«Δεν είσαι άσχημος, απλά φτωχός». Ένα καυστικό meme ή ένα κοινωνικό φαινόμενο;

Σε κάθε εποχή, η ιδανική γυναίκα, όπως έχει πλαστεί μέσα από βιβλία, ταινίες και κάθε μέσο, ταίριαζε απόλυτα με το τρέχον πρότυπο ομορφιάς, χωρίς καμία εμφανή προσπάθεια. Όσον αφορά την πραγματικότητα, ωστόσο, η άψογη εμφάνιση «κοστίζει» και είναι δεδομένο ότι οι πλούσιοι έχουν πάντα ένα προβάδισμα στο να φαίνονται ωραίοι.

Κοιτάζοντας λίγο πίσω στην ιστορία, η ομορφιά και ο πλούτος ήταν πάντοτε συνοδοιπόροι. Το γεγονός αυτό παρατηρείται και μέσα από τα πρότυπα ομορφιάς, τα οποία ανέκαθεν εξυπηρετούσαν τα ιδεολογικά συμφέροντα της υψηλής τάξης. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης, το παχουλό, λευκό δέρμα ήταν ένα σημάδι της άρχουσας θέσης, ενώ το μαυρισμένο από τον ήλιο δέρμα ήταν συνώνυμο των χαμηλότερων τάξεων που δούλευαν έξω. Σήμερα πάλι, η ηλιοκαμένη επιδερμίδα και το λεπτό, τονωμένο σώμα είναι το επιθυμητό, μιας και υποδηλώνουν το διαθέσιμο εισόδημα και την πολυτέλεια του ελεύθερου χρόνου για διακοπές και γυμναστική.

Και ενώ βέβαια η κατανομή της «φυσικής» ομορφιάς είναι μια απόλυτα δημοκρατική διαδικασία που έχει να κάνει κυρίως με τα γονίδια του κάθε ανθρώπου, το πρότυπο ομορφιάς είναι ακριβώς το αντίθετο. Η «τέλεια» εικόνα, κατασκευάζεται από τους οικονομικά προνομιούχους και έχει ως σκοπό την διαφοροποίηση και την επίδειξη της κοινωνικής τους αξίας. Έτσι, δημιουργείται ένα σύστημα «ταξικής ομορφιάς» καθώς ορισμένοι άνθρωποι έχουν την οικονομική ελευθερία να συμμετέχουν, ενώ άλλοι όχι. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, τα πρότυπα ομορφιάς δημιουργούν έναν «φόρο» στην απόκτηση της εξιδανικευμένης ομορφιάς, πιο υψηλό από ποτέ. Η συνήθης λίστα των ραντεβού «καλλωπισμού» —μαλλιά, νύχια, φρύδια, βλεφαρίδες, δόντια— εμπλουτίζεται με ακόμα πιο δραστικές «βελτιώσεις» όπως ενέσιμα και χειρουργικές επεμβάσεις. Σύμφωνα με τα παγκόσμια δεδομένα της αισθητικής πλαστικής χειρουργικής, ο αριθμός των επεμβάσεων μπότοξ που πραγματοποιήθηκαν στην Αμερική αυξήθηκε κατά 54%, ενώ η τοποθέτηση υαλουρονικού κατά 75%. Οι Βρετανοί ανέφεραν 70% αύξηση στις παραπάνω επεμβάσεις, κάνοντας το Ηνωμένο Βασίλειο μια από τις πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες αγορές παγκοσμίως για ενέσιμα.

Πλέον, βλέπουμε παντού τριγύρω μας ανθρώπους να πετυχαίνουν και να εξυμνούνται για την ομορφιά τους, αφού έχουν υποβληθεί σε διάφορες επεμβάσεις και θεραπείες. Το καυστικό meme «Δεν είσαι άσχημος, είσαι απλά φτωχός» αντικατοπτρίζει πολύ απλά ένα κοινωνικό φαινόμενο που όσο πάει γίνεται και πιο έντονο. Ένα απλό σκρολάρισμα στα social media θα σε κάνει είτε να εντυπωσιαστείς, είτε να προβληματιστείς, βλέποντας αρκετά αποκαλυπτικά posts με το «πριν» και το «μετά» από αρκετές διασημότητες. Οι Kardashians κρατούν σταθερά τα σκήπτρα της «πλαστικής» ομορφιάς και ακολουθούν αρκετοί γνωστοί καλλιτέχνες, μοντέλα και influencers.

Καθώς το κόστος της ομορφιάς αυξάνεται, και μια επίσκεψη για botox κοστίζει το δεκαπλάσιο ποσό ενός μανικιούρ, αρκετές γυναίκες αλλά και άντρες φτάνουν μέχρι και να διακινδυνεύουν οικονομικά ώστε να ακολουθήσουν. Και δεν είναι μόνο τα οικονομικά που ρισκάρουν, αλλά ακόμα και την ίδια τους την υγεία. Τα ταξίδια σε ξένες χώρες με χαμηλότερο κόστος πλαστικών επεμβάσεων (Τουρκία, Μεξικό), όπως και η επιλογή ενός μη αδειοδοτημένου, μη εκπαιδευμένου γιατρού ο οποίος θα προσφέρει ένα οικονομικότερο deal, επιφέρουν τις περισσότερες φορές κακά αποτελέσματα.

Έτσι, ενώ οι πλαστικές που πέτυχαν μπορούν να λειτουργήσουν ως μια μορφή κοινωνικής ανέλιξης, οι αποτυχημένες ή οι ακραίες πλαστικές μπορεί να έχουν το άκρως αντίθετο αποτέλεσμα. Είτε πρόκειται για παραγεμισμένα χείλη, αφύσικα λευκά δόντια, είτε για υπερβολικά υπερυψωμένα φρύδια, ο τρόπος που εκτελούνται οι θεραπείες ομορφιάς προσθέτει ένα ακόμα στοιχείο κοινωνικού διαχωρισμού. Ωστόσο, οι άνθρωποι της εργατικής τάξης δεν το βλέπουν πάντα με τον ίδιο τρόπο. Όσο πιο φουσκωμένα τα χείλη, τόσο καλύτερα, τόσο πιο ενσωματωμένοι θα βρίσκονται στην «υψηλή κοινωνία» της πλαστικής ομορφιάς.

Το πρότυπο ομορφιάς καθορίζεται από τα χρήματα, λειτουργώντας για την κοινωνία μας ως ένα σύμβολο κύρους για τους οικονομικά προνομιούχους ή για τους φιλόδοξους που επιθυμούν να ενσωματωθούν στην κουλτούρα τους. Το «Δεν είσαι άσχημος, είσαι απλά φτωχός» δεν είναι ένα ακόμα meme φτιαγμένο για να προκαλέσει, είναι μια πραγματικότητα. Στο μέλλον, το ιδανικό ομορφιάς θα είναι εξαιρετικά ακριβό για να επιτευχθεί, αυξάνοντας το χάσμα των ευκαιριών μεταξύ των τάξεων στα άκρα.