Γιούκικο Κροντηρά: «Να μη φοβόμαστε, να προσπαθούμε και να διεκδικούμε»

Τι ενώνει γυναίκες με διαφορετικά επαγγέλματα, όπως μια δικηγόρο, μια χημικό, μια καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο, μια βιολόγο, μια διευθύντρια ιδρύματος και μια υπεύθυνη μάρκετινγκ; Οι ιστορίες τους. Ιστορίες που μιλούν για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες όταν θέλουν να εξελιχθούν επαγγελματικά, να διεκδικήσουν την αμοιβή που τους αξίζει, να ενισχύσουν τη δημόσια παρουσία τους, να μπουν σε ένα διοικητικό συμβούλιο, να προωθηθούν στην πολιτική ή να υπάρξουν σύμφωνα με τις επιθυμίες τους.
Οι ιστορίες αυτές, αληθινές και ειπωμένες με τα δικά τους λόγια, δείχνουν πώς λειτουργεί το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής» στη σημερινή Ελλάδα. Υπερβαίνοντας τις έρευνες, τις στατιστικές και τα απρόσωπα ποσοστά που συνήθως χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για δυσκολίες και αποκλεισμούς, οι προσωπικές μαρτυρίες μιλούν απευθείας στην καρδιά.
Τις «Ιστορίες για τη Γυάλινη Οροφή» βρίσκει και επιμελείται η μη κερδοσκοπική οργάνωση Story Mentor (www.storymentor.gr). Αυτή είναι η ιστορία της Θαλάσσιας βιολόγου και επαγγελματία του μάρκετινγκ Γιούκικο Κροντηρά. 

- «Είμαι πεπεισμένη ότι…»
- «ΜΠΑΜ!»
- «Τι έγινε; Είσαι καλά; ΒΟΗΘΕΙΑ! Θα φέρω βοήθεια! ΒΟΗΘΕΙΑ!»
- «CUT! Είσαι λίγο υπερβολική στις αντιδράσεις σου. Δε χρειάζεται τόσο»
- «Υπερβολική, ε; Δηλαδή μπαίνει κάποιος, πυροβολεί τον συνομιλητή μου, αλλά δεν πρέπει να ταραχτώ, ούτε να αρχίσω να φωνάζω...»
- «Ναι, ακριβώς! Θέλει πιο ήπια αντίδραση»
- «Γιατί;»
- «Γιατί εσύ είσαι η Γιαπωνέζα. Πρέπει να αντιδράσεις σα Γιαπωνέζα. Οι Γιαπωνέζοι δεν έχουν υπερβολικές αντιδράσεις. Αντιδρούν στα πάντα με ψυχραιμία και ήρεμα. Πάμε πάλι, αλλά αυτή τη φορά μετρίασε λίγο την ένταση της αντίδρασής σου. Έτοιμοι, γράφουμε!»

- «…είμαι πεπεισμένη ότι…»
- «ΜΠΑΜ!»
- «Τι έγινε;… Είσαι… καλά; Βοήθεια! Θα φέρω βοήθεια! Βοήθεια!»
- «CUT! Ήταν πάλι πιο έντονη η αντίδρασή σου από ότι έπρεπε. Μείωσε την ένταση κι άλλο. Να θυμάσαι, είσαι Γιαπωνέζα! Και… γράφουμε!»

- «ΜΠΑΜ!»
- «Τι… έγινε;… Όλα… καλά;… Να… φέρω βοήθεια;…Ή… όλα καλά;»

Ένας σκηνοθέτης που τη δεκαετία του 2000 σκηνοθετούσε βάσει στερεοτύπων της Ελλάδας του 1970.

Πριν από αυτόν:

- «Είσαι τόσο καλή στα μαθηματικά όσο οι αδερφοί σου;»
- «Μιλάς πολύ καλά ελληνικά για Γιαπωνέζα»
- «Οι Γιαπωνέζοι δεν είναι κοντοί; Εσύ από πού πήρες;»
- «Μοναδικό κορίτσι ανάμεσα σε 4 αγόρια, πριγκίπισσα θα σε είχαν»
- «Δασκάλα. Είναι ένα πολύ καλό επάγγελμα για γυναίκα»

Ένας καθηγητής, μια νέα γνωριμία, ένα θλιβερό καμάκι, οποιοσδήποτε άνθρωπος έχει μεγαλώσει στην Ελλάδα, οποιαδήποτε μεσήλικη συγγενής.

Μετά από αυτόν:

- «Είναι από καλή οικογένεια και με περιουσία. Δεν χάνεις κάτι να τον συναντήσεις»
- «Νόμιζα ότι όλες οι Γιαπωνέζες είχαν ίσια μαλλιά»
- «Τι μαγειρεύετε καλύτερα από όλα;»
- «Πόσων χρονών είστε; Είστε παντρεμένη; Παιδιά έχετε; Σκοπεύετε να κάνετε; Ο σύζυγός σας είναι σε μόνιμη σχέση εργασίας;»
- «Δεν θα πάρεις καμία πρωτοβουλία που δεν θα εγκρίνω εγώ! Θα κάνεις ότι σου λέω!»
- «Αύξηση; Μα νόμιζα ότι ο άντρας σου βγάζει καλά λεφτά»
- «Θα παραιτηθείς χωρίς να έχεις βρει κάτι άλλο, με τρία παιδιά;»

Μια θεία, μια συμφοιτήτρια, ένας υποψήφιος εργοδότης σε φαρμακευτική εταιρεία, ένας υπεύθυνος ανθρώπινου δυναμικού, μια συνάδελφος, ένας γενικός διευθυντής, όλοι όσοι με νοιάζονται και μη.

Δεν ένιωσα ποτέ ιδιαίτερα έντονα ότι υπήρχε γυάλινη οροφή, γιατί ως τέταρτο παιδί (στον «αυτόματο»), από μικτό γάμο (η «ξένη»), μεγαλώνοντας στη γενικότερη ελευθερία των 80s (δημιουργείς και λύνεις τα θέματα μόνος σου), με πολύ περιορισμένο οικογενειακό κύκλο (ελάχιστα σχόλια από θειάδες και θείους) και με γονείς που δεν είχαν ούτε τη γνώση ούτε την πρόθεση να ορίσουν τα επαγγελματικά μας βήματα (ένα μηχανογραφικό που δεν είδαν ποτέ), τα περισσότερα πράγματα στη ζωή μου ήταν αποτέλεσμα ατομικών επιλογών.

Ένιωσα, παρ’ όλα αυτά, ότι υπήρχαν πολλά γυάλινα κουτιά στα οποία οι άλλοι συχνά προσπαθούσαν να με χωρέσουν, όχι πάντα με κακή πρόθεση. Προσπάθειες που σχετίζονταν άμεσα με τις προσλαμβάνουσές τους, τις γνώσεις τους, τις ανασφάλειές τους, την προδιάθεσή τους απέναντί μου. Κάποιες φορές ήταν έκφραση πραγματικής έκπληξης, άλλες φορές ήταν μια απλή απαξίωση, άλλοτε ήταν απλά ένα γερό στερεότυπο βαθιά ριζωμένο στην κοσμοθεωρία τους, βίωμα από το περιβάλλον τους το οποίο ποτέ δεν έτυχε να αξιολογήσουν.

Τυχαίο γεγονός; Γενετικά προδιαγεγραμμένο; Ότι κι αν έφταιγε, σχεδόν ποτέ δεν μπέρδεψα την ανάγκη των γύρω μου να με βάλουν σε κάποιο από τα γυάλινα αυτά κουτιά με τις πραγματικές συνθήκες που θα με καθόριζαν και θα όριζαν το μέλλον μου. Όπως εκείνοι λειτουργούσαν καλύτερα θεωρώντας ότι είμαι στο κουτί «Υπάκουη Γιαπωνέζα», «Άβουλη Υφισταμένη», «Κορίτσι για Σπίτι» ή «Αλλοδαπή Κομπάρσος», έτσι κι εγώ πορευόμουν και εξελισσόμουν καλύτερα ακολουθώντας την προσωπική μου κρίση.

Η αξία των εμπειριών αυτών ήταν ότι μπόρεσα να γνωρίσω τους τύπους ανθρώπων, ανδρών και γυναικών, τα δυνητικά εμπόδια, τους λόγους που μπορεί να γεννούσαν μέσα τους αυτές τις συμπεριφορές. Και η γνώση είναι δύναμη. Και κάθε επόμενη φορά ήμουν καλύτερα προετοιμασμένη να αντιμετωπίσω παρόμοιες καταστάσεις, με τρόπο που πήγαζε από τον σεβασμό προς τον εαυτό μου και τις δυνατότητές μου, και την κατανόηση προς τους περιορισμούς και τις προκαταλήψεις των συνομιλητών μου. Η επόμενη Ασιάτισσα που υποδύθηκα ήταν πραγματικός άνθρωπος. Στην επόμενη συνέντευξη σε φαρμακευτική δεν αναλωθήκαμε στη συζήτηση του πόσο φοβερό μουσακά μαγειρεύω και πόσο κακή είμαι στη χημεία τροφίμων, ούσα μια ταπεινή βιολόγος. Η επόμενη αύξηση συζητήθηκε αυστηρά και μόνο βάσει των υπευθυνοτήτων, προσόντων και αποτελεσμάτων μου. Τα 11 χρόνια που είμαι εργαζόμενη μητέρα, κάθε μέρα αποδεικνύει ότι οι οικογενειακές μου υποχρεώσεις είναι μέρος του ποια είμαι και δεν μειώνουν τις επαγγελματικές μου επιδόσεις. Ούτε τις προσδοκίες μου. Και το ύψος μου παραμένει αυτό που όρισαν τα γονίδια των γονιών μου.

Ερχόμαστε στον κόσμο με μια κληρονομιά. Και φέρουμε την ευθύνη της. Ο πατέρας μου κατέβηκε από τα βουνά της Αρκαδίας, έγινε ναυτικός και γύρισε όλο τον κόσμο. Η μητέρα μου έφυγε από την Άπω Ανατολή και δημιούργησε μια 7μελή οικογένεια την οποία μεγάλωσε στην Αθήνα του 1970 και του 1980. Πώς μπορώ εγώ να κλείσω αυτούς τους δύο θαρραλέους κόσμους σε ένα και μοναδικό κουτί;

Όπως πορευόμαστε στον κόσμο αυτό, έτσι δημιουργούμε τη δική μας κληρονομιά. Μέσα από τα βιώματά μου, ενισχύθηκε σταδιακά η πεποίθηση που είχα από τα παιδικά μου χρόνια ότι μπορώ να επιλέγω το μονοπάτι μου ανάμεσα και πάνω από τα γυάλινα κουτάκια. Η πεποίθηση εμπλουτίστηκε, ωρίμασε και μετασχηματίστηκε σε μια συνειδητή γνώση ότι οφείλουμε στον εαυτό μας, αλλά και στους άλλους, να συνεχίζουμε ανεμπόδιστοι. Να είμαστε δίκαιοι με τον εαυτό μας και παράδειγμα για τους άλλους. Να μη φοβόμαστε, να προσπαθούμε και να διεκδικούμε. Να προχωράμε μπροστά. Αέναα, χωρίς όρια και χωρίς οροφή.