Πάσχεις κι εσύ από το «Impostor syndrome»; Μπορείς να το αποβάλεις

Ένα λαϊκό ρητό λέει ότι «οι ανόητοι είναι φανατικοί και σίγουροι για τον εαυτό τους, ενώ οι σοφοί έχουν πάντα αμφιβολίες». Σε μια απαιτητική καθημερινότητα, πόσο εύκολο είναι να αποφύγεις την παγίδα της αμφιβολίας για τον εαυτό σου; Πόσο πιθανό είναι να πέσει κανείς σε ένα φαύλο κύκλο μη ρεαλιστικής αυτοαξιολόγησης, νιώθοντας ότι η επιτυχία του βασίζεται απλώς στον παράγοντα της τύχης και ότι ανά πάσα στιγμή κάποιος συνεργάτης θα εκθέσει αυτή την απάτη; Δεν αναφερόμαστε σε κάποιο ντροπιαστικό μυστικό αλλά σε ένα αναγνωρισμένο φαινόμενο, γνωστό και ως «Impostor Syndrome». Το σύνδρομο του απατεώνα, συνεπώς, είναι μια ψυχολογική κατάσταση κατά την οποία το άτομο αμφιβάλλει για τα επιτεύγματά του και έχει έναν επίμονο φόβο ότι θα εκτεθεί ως απατεώνας. Παρά την επιτυχία και τα επιτεύγματά τους, τα άτομα με σύνδρομο απατεώνα συχνά πιστεύουν ότι δεν είναι τόσο έξυπνα και ικανά ή τουλάχιστον όχι όσο τα θεωρούν οι άλλοι.

Πώς ορίζεται το σύνδρομο του απατεώνα και ποιές οι επιπτώσεις του στην ψυχική υγεία

Το σύνδρομο του απατεώνα περιγράφηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1970 από τις ψυχολόγους Pauline Rose Clance και Suzanne Imes. Στην έρευνά τους διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες με υψηλές επιδόσεις βίωναν συχνά αισθήματα απάτης και αυτοαμφισβήτησης, παρά τις αποδείξεις για τα επιτεύγματά τους. Ωστόσο, δεν περιορίζεται στις γυναίκες ή σε κάποια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων και μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Αντίστοιχα, υπάρχουν αρκετά κοινά χαρακτηριστικά του συνδρόμου του απατεώνα. Τα άτομα που πάσχουν βιώνουν συχνά έντονα συναισθήματα αυτοαμφισβήτησης και άγχους, είναι υπερβολικά επικριτικά για τη δουλειά τους και συγκρίνουν συχνά τον εαυτό τους με άλλους. Μπορεί, επίσης, να έχουν την τάση να αποδίδουν την επιτυχία τους σε εξωτερικούς παράγοντες όπως η τύχη ή ο συγχρονισμός και όχι στις δικές τους ικανότητες.

Το σύνδρομο του απατεώνα μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία και την ευημερία ενός ατόμου. Μπορεί να οδηγήσει σε αισθήματα άγχους, κατάθλιψης και χαμηλής αυτοεκτίμησης. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε απροθυμία ανάληψης νέων προκλήσεων ή ευκαιριών από φόβο μήπως εκτεθούν ως «απατεώνες». Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα άτομα με σύνδρομο απατεώνα μπορεί ακόμη και να εμπλακούν σε αυτοσαμποταριστική συμπεριφορά για να αποφύγουν τον κίνδυνο αποτυχίας.

Τρόποι για να αποβάλλετε το σύνδρομο του απατεώνα

Ευτυχώς, υπάρχουν διάφορες στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα αυτά να ξεπεράσουν την αυτοαμφισβήτησή τους και να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους. Αν πάσχετε και εσείς από «Impostor Syndrome», από τα πιο σημαντικά βήματα είναι η αναγνώριση και η αποδοχή των συναισθημάτων σας. Μπορεί να είναι χρήσιμο να μοιραστείτε αυτά τα συναισθήματα με έμπιστους φίλους ή συναδέλφους που μπορούν να σας προσφέρουν υποστήριξη και επιβεβαίωση. Μια άλλη στρατηγική είναι να επικεντρωθεί κανείς στα γεγονότα και τις αποδείξεις των επιτευγμάτων του. Η δημιουργία ενός καταλόγου επιτευγμάτων και θετικών ανατροφοδοτήσεων μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της αρνητικής αυτο-ομιλίας και να προσφέρει μια πιο ρεαλιστική προοπτική για τις ικανότητές του. Το να μάθουν να παίρνουν ρίσκα και να αγκαλιάζουν τις προκλήσεις μπορεί επίσης να βοηθήσει τα άτομα με σύνδρομο απατεώνα να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους και να ξεπεράσουν τους φόβους τους για την αποτυχία. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τον καθορισμό εφικτών στόχων, την αναζήτηση νέων εμπειριών και την έξοδο από τη ζώνη άνεσής τους. Τέλος, η αναζήτηση υποστήριξης από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας μπορεί επίσης να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για την αντιμετώπιση των υποκείμενων αιτιών του συνδρόμου του απατεώνα και την ανάπτυξη στρατηγικών για τη διαχείριση της κατάστασης.

Συμπερασματικά, το σύνδρομο απατεώνα είναι μια κοινή και δύσκολη ψυχολογική κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε. Με την αναγνώριση και την αποδοχή αυτών των συναισθημάτων, την εστίαση στα επιτεύγματά του, την ανάληψη ευθυνών και την αναζήτηση υποστήριξης όταν χρειάζεται, τα άτομα με σύνδρομο απατεώνα μπορούν να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους και να ξεπεράσουν την αυτοαμφισβήτησή τους. Με χρόνο και προσπάθεια, είναι δυνατόν να ξεφύγουν από τον φαύλο κύκλο του συνδρόμου του απατεώνα και να επιτύχουν την ολοκλήρωση στη ζωή.