Τι μας ενοχλεί στους άντρες

Σε έρευνα που έγινε στη Βρετανία σε άτομα από 18 έως 30 ετών, στο ερώτημα «Τι φοβάστε ότι είναι το χειρότερο που μπορεί να σας συμβεί στο πρώτο ραντεβού;», οι άντρες απάντησαν πως οι γυναίκες μπορεί να τους ειρωνευτούν, να τους χλευάσουν, να τους συγκρίνουν με άλλους άντρες, να πλήξουν την αυτοπεποίθησή τους. «Μπορεί να μας σκοτώσουν», απάντησαν οι γυναίκες, «να μας δείρουν, ή να μας βιάσουν».

Όταν μιλάμε για «τοξική αρρενωπότητα» αναφερόμαστε σε πρότυπα και πρακτικές που χαρακτηρίζονται από μισογυνισμό και ομοφοβία. Πρόκειται για μια ηγεμονική έκφραση της αρρενωπότητας που στοχεύει στην κυριαρχία πάνω στις γυναίκες, αλλά και σε πιο «ασθενείς άντρες». Ο εκφοβισμός, η ψευδής φημολογία για συμμαθητές, συμφοιτητές, συναδέλφους, ο αποκλεισμός της διαφορετικότητας, ακόμα και ο ξυλοδαρμός ή ο βιασμός αποτελούν ακραίες εκφράσεις τοξικής αρρενωπότητας.

Η τοξική αρρενωπότητα διαποτίζει τα νεαρά αγόρια σε μια περίοδο της ζωής τους που είναι πολύ ευάλωτα καθώς αναζητούν πρότυπα με τα οποία να μπορούν να ταυτιστούν. Δυστυχώς, οι εικόνες τοξικής αρρενωπότητας που αναπαράγουν συμπεριφορές σεξιστικής και ρατσιστικής βίας είναι παντού: στα περιοδικά, τη διαφήμιση, την πορνογραφία, τις ταινίες, τη μουσική βιομηχανία, το επαγγελματικό ποδόσφαιρο.

Ο διάχυτος σεξισμός υπαγορεύει ότι ο άντρας έχει το δικαίωμα να κρίνει το γυναικείο σώμα σαν να πρόκειται για ένα προϊόν προς κατανάλωση και μάλιστα ένα προϊόν με ημερομηνία λήξης. Η αντρική ματιά επιβραβεύει, επικρίνει, απορρίπτει. Η γυναίκα ακολουθεί ή εναντιώνεται στους όρους του παιχνιδιού, αλλά δύσκολα μπορεί να τους ανατρέψει.

Η σεξιστική αντίληψη ότι το μόνο που καθορίζει τις στιλιστικές επιλογές των γυναικών είναι το πώς να διαφημίσουν τη διαθεσιμότητά τους, στηρίζει παραδοσιακά την «κουλτούρα βιασμού». Αυτή η νοοτροπία υπονοεί ότι το αν μια γυναίκα θα υποστεί σεξουαλική ή φυσική βία εξαρτάται από τις δικές της συνήθειες ή επιλογές και από την αδυναμία της να προστατεύσει τον εαυτό της απέναντι στους επίδοξους βιαστές που μοιάζει να καραδοκούν παντού. Οι αντιλήψεις που απορρέουν από την κουλτούρα βιασμού επηρεάζουν κάποιους άντρες σε τέτοιο βαθμό που, θεωρώντας ότι η ερωτική τους σύντροφος αποτελεί κτήμα τους, δεν διστάζουν να καταφύγουν στη διαδικτυακή κακοποίηση προκειμένου να την τιμωρήσουν (εκδικητική πορνογραφία) παραβιάζοντας το δικαίωμά της στην ιδιωτικότητα.

Στην πραγματικότητα, βέβαια, οι περισσότεροι άντρες δεν επιθυμούν να κακοποιούν γυναίκες· επιζητούν, αντίθετα, ερωτικές επαφές ή τη δημιουργία αυθεντικών σχέσεων με γυναίκες που πραγματικά τους ποθούν. Η κουλτούρα βιασμού, όμως, οδηγεί στην εσφαλμένη εντύπωση ότι ο κάθε άντρας είναι εκ φύσεως ένας εν δυνάμει βιαστής και ότι εξαρτάται από τη στάση της γυναίκας αν θα τον προκαλέσει να της επιτεθεί ή όχι.

Το κίνημα Me Too που τάσσεται ενάντια στη σεξουαλική βία και τη σεξουαλική παρενόχληση δεν δημιουργήθηκε για να τιμωρήσει τους άντρες ή για να ποινικοποιήσει το φλερτ και την ερωτική επιθυμία, όπως κάποιοι ισχυρίζονται, αλλά για να προστατεύσει άτομα και των δύο φύλων από τις σεξουαλικές επιθέσεις και τη σεξουαλική εκμετάλλευση στους χώρους της εργασίας, της οικογένειας, και αλλού.

Το αληθινό φλερτ, άλλωστε, δεν έχει καμία σχέση με την πίεση, τον εκβιασμό, τις άμεσες ή έμμεσες απειλές, ή τις σχέσεις «επαγγελματικής συναλλαγής» στις οποίες για διάφορους λόγους μπορεί να συναινούν άντρες και γυναίκες.

Κατά τη γνώμη μου, η ενδυνάμωση των γυναικών που επιδιώκεται μέσα από κοινωνικά κινήματα όπως το MeToo και το body positivity, εκτός από τις γυναίκες, θα απελευθερώσει σταδιακά και τους άντρες από ρόλους που τους καταπιέζουν, παγιδεύοντάς τους σε μία σειρά από συμπεριφορές που δεν τους ταιριάζουν πραγματικά. Εκτός των άλλων, θα απαλλαγούν και από τον μέχρι τελικής πτώσης ανταγωνισμό μεταξύ τους, που επιβάλλουν οι άγραφοι κανόνες της τοξικής αρρενωπότητας.

Μπορεί να μας ενοχλούν κάποιες αντρικές συμπεριφορές, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι οι άντρες είναι επίσης θύματα των σεξιστικών στερεοτύπων που υπαγορεύουν με ποιο τρόπο οφείλουν να συμπεριφέρονται – και ότι, όπως και οι γυναίκες, δυσκολεύονται υπό τις παρούσες συνθήκες να δημιουργήσουν ουσιαστικές σχέσεις και να εκφράσουν ελεύθερα τον αυθεντικό τους εαυτό.