Ελληνικό τραγούδι και Ρολάν Μπαρτ τα είπαν όλα: Η αγάπη θέλει δύο

Η διαδρομή μιας αγάπης: από τον Παράδεισο των φιλιών στην Κόλαση του χωρισμού, και τα ενδιάμεσα στάδια. Το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι, άδοντας συνήθως στίχους απαρηγόρητης μοναξιάς προσεγγίζει, πάντα με τον τρόπο του, τα «Αποσπάσματα Ερωτικού Λόγου» του Ρολάν Μπαρτ. Δείτε με τα μάτια σας μερικά ενδεικτικά παραδείγματα.

Ρολάν Μπαρτ: Το «σ’ αγαπώ» δεν είναι φράση, δε μεταβιβάζει ένα νόημα, αλλά αγκιστρώνεται σε μια οριακή κατάσταση, αυτήν όπου το υποκείμενο αιωρείται σε μια σχέση αντικατοπτρισμού με τον άλλο. Είναι μια ολόφραση.

Παντελής Παντελίδης, «Θεός μου είσαι»: Γιατί να σ’ αγαπάω πιο πολύ όταν μακριά μου είσαι/ γιατί να θέλω πάλι το φιλί όταν απλά το χάνω/ γιατί όταν νιώθω ελεύθερος νομίζω ότι θα πεθάνω/ γιατί όταν δεν ξέρω πού γυρνάς Θεός μου είσαι.

Νατάσσα Θεοδωρίδου, «Αν υπάρχει παράδεισος»: Αν υπάρχει παράδεισος/ τότε είναι στα μάτια σου/ Στου κορμιού τα παλάτια σου/ σαν βασίλισσα μπήκα/ Αν υπάρχει παράδεισος/ τότε είναι στα μάτια σου/ Αν υπάρχει παράδεισος/ επιτέλους τον βρήκα/ Αν υπάρχει παράδεισοοος.

Πάολα, «Αγάπη δολοφόνος»: Είσαι αγάπη δολοφόνος/ Είσαι, είσαι/ Με μαύρο γράμμα ταχυδρόμος/ Είσαι, είσαι/ Είσαι αγάπη δολοφόνος/ Είσαι, είσαι δολοφόνος.

Ρολάν Μπαρτ: Το «σ’ αγαπώ» δεν έχει αποχρώσεις. Καταργεί τις εξηγήσεις, τις διευθετήσεις, τις βαθμίδες, τις λεπτολογίες.

Παντελής Παντελίδης, «Κόψε με στα δυο»: Μωρό μου κόψε με στα δυο, πεθαίνω/ κράτα το μισό, σε θέλω/ μόνος μου κι αυτό το βράδυ/ πάω να τρελαθώ και κλαίω./ Στείλε μου ένα σημάδι/ να ’ρθω να σε βρω/ ή πάλι κόψε με στα δυο/ να μην προλάβω να σου πω/ σε θέλω, πεθαίνω.

Νατάσσα Θεοδωρίδου, «Καταζητείται»: Καταζητείται, καταζητείται/ Δεν είναι σπίτι, πού να τον βρω/ Άμα τον δείτε, αχ, να του πείτε/ πως, αν γυρίσει, τον συγχωρώ.

Πάολα, «Δεν ξηγήθηκες καλά»: Άλλα πίστευα για σένα κι άλλα είχα φανταστεί/ ήσουν μια ζωή στο ψέμα κι ήμουν πάντα εγώ σωστή/ Κρίμα κι άδικο για μένα που σε είχα εμπιστευθεί/ όλα πήγανε χαμένα δεν τα άξιζες εσύ.

Ρολάν Μπαρτ: Σαν περάσει η πρώτη ομολογία, «σ’ αγαπώ» δεν θα πει πια τίποτε. Είναι, απλώς, μια επανάληψη του παλαιού μηνύματος (που ίσως μάλιστα να μη διοχετεύτηκε μέσα από τις λέξεις αυτές), που γίνεται με έναν τρόπο αινιγματικό γιατί φαντάζει τόσο κενός!

Παντελής Παντελίδης, «Σου ’γινε το σ' αγαπώ συνήθεια»: Διάβασαν τα χείλη σου, μου είπαν/ κι απ’ το στόμα σου δυο λέξεις βγήκαν./ Σου ’γινε το σ’ αγαπώ συνήθεια/ κι άσε με να ζω σε παραμύθια με τη σκιά σου.

Νατάσσα Θεοδωρίδου, «Δε σε νοιάζει για μας»: Δε σε νοιάζει για μας/ Μόνο εσένα αγαπάς/ Τόσα όνειρα ψέεεμα/ Σαν αέρας περνάς/ μια στιγμή και ξεχνάς/ Για ποια αγάπη μιλάαας/ Δε σε νοιάζει για μας/ Μόνο εσένα αγαπάς/ Κι όλα πήγαν χαμέεενα/ Κι αν ευθύνες ζητάς/ Μια στιγμή δεν πονάς/ Δε σε νοιάζει για μααας.

Πάολα, «Τελειωμένες καταστάσεις»: Ούτε μια λέξη, ούτε μια σκέψη, τίποτα/ ούτε συγγνώμη, να αλλάξω γνώμη, τίποτα/ φύγε δε θέλω και άλλα τόσα ψέματα/ άσ’ το σου λέω έπαθα μα σ’ έμαθα/ δεν σε μισώ, μα αδιαφορώ.

Ρολάν Μπαρτ: Το «σ' αγαπώ» δεν έχει πέραν. Είναι η λέξη της δυάδας (μητρικής, ερωτικής)· μέσα της, καμιά απόσταση, καμιά παραμόρφωση δεν έρχεται να χαράξει το σημείο.

Παντελής Παντελίδης, «Λιώμα σε γκρεμό»: Παύω πλέον να σε νοιάζομαι, δε σε χρειάζομαι/ Και απορώ πόση αξία σου ’χα./ Παύω πλέον να σε σκέφτομαι, το λέω και ντρέπομαι/ Και όσα ακούμπησες πετάω ρούχα.

Νατάσσα Θεοδωρίδου, «Αχάριστη καρδιά»: Αχάριστη καρδιά, δεν μ’ αγαπάς/ Κι ας ήμουν αγκαλιά να καταλήξεις/ Στο αίμα σου το έχεις να σκορπάς/ φιλιά με ημερομηνία λήξης.

Πάολα, «Φάρμακο»: Μου το ’χε πει η μάνα μου/ η στάμνα κι η βεράντα μου/ να την πετάω πού και πού/ μα την καρδιά μου προς θεού.

Ρολάν Μπαρτ: Ως αντισημείο, το «σ’ αγαπώ» ανήκει στην περιοχή του Διονύσου: το βάσανο δε γίνεται αντικείμενο άρνησης, αλλά απλώς, δια της προφοράς, δεν εσωτερικεύεται: λέω «σ’ αγαπώ», σημαίνει εξοβελίζω το αντενεργό στοιχείο, το παραπέμπω στον κουφό και θρηνώδη κόσμο των σημείων.

Παντελής Παντελίδης, «Αλεξίσφαιρο γιλέκο»: Γιατί στην καρδιά μου έχω αλεξίσφαιρο γιλέκο/ η ψυχή μου μαδημένη σε μια χούφτα δάκρυα./ Όνειρό μου και ψυχή μου, όταν θα ’ρθεις στη ζωή μου,/ η ύπαρξή μου θα ’ναι ήδη χίλια μίλια μακριά.

Νατάσσα Θεοδωρίδου, «Σκουπιδιάρικο»: Κι έβριζα και φώναζα «είναι κρίμα κι άδικο»/ Γεύτηκα σε μια βραδιά και ζωή και θάνατο/ Κι έβριζα και φώναζα «κοίτα τι απέμεινε»/ Μια αγάπη θρύψαλα και συντρίμμια έγινε/ Το πρωί τα μάζεψε ένα σκουπιδιάρικο/ κι έβριζα και φώναζα «είναι κρίμα κι άδικο».

Πάολα, «Σε καίει»: Εγωιστή και ψεύτη,/ η φήμη σου όλο πέφτει,/ μόλις σου έκοψα τις νύχτες τις καυτές./ Εγωιστή και ψεύτη,/ κοιτάξου στον καθρέφτη,/ κι αν δεις το είδωλό σου, πες του ότι φταις.

Ρολάν Μπαρτ: Τι να σκεφτούμε, τελικά, για το βάσανο; Πώς να το συλλογιστούμε, να το αξιολογήσουμε; Το βάσανο ανήκει αναγκαστικά στην περιοχή του κακού; Το ερωτικό βάσανο δεν επιδέχεται, άραγε, παρά μόνο μια αντενεργό υποτιμητική (πρέπει να υποταχθώ στην απαγόρευση) αντιμετώπιση; Μπορούμε, αντιστρέφοντας την αξιολόγηση, να φανταστούμε μια τραγική αντίληψη του ερωτικού βασάνου, μια τραγική κατάφαση του «σ’ αγαπώ»;

Παντελής Παντελίδης, «Κακό σκυλί ψόφο δεν έχει»: Μα όπως λέει κι ο λαός «κακό σκυλί ψόφο δεν έχει»/ Η καρδούλα μου αντέχει ευτυχώς/ Μα όπως λέει κι ο λαός «κακό σκυλί ψόφο δεν έχει»/ Κι άλλο αφεντικό θα έχει προσεχώς.

Νατάσσα Θεοδωρίδου, «Ένα σπίτι καίγεται»: Κρίμα τόση αγάπη, κρίμα/ Ήσουν πάντα χύμα, κρίμα/ Πήρε φωτιά η ζωή/ που ζήσαμε μαζίιι/ Κρίμα τέτοια τύχη, κρίμα/ Ήταν χαμένος χρόνος, κρίμα/ Ζήλεψες την ψευτιά/ της άναψες φωτιάαα/ Ένα σπίτι καίγεται/ Παίρνει η ζωή μου φωτιά/ Κρίμα που σ’ αγάπησα/ Δεν αξίζεις ούτε ματιά/ Κρίμα να ’σαι εσύ το κρίμα μου/ Κρίμα να περνάς για θύμα μου/ Κρίμα τόσα όνειρα χαμένα/ Κρίμα τα δάκρυά μου, κρίμα/ Πόνεσες την καρδιά μου, κρίμα/ Καις μες στη φωτιά/ της γης την ανθρωπιά.

Πάολα, «Δεν σε έχω ξεπεράσει»: Δε σ’ έχω ξεπεράσει,/ κι εμένα έχω χάσει,/ σκοτώνω τη ζωή μου,/ την καρδιά μου, το μυαλό./ Αρρώστια μου και τρέλα,/ πορεία στα χαμένα,/ χωρίς εσένα τώρα,/ ποιο αδιέξοδο να βρω.