Ο θυμός της πανδημίας

«Κουνήσου, μωρή γουρούνα!» μου φωνάζει έξαλλος οδηγός βέσπας, επειδή δεν περνάω τον δρόμο με υπερηχητική ταχύτητα. Η ταχύτητά μου είναι κουκιά μετρημένα επειδή κουβαλάω σακούλες σουπερμάρκετ, αλλά επίσης είμαι φτερό στον άνεμο, οπότε το «γουρούνα» με ξαφνιάζει ευχάριστα: μήπως πήρα βάρος; Μήπως πάρω μαζί και μπόι, και ο επόμενος έξαλλος βεσπατζής με αποκαλέσει «καμηλοπάρδαλη» ή έστω «γκαμήλα» σκέτη;

Το να φωνάζεις «γουρούνα» μια γυναίκα στον δρόμο επειδή δεν βγάζουν σπίθες τα σπιρούνια της, μου φαίνεται υπερβολικά κακό. Είναι το πολλοστό περιστατικό θυμού-με-ασήμαντη-αφορμή που παρατηρώ τον τελευταίο χρόνο, ακόμα και αφήνοντας στην άκρη ενδο-οικογενειακούς θυμούς διαφόρων οικείων ατόμων – ο θυμός του ξένου ανθρώπου στο δρόμο, στο σουπερμάρκετ, στην ουρά, οπουδήποτε έξω από το σπίτι, δείχνει ακόμα πιο περίεργος από τον θυμό μέσα στο σπίτι. Όχι ότι δικαιολογείται ο σπιτικός θυμός, ή η κατακόρυφη αύξηση περιστατικών ενδο-οικογενειακής βίας από την αρχή της πανδημίας, δεν δικαιολογείται, και είναι καταστροφικός θυμός… αλλά ο θυμός στο δρόμο, έτσι στο άσχετο, είναι ακόμα πιο ανόητος. Αν ο θυμός-στο-σπίτι προδίδει βαθιά θλίψη, όπως λένε τα ψυχολογικά σαιτ, ίσως και οι ψυχολόγοι, τότε ο τύπος που με αποκάλεσε «γουρούνα» στο δρόμο δεν είχε λόγο να είναι βαθιά ή ρηχά θλιμμένος μαζί μου. Ούτε που με ήξερε, τον τσάντισε ο αργός βηματισμός μου, οι σακούλες, η σαγιονάρα, όλα αυτά μαζί… και ο κορωνοϊός, όπως λένε οι ειδικοί. Σύμφωνα με τους οποίους, «τα επίπεδα επιθετικότητας, θυμού και κακοποίησης έχουν ανέβει κατακόρυφα από την αρχή της πανδημίας». Στην Γερμανία έγινε μια έρευνα σε 10.976 άτομα, τα οποία οι ερευνητές μελετούσαν από τον Οκτώβριο του 2020 ως το τέλος Φεβρουαρίου του 2021, και δεν ξέρω αν όλα αυτά τα 10.976 άτομα ήταν με τα νεύρα πατατάκια συνέχεια, πάντως έδειχναν «αυξημένα επίπεδα εκνευρισμού και συχνές εκρήξεις θυμού», μάλλον για ψύλλου πήδημα.

Στην Ελλάδα η ενδο-οικογενειακή βία έφτασε στο ταβάνι – ποτέ άλλοτε δεν είχαμε τόσο πολλές γυναικοκτονίες. Η μια στις τρεις γυναίκες τα τελευταία δύο χρόνια πέφτει θύμα σωματικής, σεξουαλικής ή λεκτικής βίας και ο θύτης είναι ο σύντροφός της. Ίσως ο ίδιος θύτης, έξαλλος από θυμό κι αφού έχει κάνει τρίο-καρό τη γυναίκα του, βγαίνει στο δρόμο και αρπάζεται με κάθε ευκαιρία προκειμένου να ξαλαφρώσει (αυτός που βρίζει μια άγνωστη γυναίκα εκτός σπιτιού, σίγουρα βρίζει/κακοποιεί την γυναίκα που έχει την ατυχία να ζει μαζί του…)

Πριν βγω στο δρόμο με τις σακούλες, στάθηκα στην ουρά στο σουπερμάρκετ πίσω από έναν πολύ αργό ηλικιωμένο κύριο – έκανε οχτακόσιες ώρες να βγάλει το πορτοφολάκι του, να μετρήσει τα ψιλά, να πληρώσει, να πάρει τα ρέστα, να τα βάλει στο πορτοφόλι, να μαζέψει τα ψώνια του σε σακούλα και να φορτωθεί τη σακούλα ενώ στο Βιλαμπάχο ακόμα πλένουνε. «Τέλειωνε, ρε παππού, έχουμε και δουλειές!» φώναξε κάποιος πίσω μου, σίγουρα όχι κύριος. Περίμενα έναν έξαλλο 25-35άρη με τατουάζ, ξυρισμένο κεφάλι και δερμάτινο γιλέκο, αλλά όταν γύρισα είδα έναν 50άρη, με άσπρα μαλλιά, καράφλα στη μέση των μαλλιών και μάσκα φορεμένη σα μούσι, ή σα σαλιάρα. «Είναι Κινέζος!» συνέχισε να φωνάζει, «Ας πάει στην Κίνα να ψωνίσει το ρύζι του! Να κάνει εκεί όσες ώρες θέλει!»

«Φορέστε τη μάσκα σας, κύριε!» τον επέπληξε, με το μαλακό, η ταμίας.

«Δεν θα μου πεις εσύ εμένα τι θα κάνω, ό,τι γουστάρω θα κάνω! Δεν υπάρχει νόμος για τις μάσκες! Άμα γουστάρω τη φοράω, άμα δε γουστάρω, τη βγάζω!» άφρισε ο 50άρης.

Στο μεταξύ ο Κινέζος κύριος απομακρύνθηκε κάνοντας, πολύ σοφά, τον Κινέζο, εγώ πλήρωσα το βιός μου, η ταμίας δεν είπε τίποτε άλλο, και ο έξαλλος 50άρης συνέχισε να βρίζει – την Κυβέρνηση, την αντιπολίτευση, την πανδημία, τα διεθνή καρτέλ και την Άννα Μαρία πρώην βασίλισσα, ξαφνικά («Κι αυτή η λιμάρω μάς έφαγε τα βασιλικά κτήματα!») Το περιστατικό κόλλησε σε άλλα πέντε-δέκα των τελευταίων μηνών. Συνήθως οι θυμωμένοι άνθρωποι είναι άντρες, σπάνια είναι γυναίκες, ανεξαρτήτως ηλικίας. Οι ταξιτζήδες είναι σε μεγάλο ποσοστό θυμωμένοι, και οι οδηγοί λεωφορείων, και οι οδηγοί γιωταχί. Οι ποδηλάτες δεν έχω δει να σκάνε από θυμό, αντίθετα οι μηχανόβιοι συχνά απειλούν να με πατήσουν, εμένα και κάτι άλλες σαν εμένα. Ή, ακόμα χειρότερα, κορνάρουν με βία και φωνάζουν έξαλλοι, όταν μπροστά τους κάποιο ηλικιωμένο άτομο παλεύει να βγει μέσα από σταματημένο ταξί. Είναι δύσκολο να βγεις από αυτοκίνητο αν είσαι γέρος, τραυματισμένος ή άρρωστος, αν είσαι έγκυος, αν κρατάς μωρό στην αγκαλιά σου, αν έχεις σπασμένο μέλος, αν κυκλοφορείς με Πι, με πατερίτσα ή με μπαστούνι. Απορώ πώς οι θυμωμένοι οδηγοί, μηχανών, βεσπών και αυτοκινήτων, απορώ πώς δεν το ξέρουν αυτό. Κανείς τους δεν έχει ηλικιωμένο συγγενή; Κανείς τους δεν έσπασε ένα πόδι, έτσι, για το γούρι;

Παραξενεύομαι ακόμα περισσότερο όταν οι θυμωμένοι, συνήθως άντρες, είναι άνω των 50 ετών: δεν μπορεί, κάτι έχουνε πάρει χαμπάρι από γεράματα, ασθένεια, αδυναμία, πόνους, κατάγματα και γενικότερα ζόρια τα οποία προκύπτουν με την ηλικία. Πως χάνουν τόσο εύκολα την υπομονή τους, αν έχουνε πάρει χαμπάρι ότι είναι οι επόμενοι στη σειρά χτυπημάτων-της-μοίρας; Ή είναι βέβαιοι ότι θα εξαιρεθούν όταν έρθει η ώρα τους, ότι εξαιρούνται ήδη, επειδή αυτοί είναι τόσο πολύ θυμωμένοι κι ας είναι αρτιμελείς;

Η πανδημία είναι μια παγκόσμια τραγωδία, στρίμωξε τις ζωές μας, μας δυσκόλεψε, μας περιόρισε, μας άλλαξε τα φώτα… αλλά γιατί έκανε αρκετούς από εμάς να θυμώνουν τόσο πολύ, και με τόσο ασήμαντες αφορμές, παρόλο που βρίσκονται εκτός νοσοκομείων; 

Σκέφτομαι μήπως μαζί με τα εμβόλια, μας μοιράζουνε κονκάρδες σμάιλ, στρόγγυλα κίτρινα χαμογελάκια με ενσωματωμένο το σήμα της ειρήνης, ώστε να δίνουμε ο ένας τον άλλον το σωστό μήνυμα. Αλλά μπορεί να γίνονται ακόμα πιο έξαλλοι μερικοί, οπότε ίσως είναι καλύτερα να κρατάμε αποστάσεις… και να κάνουμε τους Κινέζους.

Σχετικές πηγές

• Front. Psychol., 27 July 2021 | doi.org
• www.unwomen.org