Η τελευταία απόδειξη πλούτου: τι πραγματικά συμβαίνει πάνω στα superyachts των δισεκατομμυριούχων

Κάποτε, έλεγαν, το μήκος της βάρκας ενός άνδρα έπρεπε να ισούται με την ηλικία του. Αν αυτό ίσχυε ακόμη, οι Βικτωριανοί θα ένιωθαν βαθιά αμηχανία μπροστά στα σημερινά superyachts των 150 και 200 μέτρων. Γιατί στη σύγχρονη εποχή του ακραίου πλούτου, το σκάφος δεν είναι απλώς μέσο μεταφοράς ή καλοκαιρινή απόδραση. Είναι η τελευταία, αδιαμφισβήτητη δήλωση ανωτερότητας.

Στο επίκεντρο αυτής της κλειστής, σχεδόν μυστικής κουλτούρας μπαίνει το νέο βιβλίο του Evan Osnos, The Haves and the Have-Yachts, που σηκώνει την κουρτίνα σε έναν κόσμο όπου η υπερβολή δεν είναι παρενέργεια του πλούτου αλλά βασική του λειτουργία. Όπως γράφει, το superyacht έχει ξεπεράσει πλέον την κατοικία ως το ακριβότερο αντικείμενο που μπορεί να κατέχει ο άνθρωπος.

Στη διεθνή αγορά, ένα «ταπεινό» μεταχειρισμένο superyacht 60 μέτρων μπορεί να κοστίζει γύρω στα 90 εκατ. δολάρια. Τα πραγματικά μεγαθήρια, όμως, ξεπερνούν τα 150 μέτρα και κοστίζουν πολλαπλάσια — σε κλίμακα που θυμίζει πολεμικά πλοία. Και ο λόγος είναι απλός: το σκάφος είναι το μόνο πεδίο όπου ακόμη και μεταξύ υπερπλουσίων υπάρχει ξεκάθαρη ιεραρχία.

Όπως αφηγείται ο Osnos, ένας δισεκατομμυριούχος του είπε κάποτε χωρίς περιστροφές: «Έχεις σεφ, έχω σεφ. Έχεις οδηγό, έχω οδηγό. Πετάς ιδιωτικά, πετάω κι εγώ. Το μόνο μέρος όπου μπορώ να δείξω ότι ανήκω σε άλλη κατηγορία από σένα είναι το σκάφος».

Η πανδημία λειτούργησε ως καταλύτης. Το 2021 πουλήθηκαν παγκοσμίως σχεδόν 900 superyachts — αριθμός ρεκόρ. Η ανάγκη απομόνωσης συνδυάστηκε με μια παγκόσμια έκρηξη πλούτου. Στις ΗΠΑ, οι δισεκατομμυριούχοι αυξήθηκαν από 66 το 1990 σε περισσότερους από 800 σήμερα. Και μαζί τους αυξήθηκαν και τα σκάφη άνω των 75 μέτρων, που κάποτε ήταν σπανιότητα.

Πάνω σε αυτά τα πλωτά παλάτια, όμως, δεν παίζεται μόνο το παιχνίδι της χλιδής. Παίζεται και το παιχνίδι της ισχύος. Τα superyachts λειτουργούν ως άτυπες αγορές επιρροής, εμπιστοσύνης και ανταλλαγής «χαρών». Καπετάνιοι μιλούν για «ηλιακά συστήματα εξουσίας» που συναντιούνται μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα, όπου ένα δείπνο μπορεί να σημαίνει μια επένδυση και ένα πάρτι μια στρατηγική συμμαχία.

Η εικόνα γίνεται πιο σκοτεινή όταν μπει κανείς κάτω από το κατάστρωμα. Τα πληρώματα ζουν σε καθεστώς απόλυτης σιωπής, συχνά δεσμευμένα με ρήτρες εμπιστευτικότητας. Οι καταγγελίες για κακοποίηση, σεξουαλική παρενόχληση και ψυχολογική πίεση πληθαίνουν τα τελευταία χρόνια, χωρίς ουσιαστικούς μηχανισμούς προστασίας. Ένα superyacht είναι μια επιχείρηση χωρίς HR, με απόλυτη ιεραρχία και ελάχιστη λογοδοσία.

Την ίδια στιγμή, η δημόσια εικόνα του κλάδου δοκιμάζεται. Τα superyachts εκπέμπουν τεράστιες ποσότητες ρύπων — ένα μόνο σκάφος μπορεί να ισοδυναμεί περιβαλλοντικά με χιλιάδες αυτοκίνητα. Και κάθε viral εικόνα, όπως εκείνη του Jeff Bezos να γιορτάζει πάνω σε υπερπολυτελές σκάφος, γίνεται αφορμή για νέο κύμα οργής στα social media.

Ίσως γι’ αυτό το superyacht να παραμένει τόσο ελκυστικό. Είναι το τελευταίο οχυρό ενός πλούτου που δεν χρειάζεται να απολογηθεί. Ένας κόσμος όπου, έστω και για λίγο, το σύμπαν γέρνει υπέρ σου — και όλοι οι άλλοι το βλέπουν.

Πηγή: The Haves and the Have-Yachts, Evan Osnos, Simon & Schuster / Daily Mail (adapted)