονης κόρης της Κέιτι Ολμπράιτ, δώρο την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου. Σύμφωνα με την Ολμπράιτ αυτό ήταν το κόσμημα που είχε τη μεγαλύτερη αξία για εκείνη. Πιο πρόσφατα, έχοντας στο μυαλό τις τρεις κόρες της, η Ολμπράιτ αγόρασε αυτό το τρίο ιστιοπλοϊκών. Τα πλοία είναι όμορφα, χαριτωμένα και πλέουν με ανοιχτά πανιά, έχοντας φύγει εδώ και καιρό από το λιμάνι – άλλος ένας από τους αγαπημένους της συμβολισμούς.

“Old West”. Θόλος με περιστέρια από μέταλλο, ρητίνη και φίλντισι (2000). Ο χορευτής αετός (1970) του ιθαγενή Αμερικάνου καλλιτέχνη Τζέρι Ρόαν ξεκίνησε σαν κόσμημα στην παραδοσιακή γραβάτα με κορδόνι και τελικά έγινε καρφίτσα. Ο ήλιος της δύσης (2003) από ασήμι, χοιωνίτη και τιρκουάζ προσφέρθηκε στην Ολμπράιτ από δύο κυβερνήτες της Αριζόνα.

Από τη σειρά “Ο γύρος του κόσμου”. Το μεσαίο (αριστερά) και το μικρό (δεξιά) σπίτι στον Νείλο (1985) από ασήμι, ορείχαλκο και χαλκό. Στη μέση ο χρυσός φοίνικας (1997) από χρυσό 18κ και διαμάντια. Στα ταξίδια της, η Ολμπράιτ φορούσε συχνά καρφίτσες κατάλληλες για τις χώρες που επισκεπτόταν. Στις αραβικές χώρες, αυτό μπορεί να σημαίνει ένα σύμπλεγμα κατοικιών στην έρημο ή έναν φοίνικα. Αν το θέμα ήταν η Κίνα, θα μπορούσε να φορέσει ένα κομμάτι με δράκο.

Από τη σειρά με τις “Καρφίτσες από τη Δημοκρατία της Τσεχίας”. Τσέχικη Art Nouveau (1995), άγνωστου καλλιτέχνη, με ασήμι και πέτρες Cabochons και (δεξιά) το κοράλι εμπνευσμένο από τον μεγάλο Τσέχο ζωγράφο και γραφίστα Αλφόνς Μαρία Μυσά (2002).

Το Τάγμα του Λευκού Λέοντα (1997), σχεδιασμένο από το Γραφείο του Προέδρου. Ασήμι και σμάλτο.

Με καταγωγή από την Πράγα της Τσεχοσλοβακίας, η Ολμπράιτ θαύμαζε πολύ τον Βάτσλαβ Χάβελ, τον τελευταίο πρόεδρο της Τσεχοσλοβακίας, τον πρώτο πρόεδρο της Τσεχικής Δημοκρατίας και ήρωα της Βελούδινης Επανάστασης. Το 1997, όταν επέστρεψε στην Πράγα για πρώτη φορά ως υπουργός Εξωτερικών, η Ολμπράιτ έλαβε από τον Χάβελ την υψηλότερη τιμή της τσεχικής κυβέρνησης, το Τάγμα του Λευκού Λέοντα.

Από τη σειρά “Ωκεανός συμβολισμών”. Καρφίτσες της περιόδου 1995 – 2008 από χρυσό, ασήμι, πετράδια, ρουμπίνια, πέρλες, κρύσταλλα Σβαρόφσκι. Πολύχρωμα ζώα και φυτά της θάλασσας, πλάσματα των απέραντων θαλασσών που έδιναν με την ποικιλία τους, στην Ολμπράιτ, πολλούς διαφορετικούς συμβολισμούς. Χρησιμοποιούσε συχνά για καρφίτσα ένα σαλιγκάρι ή ένα καβούρι για να δείξει εκνευρισμό με τον ρυθμό μιας συζήτησης. Ένα χταπόδι με πολλά πλοκάμια μπορεί να το χρησιμοποιούσε για να δείξει την πολυπλοκότητα ενός θέματος. Κατά τη διαπραγμάτευση με τον Καναδά σχετικά με το δικαίωμα συγκομιδής αποθεμάτων σολομού, η Ολμπράιτ επέλεξε τη διαύγεια από τη λεπτότητα και φόρεσε ένα ψάρι.

Από τη σειρά “Λουλούδια”. Η Όλμπράιτ διέθετε έναν ολάνθιστο κήπο με λουλούδια-καρφίτσες με πολλά και διαφορετικά μηνύματα. Ο πανσές δείχνει στοχαστικότητα. Ο κισσός σημαίνει πιστότητα. Ο λωτός και η ορχιδέα συνδέονται με την Ανατολή. Το μη-με-λησμόνει είναι σαν μια παράκληση, να μην ξεχάσεις. Τα περισσότερα συνδέονται με ευτυχισμένες στιγμές, αλλά ο κρίνος έχει και πένθιμη χροιά.

Στην Ολμπράιτ άρεσε επίσης να συνδυάζει μέλισσες και λουλούδια με ευφάνταστους τρόπους. Όταν καθόταν με τον Αγά Χαν, τον Σάχη Καρίμ αλ-Χουσεϊνί, σε ένα δείπνο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, έβαλε τις μέλισσες της να πετούν μέχρι το λουλούδι σε μια ανοδική γραμμή.

“Το Τείχος του Βερολίνου” (1989), δημιουργία της Αμερικανίδας Γκιζέλα Γκάιγκερ, από ασήμι, ασημένιο σύρμα και θραύσμα από το Τείχος του Βερολίνου. Στα τέλη του 1992, ο εκλεγμένος πρόεδρος Κλίντον ζήτησε από την Ολμπράιτ να υπηρετήσει ως πρέσβειρα της Αμερικής στα Ηνωμένα Έθνη. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ είχε παγώσει από τον ανταγωνισμό μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Το Συμβούλιο μπορούσε να ενεργήσει μόνο όταν οι υπερδυνάμεις συμφωνούσαν, και αυτό δεν συνέβαινε συχνά, έως ποτέ.
Όταν έφτασε η Ολμπράιτ, τρία χρόνια μετά την κατάρρευση του Τείχους του Βερολίνου, οι σχέσεις είχαν ξεπαγώσει και το Συμβούλιο είχε νέα ζωή. Η καρφίτσα της Μαντλίν έδειχνε ακριβώς το πνεύμα της εποχής!

---

Περισσότερα εδώ.