Εσύ νιώθεις το σύνδρομο της εξάντλησης της «τέλειας γυναίκας»;

Κάποτε, το «να βελτιώνεσαι» ήταν τρόπος ζωής- ένα μάντρα που έγινε σχεδόν κοινωνική εντολή. Τα #goals, τα “morning rituals”, τα matcha latte και τα «θα γίνω η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μου» δεν ήταν απλώς συνήθειες, αλλά σημάδια πειθαρχίας, αυτοελέγχου, (νομιζόμενης) επιτυχίας. Σιγά-σιγά, όμως, το προσωπικό project της αυτοβελτίωσης μετατράπηκε σε συλλογικό καθήκον. Και κάπου εκεί, πολλές γυναίκες άρχισαν να δηλώνουν κουρασμένες -όχι επειδή παραιτήθηκαν από τη φροντίδα του εαυτού τους, αλλά επειδή αντιλήφθηκαν ότι η αδιάκοπη προσπάθεια να γίνεις «καλύτερη» είναι το νέο, άυλο φορτίο που η κοινωνία τοποθέτησε στους ώμους τους.

Η γυναίκα που δουλεύει, φροντίζει, διεκδικεί, ενημερώνεται, παραμένει «σε φόρμα» και «σε ισορροπία», καλείται ταυτόχρονα να είναι αποτελεσματική επαγγελματίας, παρούσα φίλη, καλή σύντροφος, ακόμη καλύτερη μαμά και ψύχραιμη εαυτή. Το αποτέλεσμα είναι ένα είδος burnout που δεν μοιάζει με το επαγγελματικό, αλλά με μια ήσυχη, συσσωρευμένη εξάντληση. Στην εποχή του συνεχούς «παλεύω για το καλύτερο», αρχίζει να διαφαίνεται μια διαφορετική τάση: το glow-down. Όχι ως αποτυχία, αλλά ως απελευθέρωση από την επιταγή να λάμπεις πάντα. Το λες και ανακουφιστικό.

Το «βελτιώνομαι» που μας εξάντλησε

Σύμφωνα με έρευνα της Bumble (2024), το 67% των γυναικών στην Ινδία δηλώνει πως αισθάνεται πίεση να «βελτιώνεται» για να παραμείνει ελκυστική. Η Psychology Today καταγράφει ότι η βιομηχανία του self-care, με τις ατελείωτες λίστες προϊόντων, apps και “wellness routines”, συχνά οδηγεί στο αντίθετο αποτέλεσμα: περισσότερο στρες, περισσότερη κούραση. Το Harvard Business Review μιλά ακόμη και για “self-optimization fatigue”, δηλαδή την κόπωση της διαρκούς προσπάθειας για αυτοβελτίωση, ένα φαινόμενο που πλήττει κυρίως τις γυναίκες σε ηγετικές ή απαιτητικές θέσεις.

Για τις γυναίκες της πόλης, των deadlines και των πολλαπλών ρόλων, το “να γίνω καλύτερη” μετατράπηκε σε τρόμο: «Πρέπει να συνεχίσω», «πρέπει να προχωρήσω», «πρέπει να είμαι παντού». Έτσι, κάπως ύπουλα και παρουσιασμένη ως “me time” η αυτοφροντίδα έγινε check-list και η αυτοβελτίωση, καθήκον.

Το glow-down ως αντίσταση και ως νέα επιλογή

Το glow-up, δηλαδή η διαδικασία του να λάμπεις, να εξελίσσεσαι και να μεταμορφώνεσαι, υπήρξε κυρίαρχο πολιτισμικό αφήγημα της δεκαετίας. Όμως τελευταία, το status quo αρχίζει να αμφισβητείται.

Η Vogue Singapore γράφει πως «το φαινόμενο glow-down είναι η σκόπιμη μείωση της συμβατικής ελκυστικότητας». Η Salon το περιγράφει ως «την τέχνη του να μην προσπαθείς πια για το καλύτερο». Παράλληλα, στα social media εμφανίζονται κινήματα όπως το #softlife, το #de-influencing, το #girlrotting ή το lazy girl movement- όλα με κοινό παρονομαστή την ανάγκη απεμπλοκής από την κουλτούρα της επίδοσης και της τελειότητας.

Γιατί;

Η πανδημία, η υπερσυνδεσιμότητα και η ψηφιακή κόπωση δημιούργησαν το τέλειο (ανώμαλο) έδαφος. Η Guardian, γράφοντας για το soft life, σημειώνει ότι οι millennials «αποσύρονται από το κυνήγι της τελειότητας» και προτιμούν έναν πιο ήρεμο ρυθμό. Το BBC μιλά για μια “generation burnout” που δεν έχει πια την ενέργεια να αποδεικνύει συνεχώς την αξία της.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το glow-down δεν είναι απλώς αισθητικό φαινόμενο. Είναι μια πολιτισμική και πολιτική δήλωση: η άρνηση να μετριέται η αξία μιας γυναίκας –και γενικότερα ενός ανθρώπου- με βάση τα αγχωτικά check-lists επιτυχίας. Είναι το «είμαι αρκετή» ειπωμένο ήσυχα, χωρίς hashtags.

Το «τι κάνω τώρα» στη ζωή μου

Η ουσία δεν είναι να παραδοθείς, αλλά να επαναπροσδιορίσεις τι σημαίνει «λάμπω». Μπορεί να σημαίνει να κάθεσαι στον καναπέ αδειάζοντας το κεφάλι σου από σκέψεις και όχι να κάνεις αυτό το skincare που είδες στο TikTok με τα 14 βήματα- που προσπαθείς μάταια να θυμηθείς αν πρώτα βάζουμε το toner ή το serum. Μπορεί να σημαίνει να μη νιώθεις υποχρεωμένη να φαίνεσαι επιτυχημένη. Να αποδεχτείς ότι δεν θα είσαι πάντα στην «καλύτερη φάση» σου και αυτό είναι απολύτως οκ. Να επιτρέπεις στη ζωή σου και στο συναίσθημα σου να έχει «οικονομία δράσης»- δεν χρειάζεται κάθε μέρα να είσαι στο 100. Μπορώ να είσαι στο 70 και να είσαι πάλι καλά. Ή να είσαι στο 20 και να μην είσαι καλά.

Τι παίρνουμε μαζί μας

Η φροντίδα δεν καταργείται, καταργείται η επιβεβλημένη φροντίδα. Η βελτίωση δεν εξαφανίζεται, αποδυναμώνεται η αγχωτική βελτίωση που γίνεται αυτοσκοπός. Το glow-down μας θυμίζει ότι το να είσαι «καλή» δεν σημαίνει να λάμπεις αδιάκοπα. Το να είσαι «παρούσα» δεν σημαίνει να εμφανίζεσαι σε όλα τα social media. Το να αισθάνεσαι «καλά» δεν σημαίνει να είσαι «άψογη».

Στο τέλος, η πιο δύσκολη, αλλά και πιο ουσιαστική υπόσχεση που δίνουμε στον εαυτό μας είναι απλή: θα είμαι εδώ, όσο είμαι εγώ. Και αυτό, ίσως, είναι η πιο λαμπρή εκδοχή της λάμψης. Γιατί το glow-down δεν είναι απώλεια φωτός, αλλά αλλαγή κατεύθυνσης προς το φως.