Opinion

Εργοστάσιο μολυβιών

Το μολύβι είναι απλό και ευγενικό. Με ένα μόνο μπορείς να γράψεις 45.000 λέξεις

Η Δέσποινα Κουτσομητροπούλου γράφει τις σκέψεις της για τα μολύβια στην εποχή των infinity screens

Κρατώντας το μολυβάκι των ΙΚΕΑ, ένιωσα οικεία και θυμήθηκα τα νιάτα μου και τις κασετίνες με τα μολύβια και τις ξύστρες. Το ταπεινό μολύβι στην εποχή των infinity screens μοιάζει επαναστατικά άμεσο. Υπάρχει κάτι στο μολύβι. Μια ιδιαίτερη αίσθηση. Οι αναμνήσεις που σου φέρνει στο μυαλό. Αξέχαστες εκείνες οι «παραδοσιακές» σχολικές φωτογραφίες, όπου το πρωτάκι χαμογελά κρατώντας ένα μολύβι.

Ένα χαριποτερίστικο μαγικό ραβδί. Οι δαγκωματιές πάνω στο ξύλο που ξύνουν το χρώμα. Εκείνες οι στιγμές αμηχανίας, βαρεμάρας, αφηρημάδας που γίνονται καλύτερες με ένα μολύβι. Ένας ήσυχος χορός χαρτογραφείται, καθώς ο γραφίτης κάνει άξελ και λουπ. Από τους κύκλους και τις λοξές γραμμές έως τις τελίτσες, τελίτσες. Είναι και το άρωμα του κέδρου, ή κάποιου άλλου ξύλου με την ίδια εσάνς.

Λένε πως με ένα μόνο μολύβι μπορείς να γράψεις 45.000 λέξεις. Θρυλείται πως ο Χέμινγουεϊ έγραψε τον «Γέρο και τη Θάλασσα» (27.000 λέξεις) με ένα μόνο μολύβι. Και σε ένα άρθρο του, που δημοσιεύτηκε το 1935 στο περιοδικό «Esquire» υποστήριζε πόσο καλύτερα είναι να γράφει ο συγγραφέας με μολύβι γιατί έχει πιο πολλές ευκαιρίες να αλλάξει και να βελτιώσει το κείμενο, για να φτάσει τελικώς στον αναγνώστη αυτό που θέλει να του δώσει. Και ο Τζον Στάινμπεκ ήταν παθιασμένος με τα μολύβια. Χρησιμοποιούσε τουλάχιστον 60 την ημέρα. Περισσότερα από 300 χρειάστηκε για να γράψει το μυθιστόρημά του «Ανατολικά της Εδέμ».

Εξέλιξη. Μάρτιος του 1858. Ο Xάιμεν Λίπμαν κατοχυρώνει την πατέντα του πρώτου μολυβιού με ενσωματωμένη γομολάστιχα – και μετά την πουλά για 100.000 δολάρια. Η πλάκα, όχι και τόσο πλάκα, για αυτόν που αγόρασε την πατέντα, τον Ρότζερ Ρεκεντόρφερ, ήταν ότι στη συνέχεια προσέφυγε στη δικαιοσύνη κατηγορώντας την εταιρία Faber (κολοσσός στην κατασκευή πενών, στιλό, μολυβιών, ειδών ζωγραφικής και άλλων πολλών, με έτος ίδρυσης το 1761) ότι του έκλεψε την ιδέα. Το 1875, το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών αποφάσισε ότι το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας του Ρεκεντόρφερ είναι άκυρο διότι η εφεύρεσή ήταν στην πραγματικότητα ένας συνδυασμός δύο ήδη γνωστών πραγμάτων χωρίς νέα χρήση. Ενός μολυβιού και μιας σβήστρας.

Το μολύβι είναι απλό και ευγενικό. Κατάλληλο για όλες τις ηλικίες. Είναι πολύ μαλακό, μαλακό ή σκληρό και πολύ σκληρό (υπάρχει μεγάλη γκάμα) ή το στανταράκι HB. Μου αρέσουν τα μολύβια και τώρα που το σκέφτομαι θα αρχίσω να γράφω πάλι με μολύβι. Τη λίστα με τα ψώνια, τουλάχιστον. Αυτά που πρέπει να κάνω κι αυτά που πρέπει να πληρώσω. Και με τη ροζ γομολάστιχα να σβήνω στο άψε-σβήσε παλιούς λογαριασμούς.

Θα γράφω με κίτρινο μολύβι. Είναι άλλης κλάσης. Ήταν δημοφιλή τα κίτρινα μολύβια, όταν ο καλύτερος γραφίτης του κόσμου ήταν ο κινέζικος (1800). Οι μεγαλοκατασκευαστές μολυβιών στη Δύση ήθελαν να γνωρίζουν οι πελάτες τους πως τα μολύβια ήταν φτιαγμένα από το καλύτερης ποιότητας υλικό και έτσι έβαφαν το ξύλο κίτρινο, στο χρώμα των κινέζων αυτοκρατόρων. Όλα αυτά μια φορά κι έναν καιρό.

Μπορεί να φαίνεται παράξενο αλλά το ξύλινο τοτέμ της ριζοσπαστικής απλότητας δεν είναι καθόλου απλό στην κατασκευή του. Κερί, μπογιά, γραφίτης, σανίδες κέδρου, υλικό για γομολάστιχες είναι μερικές από τις πρώτες ύλες στα εργοστάσια των μολυβιών, όπου περισσότερα από 14 δισεκατομμύρια μολύβια κατασκευάζονται παγκοσμίως.

Σε ένα από τα τελευταία εργοστάσια μολυβιών της Αμερικής, το General Pencil Co, τρύπωσε ο φωτογράφος Κρίστοφερ Πέιν. Η δουλειά δεν ήταν άρπα-κόλλα. Ο Πέιν επισκέφτηκε το εργοστάσιο δεκάδες φορές τα τελευταία χρόνια και απαθανάτισε κάθε φάση της παραγωγικής διαδικασίας. Οι φωτογραφίες του συνέλαβαν με έξοχο τρόπο τους πολλούς και διαφορετικούς κόσμους που κρύβονται στο εσωτερικό του General Pencil Co. Αν μπούμε στο υπόγειο όπου γίνεται η επεξεργασία του άνθρακα, το σύμπαν είναι απόλυτα γκρι. Γκρι πουκάμισα, γκρι παλάμες, γκρι μηχανές που καταπίνουν γκρι συσταστικά. Το πιο εντυπωσιακό είναι πως πολύ μεγάλο κομμάτι της δουλειάς γίνεται χειρωνακτικά και αυτό το κατέγραψε με επαγγελματική ακρίβεια και μια αδιόρατη τρυφερότητα και νοσταλγία ο Πέιν. Ένας πραγματικά γλυκός κόσμος, χωρίς να μπορώ να πω το γιατί με λόγια. Θα γράψω με μολύβι. Ξύστρα;