Τι αποκαλύπτουν οι σημειώσεις στην ατζέντα μας για εμάς

Ο Σεπτέμβρης (επιτέλους) ήρθε, επιστρέψαμε όλοι στη δουλειά, και τα κεφάλια μέσα, που λένε. Για μένα ο Σεπτέμβρης είναι μια μικρή πρωτοχρονιά. Τότε (τώρα δηλαδή) είναι που νιώθω περισσότερο ανανεωμένη και ορεξάτη για ένα καινούργιο ξεκίνημα. Έχω ήδη κάτσει πολύ το καλοκαίρι και ανυπομονώ. (Ο καθένας με τα βίτσια του…)

Για τη δουλειά μου χρησιμοποιώ μία κανονική, χάρτινη ατζέντα. Οι ατζέντες μού άρεσαν πάντα, ακόμα και πριν ξεκινήσω να ασχολούμαι με τη διδασκαλία. Απλά πριν δεν είχα τόσα πολλά πράγματα να σημειώνω. Έχω, δε, στη βιβλιοθήκη μου φυλαγμένες τις ατζέντες των τελευταίων ετών σε περίπτωση που χρειαστώ κάτι. Κάθε τόσο κάνω μια εκκαθάριση αλλά σίγουρα κρατάω τα τελευταία 2 χρόνια.

Τι δείχνουν για εμάς οι «σημειώσεις» μας στην ατζέντα;

Οι περισσότεροι που με βλέπουν να την κουβαλάω παντού μαζί μου με ρωτάνε έκπληκτοι γιατί απλά δεν τα σημειώνω στο κινητό μου τηλέφωνο. Εκεί συνήθως παίρνω μια βαθιά ανάσα και αρχίζω να εξηγώ πόσο πιο πρακτικό και αποτελεσματικό είναι για μένα. Το συγκεκριμένο δεν είναι βίτσιο, ούτε μια γλυκιά νοσταλγία στην οποία επιμένω παραλόγως κάνοντας τη ζωή μου πιο δύσκολη. Για εμένα προσωπικά είναι όντως πιο λειτουργικό. Ναι, ομολογουμένως, έχω ό,τι στυλό, μαρκαδοράκι και μολύβι μπορείτε να φανταστείτε σε μια τεράστια κασετίνα που ουσιαστικά είναι νεσεσέρ, αλλά αυτό δεν έχει να κάνει.

Στην ατζέντα όμως αυτή δεν σημειώνω μόνο τα της εργασίας μου. Σε κάποιες σελίδες, ειδικά αυτές του καλοκαιριού που είναι πιο άδειες, υπάρχουν γραμμένα αποσπάσματα ιστοριών, σκέψεις, λίστες με πράγματα που πρέπει να γίνουν (to-do lists), λίστες για ψώνια, κτλ. Ό,τι οι περισσότεροι άνθρωποι συνήθως σημειώνουν στην εφαρμογή «Σημειώσεις» (Notes) στο κινητό τους τηλέφωνο.

«Θέλεις δηλαδή να μας πεις ότι εσύ δεν έχεις τίποτα γραμμένο εκεί;» Προφανώς και έχω. Και όχι μόνο έχω, αλλά οι «σημειώσεις» μου εκεί πάνε πολλά χρόνια πίσω, και ποικίλλουν φοβερά στο περιεχόμενό τους.

Η αρθρογράφος και συγγραφέας Charley Locke, η οποία αρθρογραφεί για τη New York Times και άλλα μέσα, δημοσίευσε ένα άρθρο πριν λίγες ημέρες στο The Atlantic αναλύοντας τι τελικά σημειώνουν οι περισσότεροι άνθρωποι στα Notes τους, και πόσο προσωπικά μπορεί να είναι, σε σημείο που δεν θα ήθελαν κανέναν άλλον να έχει πρόσβαση σε αυτά.

Ξεκινάει λέγοντας ότι αυτό που κάνει την εφαρμογή αυτή τόσο αποκαλυπτική είναι ότι το περιεχόμενό της δεν έχει κοινό. Σε αντίθεση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν προορίζεται για δημόσια κατανάλωση. Σε αντίθεση με ένα κείμενο, δεν προορίζεται καν για ένα άλλο άτομο. Σε αντίθεση με το Evernote ή το Notion, δεν είναι απαραίτητα οργανωμένο για τον μελλοντικό εαυτό του χρήστη. Είναι ουσιαστικά ένα ενσωματωμένο «πρόχειρο χαρτί» μέσα σε ένα τηλέφωνο και αποκαλύπτει το ψηφιακό υποσυνείδητο ενός ατόμου.

Μετά η Locke απαριθμεί τι έχουν γράφουν στην εφαρμογή «Notes» γνωστοί και φίλοι της τους οποίους ρώτησε: bucket lists για τη ζωή τους, πού να βρεις καλά έπιπλα, τραγούδια για να δοκιμάσεις καραόκε, ποια θέματα να συζητήσουν με τον θεραπευτή τους, φάρμακα κατά του άγχους που έχουν ήδη δοκιμάσει, ένα αρχείο για το πότε είχαν την τελευταία τους περίοδο, μια καθημερινή παρακολούθηση βάρους, πανεπιστήμια στα οποία να κάνουν αίτηση, σημειώσεις από μια επαγγελματική συνάντηση, αστεία που έκαναν με έναν πρώην, αστεία από καλοκαιρινή κατασκήνωση, ένα προσχέδιο μιας δύσκολης συζήτησης με ένα μέλος της οικογένειας, ένα προσχέδιο ενός μηνύματος για κάποιον με τον οποίον συνδέονται ερωτικά, κομπλιμέντα που τους έχουν κάνει, άτομα με τα οποία έχουν κοιμηθεί, τα ονόματα των μελών της οικογένειας ενός φίλου, πιθανά ονόματα παιδιών, και πολλά άλλα.

Κάπου εκεί διέκοψα την ανάγνωσή μου για να μπω στην εφαρμογή και αν δω τι είχα σημειώσει εγώ (αν και μεταξύ μας θυμάμαι τα περισσότερα), και σε πόσα από τα παραπάνω θα έβαζα ένα τικ. Εντέλει θα έβαζα σε 2-3 μόνο, αλλά ίσως επειδή πολλά πράγματα, όπως προανέφερα, τα γράφω επί χάρτου. Οι πιο «ζουμερές» σημειώσεις είναι αυτά τα προσχέδια μηνύματα σε ανθρώπους, και οι πιο αδιάφορες κάτι άκυροι αριθμοί τηλεφώνων ή διευθύνσεις τις οποίες κάποιος μου ζήτησε να σημειώσω και να τους στείλω.

Η αλήθεια είναι πως η εφαρμογή αυτή δεν έχει συγκεκριμένο σκοπό. Αντίθετα, κρατά εφήμερα αρχεία της καθημερινής ζωής που διαφορετικά θα μπορούσαν να υπάρχουν σε χαρτάκια Post-it και σε φακέλους λογαριασμών που πετάμε. Όταν γράφουμε σημειώσεις δεν σκεφτόμαστε το κοινό, αλλά επίσης δεν μπαίνουμε και πάντα στον κόπο να τις διαγράψουμε (γι’ αυτό έχω ακόμα τα άκυρα αυτά τηλέφωνα). Η Locke μας λέει πως όπως ένα ημερολόγιο, ή εφαρμογή, κρατά τις σκέψεις μας σε χρονολογική σειρά για ένα χρονικό διάστημα. Σε αντίθεση, όμως, με τις καταχωρήσεις ημερολογίου, πολλές σημειώσεις δεν συμπεριλαμβάνουν αυτοστοχασμό ή ανάλυση. Το αποτέλεσμα είναι ότι η εφαρμογή λειτουργεί σαν ένας μακροχρόνιος εσωτερικός μονόλογος—ένας φακός για το τι σκέφτεται πραγματικά κάποιος.

Όπως όμως και με τα παλιά μας ημερολόγια, για αυτούς δηλαδή που είχαν, το να κοιτάς πίσω, δεν είναι πάντα…ωραίο ή εποικοδομητικό. Έχει τύχει να πέσω πάνω σε παλιά ημερολόγιά μου από την εφηβεία και να κάνω περίεργους μορφασμούς ντροπής και αποδοκιμασίας. The drama! Τα παίρναμε όλα τόσο σοβαρά τότε. Κάθε «πρόβλημα» ήταν και το τέλος του κόσμου. Έχει τύχει να πετάξω κάνα-δυο, όπως επίσης και να σβήσω καμιά εικοσαριά από την εφαρμογή τα οποία θεωρούσα…δεν ξέρω τι ακριβώς …ντροπιαστικά; Υπερβολικά; Αχρείαστα; Θυμάμαι πως ήμουν και τι ένιωθα, δεν χρειάζεται να το διαβάζω κιόλας. Πάει, πέρασε. Πάμε παρακάτω.

Για τις νεότερες γενιές, βέβαια, το Notes και παρόμοιες εφαρμογές είναι τα ημερολόγιά τους, γιατί γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε έναν ψηφιακό κόσμο, και ενώ υπάρχουν στην αγορά ακόμα ημερολόγια με λουκετάκια και κλειδί (είχα πάρει ένα στην ανιψιά μου η οποία είναι 11 και έχει ήδη κινητό), δεν ξέρω κατά πόσο τα παιδιά σήμερα τα χρησιμοποιούν, ή ξεκινάνε με τη γνωστή φράση: Αγαπημένο μου ημερολόγιο. Όπως και να ‘χει όμως, αυτό που σίγουρα έχουμε κοινό είναι η επιθυμία αυτές οι σημειώσεις να παραμείνουν προσωπικές και μακριά από τα μάτια άλλων. Ή μήπως όχι;

Φυσικά, πολλά από αυτά που σκεφτόμαστε δεν είναι πολύ ενδιαφέροντα, ή τέλος πάντων δεν είναι πάντα ενδιαφέροντα. Αυτός είναι ο λόγος, μας λέει η Locke, για τον οποίο επεξεργαζόμαστε τις εκδοχές του εαυτού μας που δείχνουμε στους άλλους, είτε σε απομνημονεύματα, είτε σε μια συνομιλία, είτε σε «φακέλους» φωτογραφιών. Ακόμη και οι viral «ξεναγήσεις» στην εφαρμογή Notes που κάποιοι κάνουν στο TikTok— οι οποίες παρουσιάζονται ως μια «αφιλτράριστη» ματιά στις σκέψεις κάποιου—είναι ουσιαστικά επιμελημένες και εστιάζουν στο πόσο «άκυρο» μπορεί να είναι το να δείξεις σε κάποιον τις σημειώσεις σου εκεί.

Επιλέγοντας τι από τον εαυτό μας μοιραζόμαστε ή κρατάμε για εμάς, μας βοηθά να κατανοήσουμε τον εαυτό μας: «Τα άτομα που περιστασιακά διαγράφουν κάποια πληροφορία που δεν είναι καθόλου σχετική πια θα έχουν μια βαθύτερη σχέση με τα πράγματα που έχουν καταγράψει», είπε ο Fabian Hutmacher, ο οποίος σπουδάζει αυτοβιογραφική ψηφιακή μνήμη στο Πανεπιστήμιο του Würzburg, στη Γερμανία. Η γοητεία της εφαρμογής Notes, είπε, πηγάζει από το γεγονός ότι δεν είναι επιμελημένη: Είναι ένας τρόπος να δεις πέρα από αυτό που κάποιος θα ήθελε να παρουσιάσει — ή πέρα από την εκδοχή του εαυτού σου που θα προτιμούσες να θυμάσαι.

Εσείς, τι γράφετε εκεί;