Βασιλική Μπέσιου: «Με εμπνέουν οι γυναίκες με πείσμα και αντοχή»

Τι ενώνει γυναίκες με διαφορετικά επαγγέλματα, όπως μια δικηγόρο, μια χημικό, μια καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο, μια βιολόγο, μια διευθύντρια ιδρύματος και μια υπεύθυνη μάρκετινγκ; Οι ιστορίες τους. Ιστορίες που μιλούν για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες όταν θέλουν να εξελιχθούν επαγγελματικά, να διεκδικήσουν την αμοιβή που τους αξίζει, να ενισχύσουν τη δημόσια παρουσία τους, να μπουν σε ένα διοικητικό συμβούλιο, να προωθηθούν στην πολιτική ή να υπάρξουν σύμφωνα με τις επιθυμίες τους.
Οι ιστορίες αυτές, αληθινές και ειπωμένες με τα δικά τους λόγια, δείχνουν πώς λειτουργεί το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής» στη σημερινή Ελλάδα. Υπερβαίνοντας τις έρευνες, τις στατιστικές και τα απρόσωπα ποσοστά που συνήθως χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για δυσκολίες και αποκλεισμούς, οι προσωπικές μαρτυρίες μιλούν απευθείας στην καρδιά.
Τις «Ιστορίες για τη Γυάλινη Οροφή» βρίσκει και επιμελείται η μη κερδοσκοπική οργάνωση Story Mentor (www.storymentor.gr). Αυτή είναι η ιστορία της Βασιλικής Μπέσιου (Πολιτικός Μηχανικός, Partner Συμβουλευτικής Εταιρίας, Μέλος Δ.Σ. του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση).  

Όταν διάβασα για πρώτη φορά τον όρο «Γυάλινη οροφή», σκέφτηκα μέσα μου: για να είναι γυάλινη, σπάει και εύκολα. Μάλλον η ιδιομορφία μιας ανήσυχης μηχανικού στην αναζήτηση αποτελεσματικής λύσης.

Για να είμαι ειλικρινής, σκέφτηκα αρκετές φορές με ποιον τρόπο θα μπορούσε η δική μου μικρή ιστορία να συνεισφέρει στο διάλογο σχετικά με το φαινόμενο αυτό και θα ήθελα να μείνω στα εξής δύο στοιχεία:τη θετική επίδραση των προτύπων στην πορεία μιας γυναίκας (από τη φάση διαμόρφωσης του χαρακτήρα σε μικρή ηλικία έως το τι μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης και δύναμης στη συνέχεια της ενήλικης ζωής), αλλά και την αναγκαιότητα μιας ουσιαστικής αυτογνωσίας, μέσα από την οποία κάθε γυναίκα μπορεί να αναδείξει και να αξιοποιήσει τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά της προς όφελος της ίδιας αλλά και του περιβάλλοντός της.

Όσο για τη δική μου ιστορία… Θα ξεκινήσω δηλώνοντας πως πάντα με ενέπνεαν οι γυναίκες με πείσμα και αντοχή. Γυναίκες δυναμικές, ικανές να δημιουργούν αξίες και να κάνουν με τον τρόπο τους τον κόσμο μας καλύτερο. Γυναίκες που σίγουρα «έσπαγαν» τα στερεότυπα που δημιουργούνταν για εκείνες, χωρίς εκείνες. Ίσως γιατί οι γυναίκες με τις οποίες μεγάλωσα δίπλα μου, αλλά και οι σημαντικές γυναίκες που συνάντησα στη ζωή μου μέχρι τώρα, η καθεμία με τον τρόπο της ανέδυε μια ξεχωριστή διάσταση δύναμης και δημιουργίας. Και με κάποιον τρόπο, μάλλον μου εμφύσησαν κι εμένα κάτι από το χαρακτήρα τους αυτό.

Και κάπως έτσι, από πολύ μικρή αλλά μέχρι και σήμερα, εξακολουθώ να μη βάζω ποτέ το φύλο μου ως ανασταλτικό παράγοντα για τίποτα. Αντιθέτως θα έλεγα, αυτό το περιβάλλον σαν να με «σπρώχνει» τις περισσότερες φορές να υπερβώ τα νοητά όρια που μπορεί να υπάρχουν στο δρόμο μου.

Όχι, ατρόμητη δεν είμαι – ούτε αλύγιστη. Δεν μπορώ να θυμηθώ πόσες φορές έχω απογοητευτεί, ούτε πόσες φορές έχω πέσει. Όμως κάτι πάντα με κάνει να σηκώνομαι και τις περισσότερες φορές με πολλαπλάσια δύναμη. Με πείσμα. Σαν να είναι κάποιο ένστικτο βαθύ και θεμελιώδες.

Μάλλον είμαι όλες εκείνες οι γυναίκες που έζησα αλλά και θαύμασα στην πορεία της ζωής μου. Που και αυτές είχαν τις αντίστοιχες καλές και κακές στιγμές. Που έπεφταν αλλά σηκώνονταν. Που από το μηδέν μπορούσαν να δημιουργούν αξία – ζωή.

Αν με έχουν αμφισβητήσει ποτέ λόγω φύλου; Σίγουρα ναι – όχι μία, αλλά αρκετές φορές. Αν λόγω του φύλου μου έγινα μάρτυρας όχι και τόσο επαγγελματικών προθέσεων; Ποια γυναίκα δεν το έχει ζήσει; Αν έχω ακούσει στην πορεία μου ότι δεν χρειάζεται πολύς κόπος και ότι μπορείς και με το ελάχιστο να είσαι ικανοποιημένη;

Θυμάμαι αρκετές φορές μεγαλώνοντας, συζητήσεις και παροτρύνσεις (ευτυχώς όχι από την οικογένειά μου), οι οποίες κατέληγαν λίγο πολύ στο εξής: να σπουδάσεις κάτι που θα σου δώσει μια δουλειά, να γυρίζεις στο σπίτι σου νωρίς, να μαζεύεις την οικογένειά σου. Εν ολίγοις, να κάνεις αυτό που στερεοτυπικά πρέπει να κάνει μια γυναίκα. Να γυρίζει σπίτι νωρίς. Και να κάνει κάποια δουλειά απλή - χωρίς απαιτήσεις.  Λες και το γυναικείο μυαλό δεν είναι φτιαγμένο για δύσκολες απαιτήσεις (ακόμα και αν δεν δουλεύει μια γυναίκα πόσα πράγματα έχει ταυτόχρονα να διαχειριστεί αποτελεσματικά και δυναμικά!)

Και εγώ φυσικά έκανα πάντα ακριβώς το αντίθετο - σαν να ήθελα να αποδείξω ότι δεν είναι αυτό το προφανές!

Σκέφτομαι καμιά φορά τη γιαγιά μου, μεγαλωμένη στα ορεινά χωριά της Ηπείρου, με μια ζωή όχι και τόσο βγαλμένη από παραμύθι. Κι όμως… την παρατηρούσα πάντα, τι διαχείριση των πάντων έκανε, τι μεθοδικότητα και τι σκέψη είχε! Είχε ανά πάσα στιγμή έγνοια και ταυτόχρονα απάντηση σε κάθε πρόβλημα! Αυτή η σαν από ένστικτο τάση για δημιουργία ισορροπίας… αυτή η έμφυτη οργανωτικότητα!

Λίγα χρόνια πριν, θυμάμαι συζήτηση (γνωριμίας) με μια μαμά φίλου του γιου μου η οποία, στην ερώτηση «με τι ασχολείστε» πήρε την απάντηση ότι μέσα σε αλλά έχουμε μαζί με τον άντρα μου μια μικρή συμβουλευτική εταιρία. «Εννοείτε ότι δουλεύετε στην εταιρία του συζύγου σας;», μου είπε. «Όχι», απάντησα, «έχουμε μαζί μια εταιρία». «Α, δηλαδή;», με ξαναρώτησε. «Δηλαδή έχουμε ιδρύσει από κοινού μια εταιρία»,απάντησα ξανά. «Α μπράβο σας!», συνέχισε με έκπληξη, λες και της είπα ότι είχα ανακαλύψει τη ταξίδι στο χρόνο!

Με προβλημάτισε που η στάση αυτή προερχόταν από γυναίκα, αλλά μετά σκέφτηκα πως αν τα στερεότυπα είναι βαθιά ριζωμένα ακόμα κι εμείς οι ίδιες μερικές φορές υποκύπτουμε και να τα αναπαράγουμε.

Εκεί φαίνεται ποσό σημαντικό είναι να ξέρεις πάντα ποια είσαι, πού στηρίζεσαι και ποιες είναι οι αδιαπραγμάτευτες αξίες σου.

Αγαπητές μου, δεν χρειάζεται να έτερο-προσδιοριζόμαστε ούτε να υιοθετήσουμε κάποιο «αρσενικό» χαρακτηριστικό για να επιβιώσουμε και να αναδειχθούμε. Από μικρό κορίτσι θυμάμαι να με ενοχλεί εξαιρετικά το γεγονός ότι για να θεωρηθεί πετυχημένη μια γυναίκα έπρεπε λίγο πολύ να φέρει χαρακτηριστικά τέτοιου τύπου.

Φανταστείτε ανακούφιση που ένιωσα όταν είδα να προβάλλονται γυναίκες σαν την JacindaArdern! Πόσο ευεργετικά μπορεί να δράσουν τέτοια πρότυπα για ένα κορίτσι που διαμορφώνει το χαρακτήρα της και θέτει τους στόχους και τα θέλω της. Δεν υπάρχει οροφή. Και όσο το πιστεύουμε θα δούμε και την άλλη ιδιότητα του γυαλιού, τη διαφάνεια. Ακόμα και αν το γυαλί είναι εκεί, μπορείς να δεις τα πάντα μέσα από αυτό.

Θα κλείσω αναφέροντας μια ακόμα διάσταση με συμπληρωματική, πιστεύω, αξία σε αυτά που συζητάμε. Η προσέγγιση πως αν στο ισοζύγιο αρσενικού - θηλυκού η γυναίκα έχει δυναμικά χαρακτηριστικά, θα πρέπει ο άντρας να χάνει αντίστοιχη δυναμική. Δεν είναι και δεν πρέπει να είναι παιχνίδι δύναμης και εξουσίας (powergame). Πρέπει να είναι παιχνίδι συνεργασίας, σεβασμού, ισορροπίας και ελευθερίας.

Και για να είμαι ειλικρινής, αυτό προσπαθώ να έχω στη ζωή μου, αυτό θα προσπαθήσω να περάσω στους γιους μου και ελπίζω πως κάπως έτσι σε λίγα χρόνια δεν θα χρειάζεται να συζητάμε ακόμα τα αυτονόητα.