Υπάρχουν στιγμές που μουρμουρίζουμε με απόγνωση «Σταματήστε να κατέβω»
Λόρι Σάντος: Η καθηγήτρια της ευτυχίας
Γιατί υπάρχουν τόσα βιβλία για την κατάκτηση της ευτυχίας, τόσες συμβουλές, κι όμως οι άνθρωποι δεν είναι ευτυχισμένοι; «Γιατί θέλει δουλειά», λέει η ακαδημαϊκός
Τα βιβλία αυτοβελτίωσης, η Λόρι Σάντος και το μάθημά της «Ψυχολογία και Ευ Ζην» στο Yale, το νόημα της ζωής και τα βιβλία για την κατάκτηση της ευτυχίας
Νιώθω ότι κρατάω την αναπνοή μου πολλές φορές μέσα στην ημέρα. Δεν αναπνέω καθόλου. Θέλω να χορτάσω ανάσες. Πιάνω τον εαυτό μου να προσπαθεί να μιμηθεί τις βαθιές αναπνοές της γιόγκα. Να οξυγονωθεί ο εγκέφαλος. Αναπνοές, αναπνοές, αναπνοές. Και το στρες φεύγει; Όχι, αλλά μειώνεται, μου λέει η φίλη που περιγράφει τα συμπτώματά της. Αυτό το στρες, αυτό το άγχος είναι που μας καταστρέφει. Μας κάνει κακό. Και δεν απόρησα καθόλου όταν διάβασα ότι το μάθημα Ψυχολογία και Ευ Ζην, το οποίο διδάσκει στο πανεπιστήμιο Yale η καθηγήτρια Λόρι Σάντος, έγινε το πιο σουξεδιάρικο. Από το 2018, που η κυρία Σάντος πάτησε το πόδι της στο αμφιθέατρο το μάθημά της συγκαταλέγεται μεταξύ των δημοφιλέστερων. Γιατί; Η ίδια υποστηρίζει πως τα παιδιά μας τα τρώει το άγχος. Τα καταστρέφει. Αυτοί οι Ivy Leaguers που γράφτηκαν σωρηδόν στο μάθημα αναζητούσαν κάτι, ήθελαν να μάθουν επιβεβαιωμένες τεχνικές για να ζήσουν μια πιο ευτυχισμένη ζωή. Με το μέλλον τους να προδιαγράφεται λαμπρό, κάτι μελαγχολικό υπέβοσκε παρά τη δημοφιλία του μαθήματος.
Όλοι αυτοί οι νέοι άνθρωποι με τις υψηλές επιδόσεις αναζητούσαν κάτι που έχασαν ή δεν βρήκαν ποτέ. Είτε έτσι είτε αλλιώς, η επιθυμία να ζεις μια πιο ολοκληρωμένη ζωή δεν περιορίζεται στους συγκεκριμένους φοιτητές, και η Σάντος μετέτρεψε το μάθημά της στη δημοφιλή σειρά podcast υπό τον τίτλο «The Happiness Lab». Και έγινε download περισσότερες από 64 εκατομμύρια φορές. Η Σάντος καταπιάνεται με κάτι ασυνήθιστο. Διδάσκει Ευτυχία.
Γιατί υπάρχουν τόσα βιβλία για την κατάκτηση της ευτυχίας, τόσες συμβουλές και τόσο πολύ υλικό περί ευτυχίας, και όμως οι άνθρωποι τελικώς δεν είναι ευτυχισμένοι; «Γιατί θέλει δουλειά. Γιατί είναι δύσκολο!» Αυτή είναι η απάντηση που δίνει η 46χρονη ακαδημαϊκός, η οποία πήρε άδεια από τη διδασκαλία για να αφοσιωθεί στα podcasts και κυρίως για να μην «καεί». Αν δεν είναι η καθηγήτρια ευτυχισμένη, θα είναι οι φοιτητές;
Στα περισσότερα πράγματα κάνουμε λάθος. Το μυαλό μας μάς εξαπατά. Έχουμε βάλει σε «κουτιά» όλα όσα νομίζουμε ότι μας κάνουν ευτυχισμένους. Μπορεί να θεωρούμε ότι τα περισσότερα λεφτά φέρνουν την ευτυχία, ή νομίζουμε ότι θα τη φέρει η αλλαγή των συνθηκών ή η αγορά ενός σούπερ κινητού τηλεφώνου. Κι όμως δεν βαδίζουμε στον δρόμο τον σωστό, αναφέρει σε συνέντευξή της στους ΝΥΤ η ακαδημαϊκός. Όλα αυτά είναι αποπροσανατολιστικά. «Μετά από μια εξαντλητική μέρα, θέλω να κάθομαι και να παρακολουθώ χαζομάρες στο Netflix, παρόλο που ξέρω ότι τα επιστημονικά δεδομένα υποδηλώνουν ότι αν γυμναζόμουν ή αν καλούσα έναν φίλο θα ήμουν πιο χαρούμενη. Αλλά, για να το κάνω αυτό, πρέπει να καταπολεμήσω την προαίσθησή μου. Χρειαζόμαστε βοήθεια με αυτό, και δεν τη λαμβάνουμε φυσικά, ειδικά στη σύγχρονη εποχή. Υπάρχει η τεράστια καπιταλιστική κουλτούρα γύρω μας που μας λέει να υπερκαταναλώνουμε και η κουλτούρα των ταχύτατων και θορυβωδών επιτευγμάτων που καταστρέφει τους φοιτητές μου από την άποψη του άγχους. Πολεμούμε επίσης πολιτιστικές δυνάμεις που μας λένε: "Δεν είσαι αρκετά χαρούμενος. Η ευτυχία θα μπορούσε απλώς να βρίσκεται στη γωνία"».
Δεν θα καούμε περισσότερο, αλλά η Σάντος πιστεύει ότι θετική επίδραση στην ευτυχία έχει και η σύνδεση με άλλους ανθρώπους, το να συμμετέχεις σε ομάδες, να κάνεις εθελοντισμό, βοηθά ο διαλογισμός ή η θρησκευτική πίστη. Θα μπορούσε να σε κάνει πιο ευτυχισμένο ακόμα και η ομάδα του Cross Fit. Για άλλους είναι η αλλαγή περιβάλλοντος, θα μπορούσε κάποιος να μετακομίσει στην Ολλανδία, για παράδειγμα, και να γίνει χαρούμενος. Είναι πιο εύκολη η αναζήτηση νοήματος εάν υπάρχει γύρω μας ένας «κοινωνικός και πολιτιστικός μηχανισμός». Καλό θα ήταν να είναι ένας υγιής μηχανισμός. Να είναι υγιείς ομάδες με υγιή αυτοπεποίθηση. Α, και να μη συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους. Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι οι έφηβες αποσταθεροποιούνται και νιώθουν άσχημα με τον εαυτό τους μετά την περιδιάβαση στον συνήθως εξωραϊσμένο και fake κόσμο του Instagram. Αλλά είναι εργαλείο, λέει η Λόρι Σάντος, όπως και τα άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε με θετικό τρόπο για την ευεξία σου, είτε με αρνητικό τρόπο. Μπορεί για χίλιους λόγους να νιώσεις χειρότερα χρησιμοποιώντας την εφαρμογή του Instagram, αλλά οι φοιτητές συνδέονται μέσω αυτού, συνδέονται με κοινότητες για την αντιμετώπιση και ενημέρωση όσον αφορά τις διατροφικές διαταραχές και το άγχος. Μπορείς να είσαι παρών χωρίς να ασκείς ή να σου ασκούν κριτική. Μπορείς να συμμετέχεις.
Θα μπορούσε να συμβάλει στο να νιώσεις χαρούμενος και πιο ευτυχής το να αφήσεις κάτω το κινητό σου. Να μελετήσεις περισσότερο, να μιλήσεις με τον/τη συγκάτοικό σου.
«Οι φοιτητές ξοδεύουν πολύ χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, νομίζοντας ότι είναι κοινωνικοί, αντί να μιλούν με άλλους ανθρώπους. Το κάνω κι εγώ. Υπάρχουν φορές που ο σύζυγός μου μπαίνει στο δωμάτιο και θα μπορούσαμε να κάνουμε μια ωραία συζήτηση για το πώς είναι η μέρα μας και κοιτάζω μερικές βλακείες στο Reddit. Θα μπορούσα να του μιλήσω! Δεν χρησιμοποιούμε πάντα σωστά τους ανθρώπους γύρω μας».
Τελικά υπάρχει απάντηση; Ποιο είναι το νόημα της ζωής;
«Να απολαμβάνεις τη μυρωδιά του καφέ το πρωί», λέει Λόρι Σάντος, «να αγαπάς τα παιδιά σου. Να κάνεις έρωτα, να χαίρεσαι τις μαργαρίτες, την άνοιξη. Είναι όλα τα καλά πράγματα στη ζωή. Αυτό ακριβώς είναι».