Είναι το μπεζ το χρώμα των... πλουσίων και γιατί;

Σε παλαιότερες εποχές, οι πλούσιοι είχαν την τάση να ντύνονται με χρώματα, όπως το indigo, το βυσσινί, το πορφυρό των ευγενών και των βασιλιάδων. Δεν βρισκόμαστε πλέον σε αυτή την εποχή. Σήμερα, η απόχρωση που προτιμούν οι πλουσιότεροι άνθρωποι στη γη είναι το πιο άχαρο και μουντό από τα όχι και τόσο χρώματα, το μπεζ. Το μπεζ είναι το νέο statement χρώμα, όχι γιατί προσπαθεί, αλλά ακριβώς γιατί δεν προσπαθεί. Από τις πίστες του St. Moritz μέχρι τα tech γραφεία της Silicon Valley, η πολυτέλεια φοράει σιγαστήρα και μιλάει... σχεδόν ψιθυριστά. Βέβαια μας βάζει και σε σκέψεις. Μήπως τελικά η πιο εξελιγμένη και «πονηρή» μορφή show-off είναι αυτή που δεν φαίνεται;

Μπεζ: Το σύγχρονο χρώμα των πλουσίων και της ήσυχης πολυτέλειας 

Τι δηλώνουν διάσημα ονόματα του lifestyle και των επιστημών για το μπεζ χρώμα

Για τη Lindsey Woodcock, σύμβουλο πολυτελών ταξιδιών, η μπεζ επέλαση αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά στα σαλέ και τους δρόμους του St. Moritz της Ελβετίας, του αποκλειστικού θέρετρου των Άλπεων όπου ζει και η ίδια και οι σαφώς σούπερ πλούσιοι φίλοι και γνωστοί της. «Γίνεται κάτι που δεν μπορείς να μην το δεις», δήλωσε η  Woodcock, η οποία έχει επίσης κατοικίες στο Λονδίνο και στο Sun Valley. «Υπάρχουν πλήθη ανθρώπων που περιφέρονται εξ ολοκλήρου σε κρεμ ή μπεζ ή υπόλευκους τόνους». Με φόντο μια αντιελιτίστικη διάθεση στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, ο προνομιούχος κόσμος του St. Moritz έχει γίνει ένας τόπος καταπραϋντικών ουδέτερων χρωμάτων. Το βλέπετε σε καταστήματα όπως το κατάστημα με κασμίρ Lamm, στο λόμπι του ξενοδοχείου Badrutt's Palace και στη βεράντα του εστιατορίου Paradiso, με θέα στην κοιλάδα Engadine.

Καθώς οι παγκόσμιες αγορές αναστατώνονται, οι πλουσιότεροι των πλουσίων κρύβονται σε ήπια καμουφλάζ. Οι μπεζ αποχρώσεις, δήλωσε ο Robert H. Frank, συνταξιούχος καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Cornell και συγγραφέας του βιβλίου "Luxury Fever: Why Money Fails to Satisfy in an Era of Excess", στέλνουν ένα ιδιαίτερο μήνυμα: «Δεν χρειάζεται να έχετε φωτεινά, κραυγαλέα χρώματα για να ανακοινώσετε την παρουσία σας. Έχετε άφθονα περιουσιακά στοιχεία σε απόθεμα. Δεν χρειάζεται να κάνετε μεγάλο θόρυβο».

«Την περασμένη εβδομάδα, πήγα για σκι με την οικογένειά μου, και όλα μας τα είδη σκι ήταν μπεζ, καφέ, παναμέζικα», δήλωσε ο δισεκατομμυριούχος Ιταλός μεγιστάνας της μόδας Brunello Cucinelli. «Δεν θέλω να ακουστώ ξεροκέ, αλλά όταν πρωτοβγήκα με αυτά τα χρώματα - ένα κοτλέ κοστούμι από Παναμά, εκρού σακάκια για το χειμώνα - ο κόσμος σκέφτηκε: “Μόνο ο Πάπας μπορεί να φοράει αυτά τα χρώματα!” Ντρέπομαι λίγο να το πω, αλλά είμαι πεπεισμένος ότι έπαιξα λίγο ρόλο σε αυτή την αλλαγή των χρωμάτων. Και αν όλο και περισσότεροι πλούσιοι άνθρωποι αποφάσισαν ξαφνικά να υιοθετήσουν αυτές τις αποχρώσεις ως αναπόσπαστο μέρος του ντυσίματός του, τόσο το καλύτερο. Βασικά αυτό δείχνει πόσο έξυπνοι είναι», συνέχισε.

Αυτό το χρώμα αναδεικνύει και την ποιότητα. Το μπεζ είναι ο τέλειο καμβάς για να αναδειχθεί η υφή και η ποιότητα του υφάσματος. Όπως εξηγούν οι τεχνίτες του οίκου Loro Piana, «σε ένα έντονο χρώμα, η διαφορά ανάμεσα στο κασμίρ και στο μαλλί δεν φαίνεται τόσο καθαρά όσο στο μπεζ». Η ουδετερότητα του χρώματος υπογραμμίζει την υλικότητα. Δεν είναι απλά χρώμα, είναι «αποκάλυψη υφής».

Αν κάποτε οι έντονες αποχρώσεις αποτελούσαν ένδειξη πλούτου, τώρα η προτίμηση στα ήσυχα χρώματα έχει εξελιχθεί σε «δήλωση πολυτέλειας και δύναμης», σύμφωνα με τον Filippo Ricci, τον δημιουργικό διευθυντή της Stefano Ricci, του διάδημου προμηθευτή ανδρικών ρούχων υπερπολυτελείας στη Φλωρεντία της Ιταλίας. «Η αίσθησή μου είναι ότι το χρώμα τελικά θα επιστρέψει», είπε. «Αλλά αυτή τη στιγμή, σε όλους αρέσει το μπεζ».

Γιατί «κόλλημα» με το μπεζ χρώμα;

Το ερώτημα τέθηκε στον Alessandro Sartori, τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Ermenegildo Zegna, της ιταλικής εταιρείας ειδών πολυτελείας που είναι γνωστή για τον εξοπλισμό corporate μεγιστάνων. «Οι υπερπλούσιοι δεν θέλουν να επιδεικνύονται και τα μπεζ χρώματα είναι ό,τι πρέπει από αυτή την άποψη. Αυτή η κατηγορία ανθρώπων είναι εξαιρετικά διακριτική και δεν θέλει να γίνεται αντιληπτή», έχει δηλώσει ο κ. Sartori. Το να είσαι μοντέρνα υπερπλούσιος, πρότεινε, σημαίνει να είσαι ντυμένος στα ανώδυνα χρώματα της παιδικής τροφής και των μπισκότων βουτύρου: latte, βρώμη, κρέμα, καραμέλα, café au lait. «Είναι όλα μέσα σε μια περιορισμένη τονικότητα - κομψά, αλλά όχι πολύ μακριά από το να είναι αισθητά», είπε ο κ. Sartori.

Φαίνεται ότι οι καθησυχαστικοί τόνοι - ξεκούραστοι, πολυτελείς, μη αντιφατικοί - συνάδουν με τις συνολικές προτιμήσεις των υπερπλούσιων. Είναι ένα κοινό που εκτιμά την ποιότητα έναντι της ποσότητας και την αυθεντικότητα έναντι της επίδειξης. Φαίνεται να είναι ένα ώριμο είδος πολυτέλειας που δεν αναζητά εξωτερική επικύρωση. Σύμφωνα με έρευνα του Harvard Business Review (2023), η επιλογή "low-arousal" χρωμάτων – όπως το μπεζ – συνδέεται με αυξημένη αίσθηση ελέγχου και εσωτερικής σταθερότητας. Τα άτομα που βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας συχνά επιλέγουν αυτά τα χρώματα όχι για να ξεχωρίσουν, αλλά για να αποφύγουν την περιττή τριβή, μεταφέροντας ένα αίσθημα «ασφάλειας χωρίς θόρυβο».

Πλάι στο χρώμα, έρχεται και το αγαπημένο look του εκατομμυριούχου «ρακοσυλλέκτη». Το Silicon Valley aesthetic έχει συμβάλλει σημαντικά στη σύγχρονη μπεζ λατρεία. Φιγούρες όπως ο Steve Jobs, ο Mark Zuckerberg και σήμερα ο CEO της Patagonia, επένδυσαν σε "uniform dressing" — όπου το ουδέτερο χρώμα γίνεται μέρος της αποποίησης του καπιταλιστικού flash. Το μήνυμα είναι: Δεν χρειάζεται να σας εντυπωσιάσω, γιατί έχω ήδη κερδίσει το παιχνίδι. Baggy ξεπλυμένα τζιν, stone-washed jumpers, oversized Τ-Shirts με κανένα logo. Ένα στιλ που ξεχωρίζει κάποιος το πόσο κοστίζει μόνο αν ξέρει καλά από brands και από ποιότητες. Βέβαια αυτό το T-Shirt μπορεί και να κοστίζει παραπάνω από μία βραδινή τουαλέτα. Φαίνεται όμως; Όχι! Και αυτό έχει σημασία: Να καταλάβουν την αξία του outfit μόνο αυτοί που τους νοιάζει να καταλάβουν.

Τα χρώματα που επιλέγουν οι πλούσιοι μέσα στα χρόνια 

Κατά την περίοδο της ισπανικής αποικιοκρατίας, ένα χρώμα σπάνιο όσο και πολύτιμο διεκδικούσε την προσοχή των ευρωπαϊκών αυλών: το βαθύ, βασιλικό κόκκινο της κοχινίλης. Παράγεται από το ομώνυμο έντομο (Dactylopius coccus), που τρέφεται αποκλειστικά από τον κάκτο φραγκόσυκο, και καλλιεργούνταν με εξαιρετική φροντίδα από τους Αζτέκους και τους Μάγια πολύ πριν την άφιξη των Ισπανών. Όταν οι κατακτητές αντιλήφθηκαν τη δύναμή του, το έντονο αυτό καρμίνιο έγινε ένα από τα πιο περιζήτητα εξαγώγιμα προϊόντα του Νέου Κόσμου, δεύτερο μόνο μετά το ασήμι. Η σκόνη της κοχινίλης διακινούνταν στα εμπορικά δίκτυα της Ιβηρικής με μυστικότητα, σχεδόν σαν στρατιωτικό απόρρητο — καθώς η παρασκευή του χρώματος παρέμενε για καιρό άγνωστη στους Ευρωπαίους.

Το βαθύ βυσσινί που έντυνε βασιλιάδες, καρδιναλίους και αριστοκράτες δεν ήταν απλώς ζήτημα αισθητικής. Ήταν επίδειξη εξουσίας, αφού απαιτούσε πρώτες ύλες εξαιρετικά δυσεύρετες και μια τεχνική παραγωγής που έμοιαζε μαγεία. Αντίθετα, οι λαϊκές τάξεις περιορίζονταν σε γήινες αποχρώσεις, βαμμένες με φυτικά εκχυλίσματα και υπολείμματα ζώων – ρούχα που περισσότερο ακολουθούσαν τη φύση παρά την υπερέβαιναν. Το χρώμα, τότε, δεν ήταν απλώς επιλογή – ήταν ταυτότητα, κοινωνική κατάταξη, νόμισμα.

Η απομάκρυνση από το πλούσιο χρώμα ως δείκτη θέσης είναι αρκετά πρόσφατη, σύμφωνα με την Caroline Rennolds Milbank, ιστορικό μόδας. Επίσης, στη Γαλλία του 18ου αιώνα, κατά την περίοδο της ancien régime, το λευκό και το υπόλευκο ήταν αρχικά συνδεδεμένα με την παρθενία και τη σεμνότητα. «Στις αρχές του 20ού και του 19ου αιώνα, οι πολύ πλούσιοι άνθρωποι δεν θα ήθελαν να φορέσουν κάτι τόσο ήσυχο και πρακτικό», δήλωσε η  Milbank. «Το μπεζ συνδεόταν με ρούχα εργασίας και τα πιο πεζά χρηστικά ρούχα».

Ο κοινωνιολόγος Thorstein Veblen είχε γράψει ήδη από το 1899 στο The Theory of the Leisure Class ότι τα ανώτερα στρώματα τείνουν να επιδεικνύουν τον πλούτο με «άχρηστα» ή αδιόρατα σήματα – και όχι με φανταχτερή προβολή. Το μπεζ, σήμερα, είναι ακριβώς αυτή η πρακτική: μια «αντί-επίδειξη», που μπορεί να κοστίζει περισσότερο από ένα φανταχτερό look, αλλά επιλέγεται επειδή δε φαίνεται (;)

Το 2024, ο οίκος The Row των αδερφών Olsen έκανε sold-out σε μπεζ total looks που κυμαίνονταν από $3.000 έως $18.000, με την Anna Wintour να δηλώνει πως «το μπεζ είναι το νέο μαύρο της πολιτισμικής λεπτότητας». Η Balenciaga, αν και γνωστή για το αντιδραστικό της ύφος, λάνσαρε capsule collection "Sandstorm" αποκλειστικά σε τόνους καμηλό και εκρού, ένα ειρωνικό σχόλιο στον πολυτελή καμουφλαρισμό.

Σύμφωνα με την απομάκρυνση των πλούσιων από τις φωτεινές αποχρώσεις, το Ινστιτούτο Χρωμάτων Pantone ονόμασε το «mocha mousse» ως το χρώμα της χρονιάς 2025. Κατά την επιλογή αυτής της απόχρωσης, η επιτροπή της Pantone εμπνεύστηκε από τα συναισθήματα που προκαλεί «άνεση, απόλαυση και διακριτική κομψότητα», δήλωσε η Leatrice Eiseman, εκτελεστική διευθύντρια του ινστιτούτου. «Όταν κάνουμε συσχέτιση χρώματος/λέξης, τα κρεμ, τα τόουπ, τα καμηλό συμβολίζουν ότι κάτι έχει μακροβιότητα, καταγωγή, είναι μακράς διάρκειας και ασφαλές», προσέθεσε η ίδια.

Ακόμη και στην πολυτελή αρχιτεκτονική, η ουδετερότητα έχει γίνει κυρίαρχο trend. Σε πόλεις όπως το Λονδίνο, η Κοπεγχάγη και η Σαγκάη, οι νέες κατοικίες υψηλής τάξης απομακρύνονται από το glam του μάρμαρου, του γυαλισμένου μαύρου και του γκρι υποτόνους. Αντίθετα, κυριαρχούν οι «ζεστοί μπεζ» τόνοι σε ανεπεξέργαστο ξύλο και ασβεστόλιθο – ένα είδος πολυτέλειας που επιλέγει να μη φωνάζει.

Ίσως τελικά, το πιο ηχηρό μήνυμα πλούτου να είναι αυτό που ψιθυρίζεται. Σε έναν κόσμο που βομβαρδίζεται από θόρυβο, το μπεζ λειτουργεί σαν κώδικας για όσους «ξέρουν». Ή μήπως ακριβώς επειδή ξέρουν, επιλέγουν να το κάνουν με τρόπο που μόνο οι άλλοι μυημένοι θα αναγνωρίσουν; Ένας πιο διακριτικός, αλλά εξίσου υπολογισμένος τρόπος να τραβήξεις βλέμματα, χωρίς να φαίνεται ότι το επιδίωξες. Μία έξυπνη επίδειξη… genius έως και σατανικό.