Lifestyle

Υπεργαμία: Το TikTok δίνει μοντέρνο όνομα και νόημα σε ένα παλιό κόλπο

Αναχρονιστική πρακτική ή δικαιολογημένη γυναικεία απαίτηση;

Υπεργαμία: Το TikTok και το νέο «φεμινιστικό» νόημα που δίνει σε αυτό που παλιά ονομαζόταν γάμος από συμφέρον.

Αν μέναμε στην εύκολη ελληνική ετυμολογία της λέξης, η υπεργαμία θα μπορούσε να σημαίνει είτε τους πολλούς γάμους είτε την έντονη σεξουαλική δραστηριότητα (το «υπέρ» με την έννοια του «πολύ», βλέπε «υπεραγαπώ»). Δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Απλώς το «υπέρ» ως πρώτο συνθετικό σημαίνει και «πάνω», βλέπε «υπέργειος». Για να μην σκοτιζόμαστε ανοίγοντας Τζάρτζανους και γραμματικές, το hypergamy, η τάση που συζητιέται στο TikTok, είναι σχέση/γάμος με κάποιον ανώτερο από μας, αυτό που ονομαζόταν παλιά «γάμος από συμφέρον».

Θα νόμιζε κανείς ότι αυτά έχουν τελειώσει. Και όμως, όπως αποδεικνύει το TikTok, η πανάρχαιη τακτική του να κυνηγάει μια γυναίκα να κάνει σχέση με κάποιον από ανώτερη κοινωνική ή οικονομική τάξη με στόχο να ανελιχθεί οικονομικοκοινωνικά αποτελεί μια σταθερά στη σύγχρονη σκηνή γνωριμιών.

Δεκάδες κορίτσια στο TikTok μοιράζονται συμβουλές για το πώς θα βρεις τον πλούσιο «χορηγό», πώς αυτός θα σε ερωτευτεί και πώς θα ζήσετε εσείς καλά και για τους άλλους σκασίλα σας. Το να πιάσεις δουλειά σε ένα κλαμπ γκολφ ή το να γίνεις θαμώνας σε συγκεκριμένα κλαμπ της Νέας Υόρκης είναι μερικά από τα «μυστικά» που διακινούνται στην πλατφόρμα.

Υπάρχει όμως και ο αντίποδας, η νέα ανάγνωση, που δεν έχει σχέση με κατινιές αλλά με μια φεμινιστική προσέγγιση. Η May Kalinu, μια 27χρονη συναισθηματική κόουτσερ στο TikTok, υπερασπίζεται αυτήν την τακτική. «Είναι μια φυσική ροπή των ανθρώπων να αναζητούν μια καλύτερη ζωή και να φιλοδοξούν να ανέβουν κοινωνικά» δηλώνει. «Δε σημαίνει ότι είσαι υλιστής ή ρηχός άνθρωπος. Η υπεργαμία έχει να κάνει με την ειλικρίνεια και την οικοδόμηση μιας αρμονικής σχέσης που βασίζεται στην οικονομική σταθερότητα και τον αμοιβαίο σεβασμό».

Στην ανάλυσή της δεν διακρίνει κανείς ούτε κυνισμό ούτε υστεροβουλία ούτε εκλογίκευση της πονηριάς. Τα επιχειρήματά της δείχνει να ευσταθούν. Οι γυναίκες, λέει, άρχισαν επιτέλους να συνειδητοποιούν την «πραγματική τους αξία» και ζητούν το καλύτερο γι’ αυτές, είναι πιο απαιτητικές σε σχέση με το παρελθόν. Παραθέτει μάλιστα μια μελέτη του 2023 όπου οι γυναίκες σε ποσοστό 50,7% αποτελούν το μορφωμένο εργατικό δυναμικό των ΗΠΑ. «Με αυξημένες γνώσεις και φιλοδοξίες, αναζητούν συντρόφους που ευθυγραμμίζονται με τους στόχους και τις φιλοδοξίες τους» εξηγεί.

Στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκεται και η ψυχοθεραπεύτρια Rachel Wright. Οι γάμοι από έρωτα είναι μια πρόσφατη πρακτική, σημειώνει, και αναφέρεται στην ινδουιστική παράδοση που θέλει τις γυναίκες να παντρεύονται άνδρες από ανώτερες κάστες για να ξεφύγουν από έναν ανερμάτιστο φτωχό βίο.

Οι συμβουλές για υπεργαμικές γνωριμίες συγκεντρώνουν πολλή κατακραυγή και κατηγορίες για προικοθηρία. Όμως, την ίδια στιγμή και τα λόγια της Kalinu και της Wright έχουν τους οπαδούς τους. Όταν τις περασμένες δεκαετίες η υπεργαμία ήταν η τακτική των γυναικών για να κατακτήσουν την κοινωνική κινητικότητα και ανέλιξη, επιβεβλημένη μάλιστα από τα κοινωνικά συμφραζόμενα, σήμερα είναι μια νορμάλ φιλοδοξία. Ή καλύτερα, απαίτηση. Και ας μοιάζει το όλο πράγμα με συναλλαγή και όχι με μια ρομαντική σχέση.

Τα έμφυλα στερεότυπα και η πατριαρχική κουλτούρα δίνουν, φυσικά, το παρών στη συζήτηση. Όταν μια γυναίκα ψάχνει έναν πλούσιο άνδρα θεωρείται στυγνή υπολογίστρια και ρηχή. Κανείς όμως δεν θα εξαπολύσει ανάλογες κατηγορίες σε έναν άνδρα που ψάχνει μια γυναίκα με προδιαγραφές μοντέλου. Επομένως, λένε οι υπέρμαχοι της υπεργαμίας, όσο η πατριαρχία είναι παρούσα στη ζωή μας, ας την χρησιμοποιήσουν και οι γυναίκες προς όφελός τους. Ποιος μπορεί να τις κατηγορήσει;