Η ασυλία της Βασίλισσας και οι 160 νόμοι που υπερβαίνει

Από το 1967, έχουν εγγραφεί εξατομικευμένες εξαιρέσεις για τη βασίλισσα σε πάνω από 160 νόμους του βρετανικού κράτους. Σύμφωνα με αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του Guardian, η βασίλισσα απολαμβάνει ευρείας ασυλίας από νόμους όπως η προστασία των ζώων, τα δικαιώματα των εργαζομένων και οι υποχρεώσεις που προκύπτουν από τη μεγάλη ιδιωτική περιουσία και γαιοκτησία. Πάνω από 30 νόμοι απαγορεύουν στην αστυνομία να εισέλθει στα ιδιωτικά κτήματα Balmoral και Sandringham χωρίς την άδεια της βασίλισσας: σε κανέναν άλλο ιδιώτη ιδιοκτήτη γης στη χώρα δεν παρέχεται τέτοια νομική ασυλία η οποία περιορίζει τη διερεύνηση αδικημάτων κατά άγριας ζωής και περιβαλλοντικής ρύπανσης. Η αστυνομία πρέπει επίσης να πάρει άδεια προτού διερευνήσει ύποπτα αδικήματα στην ιδιόκτητη επιχείρηση αλιείας σολομού και πέστροφας στον ποταμό Dee στο Balmoral, όπου οι ψαράδες χρεώνονται έως και 630 λίρες την ημέρα για να ψαρέψουν. Στο ποτάμι υπάρχουν συχνά πληροφορίες για παράνομη αλιεία αλλά δεν θα το μάθουμε ποτέ διότι η υπόθεση δεν μπορεί να διερευνηθεί. Σύμφωνα με το μακροχρόνιο αλλά ακαθόριστο δόγμα της ασυλίας, δεν κινούνται ποινικές και αστικές διαδικασίες κατά του μονάρχη ως αρχηγού του κράτους. Οι συνταγματολόγοι προειδοποιούν ότι οι χαραμάδες στη νομοθεσία υπονομεύουν τόσο την ιδέα ότι όλοι είναι ίσοι ενώπιον του νόμου όσο και τη δημόσια διαφάνεια.

Ως μονάρχης, η βασίλισσα είναι ταυτοχρόνως δημόσιο και ιδιωτικό νομικό πρόσωπο. Ως Ελισάβετ Β', είναι το δημόσιο πρόσωπο που υπηρετεί ως αρχηγός κράτους και κατέχει ιστορικά περιουσιακά στοιχεία όπως τα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ ή τη βασιλική συλλογή έργων τέχνης, τα οποία δεν μπορούν να πουληθούν. Ως Elizabeth Windsor, είναι ιδιώτης που μπορεί να αγοράζει και να πουλά επενδύσεις και περιουσιακά στοιχεία όπως κάθε άλλος πολίτης. Για παράδειγμα, αν και περίφημα ως βασιλική περιουσία, τα κτήματα Sandringham και Balmoral είναι ιδιωτικά περιουσιακά στοιχεία της οικογένειας Windsor.

Σε αντίθεση με άλλους ιδιώτες, η Elizabeth Windsor αξιοποιεί εξατομικευμένες εξαιρέσεις του βρετανικού δικαίου, συχνά σε τομείς όπου έχει ιδιωτικά συμφέροντα ή επενδύσεις. Φαίνεται πως η Ελισάβετ επηρέασε τη νομοθεσία χρησιμοποιώντας μια σκοτεινή διαδικασία γνωστή ως «συναίνεση της Βασίλισσας», κατά την οποία οι δικηγόροι της μπορούν να ελέγξουν τους νόμους που μπορεί να θίξουν τα συμφέροντά της προτού τους εγκρίνει το κοινοβούλιο. Ο Donal McCabe, ο γραμματέας επικοινωνίας της βασίλισσας, αρνήθηκε να εξηγήσει τις ρήτρες ιδιωτικής ασυλίας, αλλά δεν αμφισβήτησε την ύπαρξη των εξαιρέσεων οι οποίες θα μεταφερθούν στον πρίγκιπα Κάρολο όταν γίνει βασιλιάς.

Οι πιο αμφιλεγόμενες εξαιρέσεις απαγορεύουν στους υπαλλήλους της Βασίλισσας να υποβάλλουν καταγγελίες για σεξουαλικές και φυλετικές διακρίσεις. Ακόμη και το πιο σύγχρονο κομμάτι του νόμου κατά των διακρίσεων, ο Νόμος για την Ισότητα του 2010, έχει σχεδιαστεί για να μην αφορά όσους απασχολούνται από τη Βασίλισσα. Άλλοι νόμοι περιέχουν αποσπάσματα που απαλλάσσουν τη βασίλισσα ως ιδιώτη εργοδότη από την υποχρέωση να τηρεί τις υποχρεώσεις των εργοδοτών έναντι των εργαζομένων, π.χ. για την υγεία, την ασφάλεια ή τις συντάξεις. Η βασίλισσα απαλλάσσεται πλήρως ή εν μέρει από τουλάχιστον τέσσερις διαφορετικούς νόμους για τις συντάξεις των εργαζομένων και δεν υποχρεούται να συμμορφώνεται με τον νόμο για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία του 1974. Η ασυλία της βασίλισσας από τον νόμο κατά των διακρίσεων φύλου έχει συνταχθεί αδιαφανώς ― κοινώς, στη ζούλα.

Αλλά, το πιο σκανδαλώδες είναι οι φορολογικές απαλλαγές. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το Μπάκιγχαμ παραδέχτηκε ότι η βασίλισσα δεν πλήρωνε φόρο εισοδήματος ή κεφαλαιουχικών κερδών, συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτικών συμφερόντων της, και μετά από έντονη δημόσια κριτική συμφώνησε να πληρώσει ορισμένους φόρους «οικειοθελώς». Ωστόσο, μετά τις συμφωνίες αποκέντρωσης της κυβέρνησης Τόνι Μπλερ, το κοινοβούλιο της Σκοτίας και της Ουαλίας πέρασαν τη δική τους φορολογική νομοθεσία με την οποία απήλλαξαν τη βασίλισσα από μια ποικιλία φόρων που επιβάλλονται στους Βρετανούς πολίτες: δεν πληρώνει δασμούς για αγορές γης, δεν καταβάλλει τέλη για τη διάθεση χωματερών και απαλλάσσεται εν μέρει από δασμούς στα αεροπορικά ταξίδια. Οι εξαιρέσεις που εισήχθησαν σε τέσσερις νόμους από τα κοινοβούλια του Westminster, της Σκοτίας και της Ουαλίας μεταξύ 2008 και 2017 ορίζουν ότι εκτός από το ότι δεν πληρώνει φόρο, δεν είναι υποχρεωμένη να παρέχει πληροφορίες σε φορολογικούς επιθεωρητές ή επίσημους στατιστικολόγους. Δύο πράξεις του Westminster το 2008 και το 2011 εμποδίζουν την Εφορία να την εξαναγκάσει να παράσχει πληροφορίες: η Ελισάβετ δεν υποχρεώνεται να συνεργαστεί με τις φορολογικές αρχές της Σκοτίας και της Ουαλίας.

Οι ειδικοί θέτουν ένα ευρύτερο ερώτημα: Γιατί ήταν απαραίτητο να εγγραφούν σε νόμο τόσες προσωπικές εξαιρέσεις, όταν ο μονάρχης είναι ήδη απρόσβλητος σε δίωξη ή πολιτική αγωγή δυνάμει του αιωνόβιου δόγματος της μοναρχικής ασυλίας; Η απάντηση έχει ψυχολογικό χαρακτήρα: με τη νομική προσαρμογή και την προσωποποίηση των νόμων, διατηρείται ο θεσμός· διασφαλίζεται ότι ο μονάρχης δεν υποτιμάται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Αλλά αυτή η νομική συμπεριφορά έχει μεγάλο κόστος: όχι μόνο ο μονάρχης δεν μπορεί να διωχθεί σύμφωνα με τους νόμους της Βρετανίας, αλλά οι νόμοι δεν είναι καν νόμοι για τον μονάρχη.