Είναι η Barbie μια παρεξηγημένη φεμινίστρια;

Αν σας ζητούσαν να αναφέρετε μερικά από τα πιο iconic πρόσωπα του φεμινισμού, το πιο πιθανό είναι να σας έρχονταν στο μυαλό κάποιες από τις παρακάτω καταπληκτικές γυναίκες όπως οι: Gloria Steinem, η Bell Hooks, η Alice Walker ή ακόμα και η Beyoncé. Κανείς πάντως δεν θα περίμενε να συμπεριλάβετε το όνομα της Barbie στην παραπάνω λίστα. Ίσως επειδή είναι μια κούκλα, θα μου πείτε. Μια κούκλα που έχει κατακριθεί από πολλούς για την εκνευριστική της τελειότητα, τις μη ρεαλιστικές της αναλογίες και την κουραστική της «υπέρ-θηλυκότητα».

Η φεμινίστρια Gloria Steinem επέκρινε την Barbie δηλώνοντας ότι «είναι όλα αυτά που δεν θέλαμε να είμαστε και μας είπαν να είμαστε». Το 2023 όμως, η άποψη αυτή φαίνεται πως έχει αντιστραφεί. Τον περασμένο Απρίλιο, η Warner Bros δημοσίευσε την πρώτη φωτογραφία της Margot Robbie ως Barbie,αναστατώνοντας την μόδα με την αισθητική του barbiecore και ανεβάζοντας τις πωλήσεις της κούκλας κατά 20%. Πριν μια εβδομάδα, κυκλοφόρησε το πρώτο trailer της ταινίας, σε σκηνοθεσία της Greta Gerwig και ήδη μετρά πάνω από 18 εκατομμύρια προβολές.

Δεδομένου ότι βρισκόμαστε στο τέταρτο κύμα απελευθέρωσης των γυναικών, πως φτάσαμε να έχουμε ξανά ως έμπνευση μια ξανθιά κούκλα με εμμονή στο ροζ χρώμα; Ας κάνουμε μια αναδρομή για να μάθουμε ποια είναι πραγματικά η μάλλον παρεξηγημένη μας Barbie

1959

Από την «γέννησή» της, η Barbie ξεκίνησε να σπάει τα στερεότυπα. Δημιουργός της ήταν η Ruth Handler,η οποία σύστησε για πρώτη φορά μια κούκλα με «ενήλικα» χαρακτηριστικά στην αγορά. Οι κούκλες εκείνης της εποχής είχαν όλες την μορφή μωρού και καλούσαν τα κορίτσια να υποδυθούν τις μαμάδες, καθώς η οικογένεια ήταν ο μοναδικός σκοπός για μια γυναίκα εκείνης της εποχής. Η Ruth λοιπόν, αντλώντας έμπνευση από την κόρη της την Barbara (εξ ού και το Barbie), ίδρυσε την εταιρεία Mattel και κατασκεύασε μια κούκλα με γυναικείο σώμα, η οποία φοράει όμορφα outfits, έχει φίλες, ακολουθεί όποια καριέρα επιθυμεί ενώ το αγόρι της, ο Ken,υπάρχει για να την στηρίζει. Το slogan της; «You can be anything». 

1964

5 χρόνια αργότερα, ακολούθησε ένα σημαντικό φάουλ. Η Mattel κυκλοφόρησε μια Barbie η οποία συνοδεύονταν από ένα βιβλιαράκι με τίτλο «Πώς να χάσετε βάρος» και με την συμβουλή στο οπισθόφυλλο: «Μη τρώτε!». Επιπρόσθετη ήταν μια ζυγαριά κολλημένη στα 49 κιλά. Κάτι τέτοιο σήμερα θα είχε καταδικασθεί από κάθε γονέα αλλά τα δεδομένα των 60s, ήταν πολύ διαφορετικά.

1980

Παρουσιάστηκε η πρώτη black Barbie. Ήταν φτιαγμένη από την Kitty Black Perkins, μια αφροαμερικανή σχεδιάστρια μόδας η οποία δεν είχε ποτέ δική της Barbie πριν δουλέψει στην Mattel. Η Black Perkins ορίστηκε ως η κύρια σχεδιάστρια της εταιρείας, φτιάχνοντας πάνω από 100 ρούχα για την Barbie κάθε χρόνο.

1993

Ακτιβιστές και καλλιτέχνες με το όνομα «The Barbie Liberation Organization» προκάλεσαν όλεθρο στα καταστήματα παιχνιδιών. Με μια μικρή «χειρουργική επέμβαση» αντάλλαξαν κρυφά τα φωνητικά κουτιά των Barbie με αυτά των GI Joe. Έτσι, οι κούκλες Barbie έλεγαν φράσεις όπως: «Η εκδίκηση είναι δίκη μου» ενώ οι GI Joe έλεγαν: «Θέλεις να πάμε για ψώνια;»

2013

Οι έρευνες έδειξαν ότι αν η Barbie ήταν πραγματική γυναίκα, θα είχε 99 εκατοστά περιφέρεια στήθους, 45 εκατοστά μέση και 83 εκατοστά γοφούς. Δεν θα μπορούσε να σηκώσει το κεφάλι της λόγω του υπερβολικά λεπτού λαιμού της, ενώ θα είχε χώρο μόνο για το μισό της συκώτι. Το νούμερο παπουτσιών της θα ήταν γύρω στο 35 και μάλλον θα έπρεπε να σέρνεται στα τέσσερα λόγω των λεπτεπίλεπτων αστραγάλων της. Η Daily Mail την αποκάλεσε μεταλλαγμένη. Σκληρός χαρακτηρισμός.

2015

Ο Jeremy Scott, ο τότε καλλιτεχνικός διευθυντής του οίκου Moschino, φτιάχνει μια συλλογή με ρούχα εμπνευσμένα στο 100% από την Barbie. «Όπως κάθε κορίτσι και gay αγόρι λάτρεψα την Barbie» δηλώνει στην Vogue. «Εκείνη και εγώ μοιραζόμαστε ακριβώς τα ίδια πράγματα: θέλουμε να φέρουμε χαρά στους ανθρώπους». Η συλλογή πέτυχε, η φήμη της κούκλας όμως παρέμεινε ίδια.

2016

Ύστερα από τόση κριτική και μια σημαντική μείωση στις πωλήσεις της κούκλας, η Mattel κυκλοφόρησε μια σειρά με νέους σωματότυπους: «ψηλή», «μικροκαμωμένη» και «curvy».Συμπεριέλαβε 7 ακόμα διαφορετικούς τόνους δέρματος, 22 χρώματα ματιών και 24 χτενίσματα. Το 2020 διαφοροποίησε ακόμα περισσότερο την συλλογή της προσθέτοντας Barbies χωρίς μαλλιά, με προσθετικό πόδι, με λεύκη, πάνω σε αναπηρικό αμαξίδιο, ακόμα και με χιτζάμπ.Η ανανεωμένη Barbie στηρίζει την διαφορετικότητα, στέκεται για τα δικαιώματα των τρανς ενώ ακολουθεί τα πιο ανδροκρατούμενα επαγγέλματα όπως φυσικός, αστροναύτης ακόμα και πρόεδρος, φορώντας χαριτωμένα φούξια ρούχα και κραγιόν. Η σκηνοθέτης Greta Gerwing θα εμπνευστεί από όλα τα παραπάνω.

2021

Το barbiecore βρίσκεται στο επίκεντρο των trends. O Valentino δημιούργησε μια εξαιρετική συλλογή βαμμένη στο φούξια της Barbie και ο Balenciaga ακολούθησε στο ίδιο ύφος, ανεβάζοντας τις αναζητήσεις για το ροζ χρώμα κατά 416%. Celebrities όπως οι Kardashians, η Zendaya και η Anne Hathaway, επέλεξαν total pink εμφανίσεις στο κόκκινο χαλί, ως έναν συμβολισμό της γυναικείας ενδυνάμωσης.

2023

Η αναμενόμενη ταινία της Barbie κυκλοφορεί αυτόν τον Ιούλιο με την Greta Gerwing και την Margot Robbie να εισάγουν κάτι νέο σε όλη τη διαχρονική γοητεία της κούκλας, ρίχνοντας μαύρη πέτρα στα λάθη του παρελθόντος. Ο Ryan Gosling βρίσκεται και αυτός εκεί, πάντοτε ως ένας απλός Ken. Η Barbie από την άλλη μπορεί να είναι οποιαδήποτε και να κάνει οτιδήποτε, χωρίς να εξαρτιέται από κανέναν και χωρίς φυσικά να χρειαστεί να αλλάξει ποτέ τα ροζ outfits της για να προσαρμοστεί. Υπάρχει κάτι πιο φεμινιστικό από αυτό;