Marie Kondo: Η ιαπωνική τέχνη της τακτοποίησης

Έχει περάσει πάνω από μια δεκαετία από τότε που η Marie Kondo μπήκε στη λαϊκή κουλτούρα σαν μια σύγχρονη Mary Poppins, διδάσκοντάς μας ότι καθαρίζοντας τον χώρο μας, καθαρίζουμε το μυαλό μας. Η 38χρονη σήμερα Kondo έγινε διάσημη από το πρώτο της βιβλίο, «The Life-Changing Magic of Tidying Up: The Japanese Art of Decluttering and Organizing», που κυκλοφόρησε στα ελληνικά με τον τίτλο «Σπίτι σε τάξη - Ζωή σε τάξη» από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος. Ακολούθησαν άλλα τρία παρόμοια μπεστ-σέλερ και το περιοδικό Time την τοποθέτησε στη λίστα των ανθρώπων με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο.

Τα τελευταία χρόνια πολλά άλλαξαν στην προσωπική ζωή της διάσημης Γιαπωνέζας συμβούλου life style: παντρεύτηκε και έγινε μητέρα. Πολλά άλλαξαν και στη ζωή των ανθρώπων που εφάρμοσαν τη μέθοδό της, τη γνωστή ως KonMari. Τι λέει με λίγα λόγια η Marie Kondo: αν ζούμε σε έναν ακατάστατο ή βρόμικο χώρο, γινόμαστε πιο επιρρεπείς στο άγχος. Η τάξη, η καθαριότητα, η αρμονία των πραγμάτων γύρω μας —όσο ταπεινά κι αν είναι— μπορούν να μας κάνουν πιο ευτυχισμένους στις προσωπικές μας σχέσεις και στην εργασία. Η συμβουλή είναι απλή: μην αφήνετε ξέστρωτο το κρεβάτι σας, μην πετάτε το ένα παπούτσι στη μια άκρη του δωματίου και το άλλο στην απέναντι άκρη· ξεσκονίστε· σκουπίστε· σιδερώστε τα ρουχαλάκια σας· φορέστε άνετες πιτζάμες και κοιμηθείτε σε καθαρά σεντόνια.

Η ιαπωνική κουλτούρα του «Less is more», των χώρων που δεν είναι παραφορτωμένοι, μπορεί να μας βοηθήσει να κατακτήσουμε την ηρεμία. Μερικές φορές δεν το συνειδητοποιούμε· όμως, για παράδειγμα, μετά από ένα πάρτι στο σπίτι θα κοιμηθούμε καλύτερα αν καθαρίσουμε τον χώρο, πλύνουμε τα πιάτα και πετάξουμε τα αποφάγια προτού πάμε στο κρεβάτι. Οι συμβουλές της Kondo μπορούν να μεταμορφώσουν πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής: η μέθοδος KonMari —τακτοποιήστε, καθαρίστε, διατηρήστε την αρμονία με απλές κινήσεις— εφαρμόζεται στη μαγειρική, στη διακόσμηση, στο νοικοκυριό· ακόμα και στην οργάνωση μιας ντουλάπας. Δεν πρόκειται για «μινιμαλισμό», αλλά για μια φιλοσοφία που αφορά την οργάνωση του χρόνου μας και των χώρων που καταλαμβάνουμε, προκειμένου να απελευθερώσουμε το μυαλό μας ώστε να επικεντρωθεί σε όσα έχουν αληθινή σημασία. Ο σκοπός είναι να βρούμε την ουσία της ύπαρξης ή του σκοπού μας στη ζωή και να αποδώσουμε στο βέλτιστο επίπεδο. Είναι μια διαδικασία που έχει τις ρίζες της στον σεβασμό και την ευγνωμοσύνη για όλα τα πράγματα.

Με κάποια επιρροή από τον σιντοϊσμό, η Kondo φροντίζει τόσο τα έμψυχα όντα όσο και τα άψυχα: η στάση της δεν είναι θρησκευτική, αλλά δείχνει ευγνωμοσύνη για όλα τα αντικείμενα και τους χώρους που έχουν παίξει ρόλο στη ζωή μας: για το σπίτι μας· για ένα παλιό τζιν παντελόνι· για τις παιδικές μας φωτογραφίες· για τα δώρα που μας έκαναν οι φίλοι μας. Την ίδια στιγμή, συμβουλεύει να πετάμε ό,τι «φρακάρει» τον χώρο μας, να τον απαλλάσσουμε από ό,τι δεν έχει σπουδαιότητα. Μερικά αντικείμενα αξίζει να τα κρατάμε και να τα αγαπάμε, ενώ άλλα στερούνται συναισθήματος και ίσως είμαστε έτοιμοι να τα αποχωριστούμε. Μέσα από την πράξη του ξεδιαλέγματος καταλαβαίνουμε ποια αντικείμενα μάς δίνουν χαρά και ποια όχι.

Έχουμε πολλά να μάθουμε από την Ιαπωνία. Είναι μια αινιγματική κοινωνία που αγκαλιάζει την τεχνολογία αιχμής, ενώ ταυτοχρόνως διατηρεί παραδόσεις αιώνων. Σ’ αυτό το δίπολο στηρίζεται και η φιλοσοφία της Kondo για την «επιστροφή στα βασικά» υπό την έννοια της απλότητας, της συμφιλίωσης με τον χώρο μας και με τα αντικείμενα που μας περιβάλλουν: πολλοί άνθρωποι ακολουθώντας τις συμβουλές της άρχισαν να διπλώνουν τα ρούχα τους —να μην τα πετάνε πάνω σε καρέκλες ή σε όργανα γυμναστικής— και να μετατρέπουν το υπνοδωμάτιό τους σε καταφύγιο. Μήπως μερικοί άνθρωποι πάσχουν από αϋπνία επειδή στο υπνοδωμάτιό τους επικρατεί χάος; Μήπως μερικοί για τον ίδιο λόγο ξυπνούν με κακή διάθεση; Η Kondo είναι σίγουρη γι’ αυτό.

Στο πιο πρόσφατο βιβλίο της αναλύει το βαθύτερο νόημα του kurashi, του «τρόπου ζωής» στα ιαπωνικά. Kurashi σημαίνει στην ουσία τον ιδανικό τρόπο να περνάμε τον χρόνο μας. Πρέπει λοιπόν να φανταστούμε αυτόν τον ιδανικό τρόπο, να μάθουμε τι μας ταιριάζει καλύτερα, τι μας δίνει χαρά και τι μας ενοχλεί. Αλλά, υπάρχουν μια σειρά καταστάσεις που ίσως μας επηρεάζουν χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε: η Kondo λέει πως η είσοδος του σπιτιού μας πρέπει να παραμένει πάντοτε φωτεινή και οι χώροι όπου υπάρχει νερό να είναι πάντοτε καθαροί. Εντάξει. Αλλά, τι πρέπει να κάνουμε όταν ο/η σύντροφός μας είναι ακατάστατος/η; Η Kondo προτείνει ένα είδος μοιράσματος του χώρου, ένα μέρος του οποίου θα είναι «δικό μας»: μια ντουλάπα, ένα μπάνιο, μια βιβλιοθήκη. Αν η τάξη μάς προκαλεί χαρά και η οργάνωση δεν είναι κουραστική αγγαρεία, τα άτομα με τα οποία ζούμε ίσως μας μιμηθούν.

Σε μερικές χώρες οι άνθρωποι καθαρίζουν «συνολικά» το σπίτι τους μια φορά τον χρόνο: μαζεύουν π.χ. τα χαλιά και τακτοποιούν την αποθήκη ή το γκαράζ. Η Kondo λέει ότι ο επιμελής καθαρισμός δεν πρέπει να γίνεται μόνο μια φορά τον χρόνο: κάθε μέρα χρειάζεται ένα μικρό, σύντομο τελετουργικό τακτοποίησης και καθαριότητας· πλύσιμο των πιάτων, άνοιγμα των παραθύρων, οργάνωση αποβραδίς των καθηκόντων σχετικά με τα παιδιά.

Αν τα χρήματα δεν είναι πρόβλημα, υπάρχουν πιστοποιημένοι σύμβουλοι KonMari σε 60 χώρες και έξι ηπείρους. Αλλά, ίσως αρκεί να διαβάσει κανείς τα βιβλία της Κοndo που δίνουν πολύτιμα tips οργάνωσης και τακτοποίησης και να κάνει ένα πείραμα: να εφαρμόσει τα tips για ένα μήνα. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι κανείς δεν θα επιστρέψει στις παλιές του συνήθειες.